Tablo-1 Vefat Eden Kişilerin <strong>Tereke</strong> Miktarları<strong>Tereke</strong> Miktarı(Kuruş)Belirtilen Miktarda <strong>Tereke</strong>yeSahip Erkek SayısıBelirtilen Miktarda <strong>Tereke</strong>yeSahip Kadın Sayısı0-500 - 1501-1000 3 41001-1500 3 21501-2000 2 42001-2500 2 12501-3000 3 13001-5000 3 -5001-7500 3 112160 1 -12166 1 -25259 1 -<strong>Tereke</strong>BelirsizMiktarı1 1Toplam 23 15Yukarıdaki tablo 38 terekeden 33’nün (%86) miktarının 7500 kuruştan az olduğunugöstermektedir. Kadın terekelerinden biri hariç diğerleri 3000 kuruştan azdır. Erkek terekeleri,miktar olarak kadın terekelerinden fazladır. Âişe bint-i Halil 481 kuruş ile en az miktardaterekeye sahip olan kişidir. 8 Aslen Soma kazasına bağlı Kırkağaç kasabası Üçhavlılarköyünden olup Kırkağaç’ın Kara Ali mahallesinde sâkin iken vefat eden Mustafa Ağa 25 259kuruşla en fazla terekesi olan şahıstır. 9 Bu kişiyi Kara Ali Oğlu mahallesinden 12 166 kuruşlaHalil Halife bin İsmail ve Cin Osman mahallesinden 12 160 kuruşla Sandık Emini ŞeyhEfendi bin Mehmed takip etmektedir. 10 Kadınlar içerisinde ise en fazla tereke 5 483 kuruşla8 MŞS, <strong>281</strong>, s. 819 MŞS, <strong>281</strong>, s. 2110 MŞS, <strong>281</strong>, s. 34-35
Kara Ali oğlu mahallesinden Âişe bint-i Mehmed’e aittir. 11 Kayıtlardaki eksiklik sebebiylebir erkek ve bir kadının tereke miktarının ne kadar olduğu tespit edilememiştir. 12B- <strong>Tereke</strong> Kayıtlarına Göre Kırkağaç Aile Yapısı1-Çok Eşlilik<strong>Tereke</strong>lerin giriş kısmında ve miras taksiminin yapıldığı bölümde vefat eden kişininsahip olduğu eş ve çocuk sayısı hakkında bilgiler verilmektedir. Bilindiği üzere, Osmanlıhukuku şeriata dayanmaktadır. Şer’î hukuk ise belli şartlarda erkeklerin dört kadına kadarevlenmesine izin vermektedir. Çok yaygın olmamakla birlikte, Osmanlı toplumunda çokeşliliğe rastlanmaktaydı. İstanbul tereke defterleri üzerine yapılan bir araştırmada 1 242 evlierkekten 1147’sinin bir; 84’ünün 2; 7’sinin üç ve dört tanesinin de dört eşli olduğu tespitedilmiştir. 13 Sinop üzerine yapılmış bir diğer araştırmada ise 23 tereke sahibi erkekten çokeşli iki kişiden biri üç, diğeri iki eşlidir. 14 XVIII. yüzyılın ilk yarısı için Konya üzerineyapılmış bir diğer araştırmada da 1 367 erkekten 1 197’sinin tek eşli, 150’sinin iki eşli,17’sinin üç eşli, üçünün dört eşli olduğu görülmüştür. 15 Kırkağaç’a ait incelediğimiz 38tereke sahibi içerisinde ise sadece iki kişinin iki eşli olduğu tespit edilmiştir. Kayıtlarda üçveya dört eşli aile yapısına rastlanmamıştır. İki eşli ailelerden biri Emir Ağa mahallesindeoturan altı çocuklu ve terekesi tespit edilemeyen Hatîbzâde Kerim Ağa ibn-i Emin’dir. Bukişinin sahip olduğu 6 çocuktan ikisi ikinci eşe aittir. 16 Bir diğeri Küçük Musa Ağamahallesinde oturan 2 445 kuruş terekesi ve iki oğlu bulunan Müderris Seyyid Ahmed binHüseyin’dir. 17 Kırkağaç’a ait bu rakamlar yukarıda belirttiğimiz araştırmaların sonuçlarıylaparalellik arz etmektedir.2- Çocuk Sayıları<strong>Tereke</strong> kayıtları ailelerin sahip olduğu çocuk sayısını tespit etmeye yarayan bilgileriçermektedir. Kırkağaç mahalleleri ve köylerine ait 38 tereke sahibinden 9’unun (%23) hiç11 MŞS, <strong>281</strong>, s. 5612 MŞS, <strong>281</strong>, s. 31, 6013 Said Öztürk, İstanbul <strong>Tereke</strong> Defterleri, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayını, İstanbul, 1995, s. 110; Osmanlı toplumundaçok evlilik konusu ile ilgili olarak şu makalelere bakılabilir: Abdurrahman Kurt, “Osmanlı Toplumunda Poligami”, Osmanlı,Cilt 5, Yeni Türkiye Yayını, Ankara, 1999, s. 397-406; Said Öztürk, “Osmanlı Tolumunda Çok Evliliğin Yeri”, Osmanlı, Cilt5, Yeni Türkiye Yayını, Ankara, 1999, s. 407-41114 İbrahim Güler, “ XVIII. Yüzyılda Aile: Sinop Örneği”, Türkler, Yeni Türkiye Yayını, Ankara, 2002, s. 3015 Hayri Ertan, Konya Şer’iyye Sicilleri Işığında Ailenin Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapısı (XVIII. Y. Y. İlk Yarısı),Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, 2001, s. 5916 MŞS, <strong>281</strong>, s. 6017 MŞS, <strong>281</strong>, s. 55
Change language