unctad dünya yatırım raporu 2007 - YASED Uluslararası Yatırımcılar ...

UNCTADDÜNYA YATIRIM RAPORU200716 Ekim 2007İstanbulwww.yased.org.tr1

DÜNYA YATIRIM RAPORU Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma ÖrgütüUNCTAD’ın uluslararası doğrudan yatırımlara ilişkin olarakhazırladığı Dünya Yatırım Raporu (World Investment Report)Türkiye’de Uluslararası Yatırımcılar Derneği YASED tarafındanaçıklanmaktadır. Her yıl uluslararası doğrudan yatırımlardaki trendlere bağlıolarak farklı bir alt başlık ile çıkan Dünya Yatırım Raporu’nun2007 yılı alt başlığı:Çok Uluslu Şirketler, Doğal Kaynak İstihraç Sanayileri veKalkınmawww.yased.org.tr2

ÖN DEĞERLENDİRME Uluslararası Doğrudan Yatırımlar2000: 1.4 trilyon dolar2003: 564 milyar dolar2006: 1.3 trilyon dolar Bu artışın nedenleri:- Uluslararası birleşme ve satınalmalardaki (B&S) artış- Yeniden yatırıma dönüştürülen kazançlardaki artış- Gelişmekte olan ve geçiş dönemi ekonomilerindeki yeni(greenfield) yatırımlarda artış Artan doğal kaynak ihtiyacı ve emtia fiyatlarına bağlı olarak,doğal kaynak istihraç sanayilerinin faaliyetlerinde artışwww.yased.org.tr3

DÜNYADA ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLARDünyagenelindeuluslararasıdoğrudanyatırımgirişleri2006 yılındabir öncekiyıla göre%38 artışla1.3 trilyondolar oldu.Bu değer,2000yılındaki 1.4trilyonunardındanikinci enyüksekseviye.(Milyar $)Dünyada Uluslararası Doğrudan Yatırımlar (1970-2006)74256416001411140013061200%381000946833800622600400404200249401970ler1980ler1990lar2000200120022003200420052006www.yased.org.tr(yıllık ortalama)4

ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİ2006 yılındadünyagenelindeen fazlauluslararasıdoğrudanyatırımçekenülkeler ABDve İngiltere.Gelişmekteolan ülkelerarasında iseÇin 5.sıradakiyeri veçektiği 70milyardolarlıkyatırım ilebaştageliyor.www.yased.org.trEn Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Çeken İlk 10 Ülke (2006)2006 2005 ÜlkeMiktar (Milyar $)12345678910213749861130ABDİngiltereFransaBelçikaÇinKanadaHong Kong, ÇinAlmanyaİtalyaLüksemburg175.4139.581.172.069.569.042.942.939.229.35

ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİTürkiye2006yılındaki20.1 milyardolarlıkgiriş iledünyagenelindeen fazlauluslararasıdoğrudanyatırımçeken16. ülkeolduTürkiyegelişmekteolan ülkelerarasında ise5. sıradayer alıyor.www.yased.org.trEn Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Çeken Ülkeler (2006)2006 2005 ÜlkeMiktar (Milyar $)111213141516171819201622209142142310121317Rusya Fed.İsveçİsviçreSingapurAvustralyaTÜRKİYEİspanyaMeksikaBrezilyaSuudi Arabistan28.727.225.124.224.020.120.019.018.818.36

ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM ÇIKIŞLARIEn Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Yapan İlk 10 Ülke (2006)En büyükuluslararasıdoğrudanyatırımcılarolarak ABDve Fransabaştagelirken,gelişmişülkeleringeçtiğimizyıldoğrudanyatırımların%84’ünüyaptığıgözleniyor.www.yased.org.tr2006 2005 ÜlkeMiktar (Milyar $)1234567891021527534106911ABDFransaİspanyaİsviçreİngiltereAlmanyaBelçikaJaponyaKanadaHong Kong, Çin216.6115.089.781.579.579.463.050.345.243.57

ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM ÇIKIŞLARIGelişmekteolan ülkelerve geçişekonomileri2006 yılında193 milyardolarlık dışyatırımyapmışlar.Bu ülkelerarasındaHong Kong,Brezilya,Rusya veÇin dikkatiçekiyor.Türkiye ise934 milyondolarlık dışyatırımı ile51. sırada.www.yased.org.trEn Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Yapan Ülkeler (2006)2006 2005 ÜlkeMiktar (Milyar $)111213141516171819208351212161516173413İtalyaBrezilyaİsveçHollandaAvustralyaİrlandaRusya Fed.ÇinİsrailNorveç42.028.224.622.722.322.118.016.114.410.351 47 TÜRKİYE 0.98

ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM STOKLARI2006 yılıitibari iletoplamuluslararasıdoğrudanyatırımstoğu 12trilyondolaraulaşmıştır.ABD veİngiltere enfazlauluslararasıdoğrudanyatırımstoğunasahipülkelerdir.www.yased.org.trEn Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Stoğu Olan İlk 10 Ülke (2006)2006 2005 ÜlkeMiktar (Milyar $)1234567891012345678911ABDİngiltereFransaHong Kong, ÇinBelçikaAlmanyaHollandaİspanyaKanadaİtalya1789.11135.3782.8769.0603.4502.4451.5443.3385.2294.89

ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM STOKLARIHong Kong,Çin,Meksika,Brezilya,Singapur veRusya enfazla stoğasahipgelişmekteolanülkelerdir.Gelişmekteolanülkelerinpayı %26iken ,Türkiye 79milyardolarlıkstoğu ile 27.sıradadır.En Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Stoğu Olan Ülkeler (2006)2006 2005 ÜlkeMiktar (Milyar $)1112131415161718192010131214161517181920ÇinAvustralyaMeksikaBrezilyaİsveçSingapurİsviçreRusya Fed.İrlandaDanimarka292.6246.2228.6221.9218.4210.1207.1197.7179.0138.4www.yased.org.tr27 29 TÜRKİYE 79.110

GELİŞMİŞ VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER2006 yılındauluslararasıdoğrudanyatırımlargelişmişülkelerde%45 artışla857 milyardolara,gelişmekteolanülkelerde%21 artışla379 milyardolara vegeçişekonomilerinde %68artış ile 69milyardolaraulaşmıştır.100%80%60%40%20%0%1970lerGelişmiş ve Gelişmekte Olan ÜlkelerinUluslararası Doğrudan Yatırımlardan Aldıkları Paylar24.3 21.91980ler1990lar29.3200018.1200125.5 26.7 31.720022003200438.1200533.2 29.02006www.yased.org.trGelişmekte Olan Ülkeler Geçiş Ülkeleri (GDA-BDT) Gelişmiş Ülkeler11

BÖLGESEL DAĞILIMBölgelerin Uluslararası Doğrudan Yatırımlardan Aldığı PaylarGelişmişbölgelerindoğrudanyatırımlardanaldığı payazalırken,gelişmekteolanbölgelerinpayıartmaktadır.ABKuzey AmerikaGüney ve Doğu AsyaLatin AmerikaBatı AsyaBDT18.710.315.36.96.40.24.60.43.327.040.749.3AfrikaGüneydoğu AvrupaDiğer0.72.70.32.05.06.320002006www.yased.org.tr0 10 20 30 40 5012

BÖLGESEL DAĞILIMAvrupauluslararasıdoğrudanyatırımlardanen fazla payalan bölgedir.Gelişmekteolan bölgelerarasında isegeçtiğimizyıllardaolduğu gibiGüney veDoğu Asyaöne çıkıyor.Türkiye,raporda BatıAsya ülkeleriarasında yeralıyor vebu yılbölgesinde1. sırada.www.yased.org.trBölgeler itibari ile Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri (2006)Kuzey Amerika244 milyar $(2 ülke)GDA (9 ülke)26 milyar $Batı Asya(14 ülke)60 milyar $Latin Amerikave Karayipler(45 ülke)84 milyar $Avrupa (30 ülke)566 milyar $Afrika (56 ülke)36 milyar $BDT (12 ülke)43 milyar $Diğer (24 ülke)47 milyar $Güney veDoğu Asya(26 ülke)200 milyar $13

SEKTÖREL GÖRÜNÜMAnasanayinindoğrudanyatırımstoğundakipayında2005 yılıitibari ile1990 yılınaoranladüşüşgözlenirken,sonyıllardakiakışlardaanasanayininpayının%12’yeyükselmişolmasıdikkatçekmektedirİmalatSanayi,41%Uluslararası Doğrudan Yatırım Stoğunun Sektörel Dağılımı1990AnaSanayi,10%Hizmet,49%İmalatSanayi,30%2005AnaSanayi,9%Hizmet,61%www.yased.org.tr14

SINIR-ÖTESİ BİRLEŞME VE SATINALMALAR 2005: 716 milyar dolar2006: 880 milyar dolar 6,974 adet işlem (172 adedi 1 milyar doların üzerinde) %17’si gelişmekte olan ülkeler ve geçiş ekonomilerinde Özel hisse (private equity) fonları: 158 milyar dolar (%18)www.yased.org.tr15

SINIR-ÖTESİ BİRLEŞME VE SATINALMALAR2006 yılınınen büyük Satın AlınanSatın AlanDeğerÜlkesiÜlkesi Sektörüsınır-ötesi ŞirketŞirket(Milyar $)B&S 1 Arcelor Lüksemburg Mittal Steel Hollanda Çelik32.2anlaşmaları2 O2İngiltere Telefonica İspanya Telekom31.7arasındaHint orjinli,AirportHavayolu3 BAA İngiltereİspanyaHollandaDevelopmenthizmetlerimerkezliMittal’inMadencilik4 Falconbridge Kanada Xstrata İsviçreArcelor’u(bakır ve nikel)21.817.4satın almasıCia Vale do5 Inco Kanadave İspanyolRio DoceşirketleriBrezilya Madencilik 17.2tarafındanyapılan 34 Telsim Türkiye Vodafone İngiltere Telekom4.6satın 57* Finansbank Türkiye NBG Yunanistan Finans2.8almalardikkat72 Denizbank Türkiye Dexia Belçika Finans2.4çekiyor. 78* Finansbank Türkiye NBG Yunanistan Finans2.3160 Petrol Ofisi2006 Yılının Başlıca Sınır-Ötesi B&S AnlaşmalarıTürkiyeOMV AGAvusturyaEnerji1.1www.yased.org.tr* Finansbank anlaşmaları tek bir anlaşma olarak alındığında 5.1 milyar dolar değerle 24. sıraya yükselmektedir.16

17www.yased.org.trYENİ (GREENFIELD) YATIRIMLARUNCTAD’ınkaynakgösterdiğiLocoMonitor’un141 ülkeyeaitverilerinegöre toplam11,813greenfieldprojeden5,197’sinigelişmişülkeler,5,218’inigelişmekteolanülkeler,1398’ini isegeçişekonomileriçekmiştir.28288BAE11582140Fransa5118135703Toplam362113Romanya712428Ukrayna26386200Rusya Fed.628677Bulgaristan101398579GeçişEkonomileri8445Türkiye3712945Hollanda249331Endonezya3513873İtalya239721Suudi Arabistan3314095İrlanda2211160Tayland30146106Japonya2012379Malezya2717495Çek Cum.17145175Brezilya21177219Kanada1615259Hong Kong, Çin19233214Macaristan13170132Meksika18241154İspanya12189108Singapur1532391Polonya919654Vietnam14332134Almanya8981246Hindistan2669325İngiltere41378584Çin1723420ABD352182362Gelişmekte Olan51972762Gelişmiş20062002Ülkeler20062002Ülkeler

TÜRKİYE’DE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR2006 yılıitibari ileTürkiye’nindünyagenelindekiuluslararasıdoğrudanyatırımlardanaldığı pay%1.5’eçıkarken, 160gelişmekteolan ülketoplamındaise payını%5’inüzerineçıkarmıştır.Yıl20062005200420032002200120001990lar1980ler1970lerTürkiye’ye Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerive Uluslararası Doğrudan Yatırımlardan Aldığı PayGiriş(Milyon $)20.19.82.91.81.13.41.00.80.20.1Dünyatoplamındakipay (%)1.51.00.40.30.20.40.10.20.20.2Gelişmekteolan ülkelertoplamındakipay (%)5.33.11.01.00.71.60.40.70.80.9Sıralama16233853533853---(yıllık ortalama)www.yased.org.tr18

TÜRKİYE’DE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR2006 yılıitibari ileTürkiye’deuluslararasıdoğrudanyatırımstoğuGSYİH’nın%20sineulaşmıştır.Uluslararasıdoğrudanyatırımlarıntoplamsabitsermayeyatırımlarındaki payıise %24olmuştur.Yıl200620052004200320022001200019901980Türkiye’de Uluslararası Doğrudan YatırımlarınMilli Gelir ve Sabit Sermaye Yatırımlarındaki PayıStok /GSYİH (%)19.617.812.814.010.213.59.67.412.9UDY Girişi /Toplam SabitSermaye (%)23.713.85.44.73.712.72.22.00.2DiğerGelişmekteOlan ÜlkelerdeStok/ GSYİH(%)26.726.326.726.725.727.225.69.65.4DiğerGelişmekteOlan ÜlkelerdeUDY Girişi /Toplam SabitSermaye (%)13.812.612.99.810.413.716.24.11.2www.yased.org.tr19

GENEL DEĞERLENDİRME Birleşme ve satınalmalar: finansmanda hissedeğişimlerinin yerine, nakit ve borç Özel hisse (private equity) fonları: stratejileri değişiyor Uluslararası doğrudan yatırımlar açısından 147kolaylaştırıcı düzenlemeye karşılık, 37 korumacı/kısıtlayıcıdüzenleme Çok uluslu şirketler: gelişmekte olan ülke çok ulusluşirketlerinin faaliyetlerinde artış Gelişmekte olan ülkeler arası doğrudan yatırım akışlarıwww.yased.org.tr20

GELECEĞE YÖNELİK BEKLENTİLER 2007-2009 döneminde büyümenin devam etmesi bekleniyor. Pozitif trendi olumsuz etkileyebilecek faktörler: küresel cari hesap dengesizlikleri ve kur etkileri petrol fiyatlarında dalgalanma finansal piyasalarda muhtemel bir daralma korumacı / kısıtlayıcı düzenlemelerin artması terörizm ve savaş riskleri Sınır-ötesi birleşme ve satınalmalar önemli paya sahip olmayadevam edecek. Greenfield yatırımların özellikle gelişmekte olan ülkelerdeartacağı tahmin ediliyor.www.yased.org.tr21

GELECEĞE YÖNELİK BEKLENTİLER - BÖLGESEL Batı Asya: Güçlü ekonomik büyüme ve yüksek petrol fiyatları, yatırımortamlarındaki iyileştirmelerin de etkisiyle bölgede büyümeyisürükleyecek unsurlar olarak görünüyor. Güneydoğu Avrupa - BDT: Özellikle Rusya, Ukrayna, Bulgaristan veRomanya’da yüksek hızdaki artışların devam etmesi bekleniyor.Güney ve Doğu Asya: Çin, Hindistan, Endonezya ve Vietnam önemlialtyapı iyileştirme planları ile bölgeye verimlilik peşindeki uluslararasıdoğrudan yatırımları çekmeye devam edecek. Latin Amerika: Yeni (greenfield) yatırımların ve kazançların yatırımadönüştürülmesinin, birleşme ve satınalmalardan daha fazla olması iledikkat çeken bölgede bu trendin devam etmesi bekleniyor. Doğal kaynak zengini Afrika için trend pozitif. Gelişmiş ülkelerde, birleşme ve satınalmaların başlıca itici güç olmayadevam edeceği öngörülüyor.www.yased.org.tr22

İlginiz için teşekkür ederiz.Uluslararası Yatırımcılar Derneğiwww.yased.org.trwww.yased.org.trUNCTAD Dünya Yatırım Raporuwww.unctad.org/wir23