Sideritis - Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi

Bazı Dağ Çayı (Sideritis) Türlerinin In Vıtro Çoğaltımıgörülürken, S. perfoliata türünde 30eksplanttan 1 tohumda çimlenmegörülmüştür (Çizelge 1). Arafeh ve ark.(2003) ise 2.0 mg/l GA 3 ve 15 mg/l sukrozilave edilmiş MS ortamında Origanumsyriacum L.’nin tohumlarını kültüre almışlarve %92 oranında çimlenme elde etmişlerdir.Papafotiou ve Kalantzis (2009)tarafından, Sideritis athoa türüne ait Ağustosayında toplanmış olan tohumlar Kasımayında in vitro ve perlit ortamındaçimlendirilmişlerdir. %100 perlit veya peatperlitortamında 20O C’de çimlendirilentohumlar da %80-88 oranlarında çimlenmeoranı elde edilmiştir.Çizelge 1. Farklı Türlerde GA 3 ’ün FarklıKonsantrasyonlarının ÇimlenmeÜzerine EtkileriTürlere göre çimlenen tohum sayısıGA 3 (mg/l) S. stricta S. perfoliata S. erythrantha0 0 0 15 0 1 110 0 0 015 0 0 0Çimlenme zamanı ve yöntemi türleregöre değişmektedir. Bazı türlerde tohumkabukları susuz ortamda kurumayauğramadan embriyoyu canlı tutmayısağlarken, bazen çimlenme için gerekli olanembriyo ve endospermde bulunan besinleriharekete geçirecek olan enzimleri etkinduruma getirmek için gerekli olan suyunalınımını engelleyebilmektedir. Çimlenmeyeetki eden etmenler oksijen, ışık, su, sıcaklık,tohumun yaşı, tohum kabuğunun durumugibi faktörler istenilen durumdaolmadığında, diğer koşullar uygun olsa dahiçimlenme gerçekleşmez ya da çok azgerçekleşir.Değişik bitki türleri arasında ve hattabir türün kendi çeşitleri arasında bile görülençimlenme farklılıklarının, tohumun yaşına,depolama koşullarına ve diğer etmenlerebağlı olduğu saptanmıştır (Kaçar, 1996).Tohum kabuğunun çok kalın olmasınedeniyle suyu ve oksijeni geçirememesi,embriyonun gelişmesini tohum kabuğununmekanik olarak önlemesi, embriyonun tamgelişmemiş olması, embriyonun dormantolması, tohumda çimlenme önleyicilerinbulunması gibi farklı etmenler çimlenmeyiengelleyebilmektedir. Çimlenmede oksin,sitokinin ve gibberellin hormonlarıçimlenmeyi teşvik ederken, absisik asitinvarlığı çimlenmeyi engelleyebilmektedir.Çevresel streslerden ışık ve sıcaklığıntohumlarda oluşturduğu dormansi,gibberellinler tarafından ortadankaldırılabilmektedir (Ünal ve ark., 2004).Bu çalışmada çimlenmeyi iyileştirmekiçin GA 3 ’ün farklı konsantrasyonlarıdenenmiştir. Ekim yapıldıktan sonra hemışıkta hemde karanlık ortamda kültürealınmışlardır. Ancak bu uygulamalarsonucunda yine de çimlenme oranında birartış görülmemiştir. Tohumunçimlenmesinde tohumun hasattan sonrakisüresi de etkili olabilmektedir. Bazıtohumlar bir yıl bekledikten sonra daha iyişekilde çimlenebilmektedirler. Sideritistohumlarında bu isteği belirlemek amacıylabir önceki yıl hasat edilen ve yeni hasatedilmiş olan tohumlar kültüre alınmıştır.Ancak çimlenme üzerinde bir etkisigörülmemiştir.Ünal ve ark. (2004) yapmış olduklarıbir çalışmada Lamiaceae familyasına aitOriganum onites, Sideritisgermanicopolitana Bornm. subsp.germanicopolina ve Sideritisgermanicopolitana Bornm. subsp. viridisHausskn ex Bornm. bitkilerinin tohumlarınaçimlenme öncesi uygulanan çeşitli düşüksıcaklık uygulamalarının çimlenmeyi teşvikettiğini saptamışlardır. Bu çalışmada,çimlenme oranı çok düşük olan Sideritistürlerinde böyle bir durumun olabileceğidüşünülerek, çalışmada kullanılan türlerintohumları ekimden önce +4o C’debekletilmiş, ancak çimlenme oranında birartış meydana gelmemiştir.3.2 Yaprak, Yaprak Sapı, Boğum ve BoğumArası Eksplantlarının RejenerasyonuRejenerasyon çalışmasında kullanılanyaprak, yaprak sapı, boğum ve boğum arasıgibi eksplantlar BAP ve NAA’in değişikkonsantrasyon ve kombinasyonlarını içerenortamlarda kültüre alındığında, S. strictatürü başta olmak üzere tüm türlerin çoğueksplantlarında kontaminasyon görülmüştür.Bunun, bitkinin çok tüylü olmasındankaynaklandığıdüşünülmektedir.54