9. okul öncesi eğitim öğretmenlerinin demografik özelliklerine göre ...

Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Demografik Özelliklerine Göre ...öncesi eğitim kurumlarında çocuklarda kalıcı davranış değişiklikleriningerçekleşebilmesi, programda planlanan öğrenme yaşantılarının ailedesürdürebilmesi ile mümkündür ( Tezel Şahin ve Ünver, 2005: 23).Okul öncesi eğitimde görev alan öğretmenler, eğitimin çok önemliparçalarından biridir. Okul öncesi eğitim öğretmeninin görevi sadeceçocuğa hizmet vermek değildir. Aynı zamanda aileye de çocuğununeğitiminde yardımcı olmaktır. Eğitim hiçbir zaman okulda verileneğitimle sınırlanamaz. Öğretmen sahip olduğu becerisi ile, hem aileyibilgilendirebilir, hem de çocukların daha sağlıklı yetişmesi için onlararehberlik edebilir (Avcı ve diğ, 2000: 52; Karakaş, 2002: 39; Ömeroğlu,1992: 5).İyi öğretmen olma, eğitim öğretimde başarıdan zevk alma, stresdolu okul ortamına karşı dayanıklı olma, hem okul içinde hem de okuldışında başkalarıyla iletişim kurabilme, eğitim sorunlarını çözebilme,güç eğitim koşullarının yerine getirilmesinde çocuklara ve ailelere önerilerdebulunma, sorumlu ve tutarlı olma anlamı taşır (Özabacı ve Acat,2005: 213).Sağlıklı insan ilişkilerinin temelinde güçlü bir iletişim vardır. Öğretmenaile ilişkileri de diğer insan ilişkileri gibi düzenli ve etkili iletişimigerektirir. İnsanın kendisini ve başkalarını anlama, tanıma ve doyumsağlayıcı ilişkiler kurabilmesinde iletişim oldukça önemli bir yer tutarçünkü iletişimde karşılaşılan sorunlar yaşamın tüm alanlarını etkiler.Kişilerarası iletişim, bireylerin kişisel yeteneklerinin daha çok farkındaolmasını sağlaması ve kişisel gelişime katkıda bulunması açısından çokönemlidir. Kişilerarası iletişim süreci içinde, kişinin başkaları ile ilişkilerigelişir ve kişi kendini tanıma olanağı bulur. Böylece birey kendigüdülerini, iletişim ve yaklaşımlarını davranış kalıplarını daha iyi anlarve rasyonel ölçüler içinde davranışlarında değişiklikler yaparak, onlarıkontrol etme olasılığını arttırabilir (Aral ve diğ, 2000:171; Güngör2001: 319; Özgüven, 2001: 18-19).Ailelerle iletişim bir öğretmenin en önemli sorumluluklarından biridir.Etkili aile öğretmen iletişimi çocukların öğrenmelerini desteklemeyeve çok önemli olan okul aile işbirliğinin büyüyerek gelişmesineyardım etmektedir. Ailelerle karşılıklı ilişkiler kurmak karşılıklı bilgilerinpaylaşılmasını vurgulamaktadır (Seplocha, 2004:96).TSA / Yıl: 13, S: 1, Nisan 2009 11

Derya ATABEY / Fatma TEZEL ŞAHİNOkul öncesi eğitim kurumları yalnızca çocuğa doğrudan hizmetveren kurumlar değildir. Okul öncesi eğitimi gerçekleştirmek için çeşitliparçaların bir arada olması gerekmektedir. Bu parçalardan biri deokul aile işbirliğidir. Okul öncesi eğitim kurumlarında, çocuklarda kalıcıdavranış değişikliklerinin gerçekleşebilmesi, programda planlananöğrenme yaşantılarının ailede sürdürülmesi ile mümkündür (Sucuka vediğ., 1997: 307; Fetihi, 1998:5; Aral ve diğ., 2000:168).Günümüzde okul ve ailenin işbirliği artık kaçınılmaz olmuştur.Öğrencilerin eğitimlerinde ailenin rolü her geçen gün daha da önem kazanmaktadır.Okul öncesi dönemde de okul aile işbirliği özel bir önemesahiptir. Çocuk ailesi ile bir bütündür. Okul öncesi eğitimin hedefleribelirlenirken çocuk tek başına düşünülmemeli, başarılı bir okul öncesieğitim için, okul aile işbirliği sağlanarak anne baba da eğitim kapsamınaalınmalıdır. Okul ve ev çocuğun yaşamındaki önemli iki yer olduğuiçin okul ve aile işbirliği yapmak zorundadır ve okul aile arasında etkili,pozitif bir ilişki ve işbirliği olmalıdır (Akbaba ve Samancı, 2004: 1432;Kaya, 2002: 32; Eliason ve Jenkins, 2003: 58).1.1. Araştırmanın AmacıBu araştırma, okul öncesi eğitim kurumlarında görev alan öğretmenlerinailelerle olan ilişkilerine bakış açılarının incelenmesi amacıylagerçekleştirilmiştir. Bu amaçla ilköğretime bağlı anasınıflarındagörev alan öğretmenlerin ailelerle olan ilişkilerine bakış açıları; “Öğretmenlerindemografik özelliklerine göre anlamlı farklılıklar göstermektemidir?” sorusuna cevap aranmıştır.2. Yöntem2.1. Evren ve ÖrneklemAraştırmanın evrenini Ankara’nın merkez ilçelerinde bulunan MilliEğitim Bakanlığı’ na bağlı ilköğretim anasınıflarında görev alan anasınıfıöğretmenleri oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini, görülmesıklığı, duyarlılık ve kitle büyüklüğü dikkate alınarak Basit RastgeleÖrnekleme varsayımı altında (Çıngı, 1994:16-54) 240 anasınıfı öğretmenioluşturmuştur. Ayrıca her anasınıfı öğretmeni sınıfında bulunanve araştırmacılar tarafından rastgele seçilen 5 çocuğun ailesinin ayrıayrı kendisiyle olan iletişim ve işbirliğini düşünerek 5 form doldurduğuiçin örneklem sayısı 1200 olarak gerçekleşmiştir.12 TSA / Yıl: 13, S: 1, Nisan 2009

Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Demografik Özelliklerine Göre ...2.2. Veri Toplama AraçlarıAraştırmada veri toplama aracı olarak; araştırmacılar tarafındanhazırlanan demografik bilgilere ait soruların yer aldığı “Öğretmen KişiselBilgi Formu” ve öğretmenlerin aileler ile olan iletişim ve işbirliğiniortaya koymak amacıyla “Yönetici Öğretmen Aile İletişim ve İşbirliğiAracı (Öğretmen Formu)” kullanılmıştır.Araştırmacılar tarafından, okul öncesi eğitim öğretmenlerinin demografiközelliklerine göre aileler ile olan iletişim ve işbirliğine bakışaçılarını ortaya koymak amacıyla yapılan literatür çalışması sonrası öğretmenlereuygulanması amacıyla “Yönetici Öğretmen Aile İletişim veİşbirliği Aracı (Öğretmen Formu)” geliştirilmiştir. Araştırmacılar tarafındangeliştirilen form ile ilgili olarak 5 ayrı uzmandan görüş alınmış,uzman görüşleri ile ilgili madde istatistikleri yapılmış ve araca son şekliverilmiştir. Aracın geçerlilik ve güvenirlilik analizleri yapılarak araştırmadaveri toplama aracı olarak kullanılmıştır. “Yönetici Öğretmen Aileİletişim ve İşbirliği Aracı (Öğretmen Formu)” nun 12 maddeden oluşan“İletişim” alt boyutunun güvenirlik katsayısı 0, 965, 6 maddedenoluşan “Beklenti” alt boyutunun güvenirlik katsayısı 0, 872, 19 maddedenoluşan “İşbirliği” alt boyutunun güvenirlik katsayısı 0, 963, 19maddeden oluşan “Aile Katılımı” alt boyutunun güvenirlik katsayısı 0,950 ve 56 maddeden oluşan toplam “Yönetici Öğretmen Aile İletişimve İşbirliği Aracı (Öğretmen Formu)” nun güvenirlik katsayısı 0, 982olarak hesaplanmıştır.Öğretmen Kişisel Bilgi FormuÖğretmen kişisel bilgi formunda, örnekleme dahil edilen öğretmenlerinyaşları, öğrenim durumları, mesleki kıdemleri, eğitimleri sırasında“anne baba eğitimi” ile ilgili ders alma durumları, “anne babaeğitimi” ile ilgili hizmet içi eğitime katılma durumları ile ilgili bilgileryer almaktadır.Yönetici Öğretmen Aile İletişim ve İşbirliği Aracı (ÖğretmenFormu)“Yönetici Öğretmen Aile İletişim ve İşbirliği Aracı (ÖğretmenFormu)”; öğretmenlerin ailelerle olan ilişkilerine bakış açılarını ölçmekamacıyla hazırlanmıştır. Araç anasınıflarında görev alan öğretmenlere,öğretmenlerden bilgi alınarak ( formu doldurmaları yolu ile) uygulan-TSA / Yıl: 13, S: 1, Nisan 2009 13

Derya ATABEY / Fatma TEZEL ŞAHİNmıştır. Araç “Her zaman”, “Çoğunlukla”, “Arasıra”, “Nadiren”, ”Hiçbirzaman” maddelerini içeren 5’ li likert tipi derecelendirme aracı şeklindedir.Ölçme aracı “İletişim”, “ Beklenti”, “İşbirliği”, “Aile Katılımı”olmak üzere 4 alt boyut altında toplanarak, “İletişim” ile ilgili 12madde, “Beklenti” ile ilgili 6 madde, “İşbirliği” ile ilgili 19 madde ve“Aile Katılımı” ile ilgili 19 madde olmak üzere toplam 56 maddedenoluşmuştur.2.3. Verilerin İstatistiksel AnaliziÖğretmen kişisel bilgi formu ve “Yönetici Öğretmen Aile İletişimve İşbirliği Aracı (Öğretmen Formu)” ile toplanan veriler bilgisayar ortamınaaktarılarak “SPSS 12” istatistik paket programı yardımı ile değerlendirilmiştir.Demografik bilgilerin frekans ve yüzdesel gösterimleritablolar halinde verilmiştir. Elde edilen puanların karşılaştırılmasında“Anova, Kruskall- Wallis ve Mann-Whitney U” testleri kullanılmıştır.Uygulanan testlerin değerlendirilmesinde anlamlılık seviyesi olarak0.05 alınmıştır.3. Bulgular ve Yorumlarİlköğretime bağlı anasınıflarında görev yapan ve araştırmanın örnekleminioluşturan 240 öğretmenin demografik bilgilerine göre dağılımlarıtablo 1’ de verilmiştir.Tablo 1’ de örnekleme dahil edilen öğretmenlerin, % 60.0’ nın 36-45 yaş grubunda % 25.0’ nın 24- 35 yaş grubunda, , % 15.0’ nın 46yaş ve üstünde oldukları, % 87.5’ nin üniversite mezunu, % 6. 25’ ninyüksek lisans mezunu, % 5.0’ nın ön lisans mezunu, % 1.25’ nin AÖFmezunu olduğu, % 61.6’ sının 16 yıl ve üstü mesleki kıdeme, % 21.0’nın 11-15 yıllık mesleki kıdeme, % 8.9’ nun 6-10 yıllık mesleki kıdeme,% 8.5’nin 1-5 yıllık mesleki kıdeme sahip oldukları, % 75.0’ nıneğitimleri sırasında anne baba eğitimi ile ilgili ders aldıkları, %25.0’ nınalmadıkları, %78.75’ nin anne baba eğitimi ile ilgili hizmet içi eğitimekatılmadıkları, % 21.25’ nin katıldıkları görülmektedir.Günümüzde ilköğretime bağlı anasınıflarında 4 yıllık eğitim verenüniversitelerden mezun olan öğretmenlerin görev alması ve lisanstamamlama eğitiminin kalkması nedeni ile ilköğretime bağlı anasınıflarındagörev alan öğretmenlerin genelinin üniversite mezunu olduğugörülmektedir.14 TSA / Yıl: 13, S: 1, Nisan 2009

Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Demografik Özelliklerine Göre ...Tablo 1: Öğretmenlerin Demografik Özelliklerine Göre DağılımıYaş GrubuN %24-35 Yaş 60 25, 036-45 Yaş 144 60, 046 + Yaş 36 15, 0Toplam 240 100, 0Öğrenim DurumuN %Ön Lisans 12 5, 0AÖF 3 1, 25Üniversite 210 87, 5Y.Lisans 15 6, 25Toplam 240 100, 0Mesleki KıdemN %1-5 Yıl 20 8, 56-10 Yıl 21 8, 911-15 Yıl 50 21, 016 + Yıl 148 61, 6Toplam 240 100, 0Eğitim Sırasında Anne Baba Eğitimiİle İlgili Ders Alma N %Evet 180 75, 0Hayır 60 25, 0Toplam 240 100, 0Anne Baba Eğitimi İleİlgili Hizmet içi Eğitime Katılma N %Evet 51 21, 25Hayır 189 78, 75Toplam 240 100, 0Okul öncesi eğitim kurumlarında görev alan öğretmenlerin demografiközelliklerine göre ailelerle olan ilişkilerine bakış açıları tablo 2,tablo3, tablo 4, tablo 5 ve tablo 6’ da verilmiştir.TSA / Yıl: 13, S: 1, Nisan 2009 15

Derya ATABEY / Fatma TEZEL ŞAHİNTablo 2: Öğretmenlerin Ailelerle Olan İlişkilerine Bakış Açılarının Yaş GruplarınaGöre Anova Testi SonuçlarıAltBoyutlarİletişimBeklentiİşbirliğiAileKatılımıToplam*p

Derya ATABEY / Fatma TEZEL ŞAHİNlerine Göre Kruskall Wallis Testi SonuçlarıAltBoyutlarİletişimBeklentiİşbirliğiİkili KarşılaştırmaAile-KatılımıToplamMeslekiKıdemNMeanMedianSSMinMaxSıraOrt.1-5 102 67, 8 69, 0 5, 5 56 75 519, 36-10 107 64, 9 62, 0 5, 6 57 75 394, 911-15 252 68, 5 74, 0 10, 6 19 75 665, 216+ 739 66, 4 70, 0 10, 4 21 75 554, 51-5 102 54, 0 55, 0 5, 3 40 60 742, 66-10 107 52, 8 53, 0 3, 9 46 60 659, 611-15 252 50, 0 51, 0 7, 6 17 60 555, 316+ 739 49, 6 50, 0 7, 2 21 60 522, 81-5 102 105, 5 105, 0 12, 0 75 119 619, 26-10 107 101, 2 100, 5 10, 1 85 115 488, 411-15 252 105, 1 111, 0 16, 7 36 120 654, 516+ 739 100, 5 105, 0 16, 9 34 120 530, 81-5 102 90, 7 93, 0 10, 9 60 104 588, 26-10 107 85, 3 84, 0 8, 9 70 103 409, 311-15 252 89, 9 93, 0 16, 1 21 105 605, 116+ 739 88, 1 93, 0 17, 1 23 149 563, 41-5 102 318, 0 324, 0 29, 0 241 350 633, 86-10 107 304, 3 303, 0 24, 0 274 345 447, 711-15 252 313, 5 332, 0 46, 7 97 360 638, 616+ 739 304, 7 314, 0 46, 2 104 372 540, 2Kruskall-WallisSDP53, 59 3 0, 0001-2*2-3*2-4*49, 14 3 0, 000 1-3*1-4*33, 80 3 0, 000 1-2*2-3*27, 17 3 0, 000 1-2*2-3*33, 47 3 0, 000 1-2*2-3**p

Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Demografik Özelliklerine Göre ...sosyal ilişkilerinin ve aldıkları eğitimin günümüz ihtiyaçlarını karşılamadüzeyinin daha yüksek olması, işini daha iyi yapma ve eğitimlerisırasında edinmiş oldukları bilgileri uygulama gayreti içinde olmalarınabağlı olarak 1-5 yıllık mesleki kıdeme sahip olan öğretmenlerin, deneyimve tecrübenin artmasına bağlı olarak 11-15 yıllık mesleki kıdemesahip olan öğretmenlerin ailelerin kendileriyle daha iyi ilişkiler içindeolduklarını belirttikleri söylenebilir.Cevher( 2004) göre, öğretmen yetiştiren kurumlarda mesleki bilgive beceri kazandırmaya yönelik eğitim durumları günümüz şartlarınave ihtiyaçlarına göre değişmektedir. Dolayısıyla mesleğe yeni atılanöğretmenlerin kendilerinden öncekilere göre mesleki anlamda daha donanımlıve motivasyon düzeylerinin daha yüksek olduğu söylenebilir.Bu sonucun araştırma bulgumuzu destekler nitelikte olduğu görülmektedir.Tablo 5: Öğretmenlerin Ailelerle Olan İlişkilerine Bakış Açılarının EğitimleriSırasında “Anne Baba Eğitimi” İle İlgili Ders Alma Durumlarına Göre Mann-Whitney U Testi SonuçlarıAlt BoyutlarİletişimBeklentiİşbirliğiAile KatılımıToplamAnne Baba Eğitimiİle İlgili Ders AlmaDurumuNMeanMedianSSMinMaxSıraOrt.Evet 900 67, 1 70, 0 10, 2 19 75 581, 6Hayır 300 66, 0 69, 0 8, 6 31 75 497, 1Evet 900 50, 9 50, 0 6, 0 30 60 578, 2Hayır 300 50, 2 51, 0 7, 4 17 60 545, 6Evet 900 102, 7 108, 0 17, 0 34 120 588, 4Hayır 300 99, 8 102, 0 13, 2 48 120 476, 9Evet 900 89, 7 93, 0 16, 2 21 105 604, 9Hayır 300 84, 7 83, 0 14, 6 38 149 427, 2Evet 900 309, 7 325, 0 45, 7 97 360 591, 75Hayır 300 301, 4 303, 53 36, 7 155 372 466, 75Mann-Whitney UP99836, 5 0, 000*112635, 5 0, 048*94180, 5 0, 000*80273, 5 0, 000*91350, 0 0, 000**p

Derya ATABEY / Fatma TEZEL ŞAHİNistatistiksel olarak anlamlı (p

Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Demografik Özelliklerine Göre ...olduğu “Beklenti” ve“ İşbirliği” alt boyut puanları açısından farkın istatistikselolarak anlamlı (p>0.05) olmadığı görülmektedir.“İletişim” ve“Aile Katılımı “ alt boyut puanları ve “Toplam” puan açısından “Annebaba eğitimi” ile ilgili hizmet içi eğitime katılan öğretmenlerin puanlarıile, katılmayan öğretmenlerin puanları arasındaki farkın istatistikselolarak anlamlı (p

Derya ATABEY / Fatma TEZEL ŞAHİNyaş grubunda olan öğretmenlerin puanları ile 46 ve üstü yaş grubundaolan öğretmenlerin puanları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı(p

Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Demografik Özelliklerine Göre ...ön lisans mezunu öğretmenlerin puanları arasındaki farkın istatistikselolarak anlamlı (p

Derya ATABEY / Fatma TEZEL ŞAHİNretmenlerin puanları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı (p

Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Demografik Özelliklerine Göre ...hizmet içi eğitim alan öğretmenlerin anne baba eğitimi ile ilgili eğitimalanındaki yeniliklerin, gelişmelerin gerektirdiği bilgi, beceri ve davranışlarıkazanmaları, mesleki yeterlilik ve anlayışlarını geliştirmelerinebağlı olarak ailelerin kendileriyle daha iyi iletişim kurduğu ve ailekatılımını daha çok gerçekleştirdikleri ve daha iyi ilişkilerinin olduğusöylenebilir.4.2. ÖnerilerYöneticilerin öğretmenler ve diğer personel ile işbirliği yaparakçalışmalarını desteklemeleri sağlanabilir.Öğretmenlerin alanındaki yeniliklerin, gelişmelerin gerektirdiğibilgi, beceri ve davranışları kazanmaları, mesleki yeterlilik ve anlayışlarınıgeliştirmeleri için ”Çocuk Gelişimi ve Eğitimi”, “Anne Baba Eğitimi”,”Aile Katılımı”, “İletişim”, “İşbirliği” ile ilgili konularda yapılanseminerlere, panellere, konferanslara katılmaları sağlanabilir.Aileleri bilgilendirmek amacıyla, ailelere yönelik ”Çocuk Gelişimive Eğitimi”, “Anne Baba Eğitimi”, ”Aile Katılımı”, “İletişim” “İşbirliği”gibi konularla ilgili seminerler, paneller, konferanslar düzenlenebilir.Aileleri okul yönetimine katmak ve okul aile ilişkilerini güçlendirmekamacıyla ailelere çeşitli sorumluluklar verilebilir ve aileleri dahayakından tanımak için çeşitli sosyal etkinlikler, toplantılar düzenlenebilir.Okul aile işbirliği çalışmalarını desteklemek adına yapılan etkinliklereailelerin katılmaları için uygun zaman, mekan ve araç gereçlerseçilebilir.KAYNAKÇAAKBABA, S., SAMANCI, O. (2004), “İlköğretimde Veli- Öğretmen GörüşmelerininDeğerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 12. Eğitim BilimleriKongresi Bildiriler, C. 2, 1431-1442.ARAL, N., KANDIR, A., CAN YAŞAR, M. (2000), Okul öncesi Eğitim ve AnasınıfıProgramları, YA-PA Yayınları, İstanbulARGUN, Y., İKİZ, E, . (2003), “Anaokullarında Çalışan Öğretmenlerin TükenmişlikDüzeylerinin Kişisel ve Sosyal Uyumları ile Bazı Sosyo-Demografik DeğişkenlerAçısından İncelenmesi” Omep Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı Bildiri Kitabı,C. 1, YA-PA Yayınları, AnkaraTSA / Yıl: 13, S: 1, Nisan 2009 27

Derya ATABEY / Fatma TEZEL ŞAHİNAVCI, N., TURLA, A., TEZEL ŞAHİN, F. (2000), “Okul Öncesi Öğretmenlerinin Yönetim,Denetim ve Kurum İçindeki Personel İle İlgili Sorunlarının Bazı DeğişkenlereGöre İncelenmesi”, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi 3: 52-62CEVHER, F.N. (2004), “Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 5-6 ÇocuklarınınÖğretmen Algısına Göre Akademik Benlik Saygısı Düzeyinin Bazı DeğişkenlerAçısından İncelenmesi” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, PamukkaleÜniversitesi, Sosyal Bilimler EnstitüsüÇINGI, H. (1994) Örnekleme Kuramı Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi YayınlarıDers Kitapları Dizisi 20 H.Ü. Fen Fakültesi Basımevi BeytepeElıasan, c., Jenkıns, l. (2003), A Practical Guide To Early Childhood Curriculum(Seventh Edition)FETİHİ, L. (1998), “Okul Öncesi Eğitimde Yönetici-Öğretmen İlişkisi” YayınlanmamışDoktora Tezi Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüGÜNGÖR, A. ( 2001), Anne- Baba Çocuk İletişimi Gazi Üniversitesi Anaokulu / AnasınıfıÖğretmeni El Kitabı 2001-2002 Ders Yılı, YA-PA Yayınları, İstanbulKARAKAŞ, U.U. (2002), “Okul Öncesi Öğretmenlerin Yeterlikleri” YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüKAYA, Ö.M. (2002), “Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Uygulanan Programlara Ailelerinİlgi ve Katılımları İle Okul Öncesi Eğitim Kurumlarının Aile EğitimineKatkısı Konusunda Anne Baba Görüşleri” Yayınlanmamış Yüksek Lisans TeziAnadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri EnstitüsüÖMEROĞLU, E. (1992), “Okul Öncesi Çağı Çocuğunun Anne ve Babasının EğitimeKatılımı”, Okul Öncesi Eğitim Dergisi 44: 5-9ÖZABACI, N., ACAT, B. (2005). “Öğretmen Adaylarının Kendi Özellikleri İle İdealÖğretmen Özelliklerine Dönük Algılarının Karşılaştırılması” Kuram ve UygulamadaEğitim Yönetimi, 42: 211-236ÖZGÜVEN, E.İ. ( 2001), “Ailede İletişim ve Yaşam”, PDREM Yayınları, AnkaraSEPLOCHA, H., (2004), “Partnership For Learning Conferencing With Families”,Young Children, (September)SUCUKA, N., ÖZKÖK, S.Ü., VARDAR, B. (1997), Anne Çocuk Eğitim Programı:Uygulama ve Değerlendirme Okulöncesi Eğitim Sempozyumu “Okulöncesi EğitimdeYeni Yaklaşımlar” 30-31 Mayıs 1996, Ankara: .51-83TEZEL ŞAHİN, F., ÜNVER, N. (2005), “Okul Öncesi Eğitim Programlarına Aile Katılımı”,Kastamonu Eğitim Dergisi, 13 : 23-30TEZEL ŞAHİN, F., TURLA, A. (2003), “Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında YapılanAile Katılım Çalışmalarının İncelenmesi”, Omep Dünya Konsey Toplantısı veKonferansı Bildiri Kitabı, C.1, YA-PA Yayınları, Ankara28 TSA / Yıl: 13, S: 1, Nisan 2009