AKARSU YATAKLARININ KULLANIMI Ä°LE Ä°LGÄ°LÄ° MEVZUAT ve ...

Değirmendere havzasıMeryemana ManastırıGalyan BarajıMAÇKA

AKARSU YATAKLARINDA MÜLKİYET• 1858 Arazi Kanunnamesi• “kadimi bir gölün ya da bir nehrin suyu çekilip de ziraateSalih arazi meydana çıkdıkda bi’l-müzayede talibine verilirve hakkında Arazi-i Emiriyye muamelesi icra olunur.” (Md.123).• “çeltik arazileri tapu ile miri arazi olarak tasarrufedilebilir“(Md. 128)• “Kıyılarda izin alınarak üç yıl içerisinde doldurulmaksuretiyle kazanılan arazilerin dolduranlar adına; izinsizdolgu alanları ise Beyt-ül Mal’e (Hazine’ye) mülk olur (Md.132)

• 1 Ocak 2002 yeni Türk Medeni Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun18. mad. zamanaşımı ile kazanılamayacak olan ancak, tapuda kayıtlı bulunan bir kısım dereyatakları ve kıyılarda oluşan arazilerin özel mülkiyete geçti.2002 : Yeni Türk Medeni Kanunu (4721)• “Birikme, dolma, toprak kayması veya kamuya ait suların yatağında ya da seviyesinde değişme gibisebeplerle sahipsiz yerlerde yeniden oluşan yararlanmaya elverişli arazi Devlete ait olur.• Devlet bu araziyi kamusal bir sakınca bulunmadığı takdirde öncelikle arazisi kayba uğrayana veyabitişik arazi malikine devredebilir.” (Md. 708).• “Sahipsiz yerler ile yararı kamuya ait mallar (sular, kayalar, tepeler, dağlar, buzullar gibi tarımaelverişli olmayan yerler ve bunlardan çıkan kaynaklar) kimsenin mülkiyetinde olmayıp, Devletinhüküm ve tasarrufu altında olduğu ve özel mülkiyete konu olamayacağı” (md. 715).• “yer altı sularının kamu yararına ait sulardan olduğu” dolayısıyla “arza malik olmanın onunaltındaki suya da malik olma anlamına gelmeyeceği” (md. 756).

• 2709 sayılı Anayasa (1982)• Md. 43. su kıyıları özel mülkiyete konu olamaz.• “Kıyılar, Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.• Deniz, göl ve akarsu kıyılarıyla, deniz ve göllerinkıyılarını çevreleyen sahil şeritlerindenyararlanmada öncelikle kamu yararı gözetilir.• Kıyılarla sahil şeritlerinin, kullanılış amaçlarına görederinliği ve kişilerin bu yerlerden yararlanma imkânve şartları kanunla düzenlenir.” (Kıyı Kanunu).

Kıyı Kenar Çizgisi Tespit Komisyonu(Kıyı Kanunu’nun Uygulanmasına Dair Yönetmelik)1. jeoloji mühendisi ve/veya jeolog, ve/veya jeomorfolog,2. Harita ve kadastro mühendisi,3. Ziraat mühendisi,4. Mimar ve/veya şehir plancısı,5. İnşaat mühendisi.• Bu üyeler arasından valinin belirleyeceği bir üye komisyonbaşkanlığını yürütür (Değişik: 13.10.1992/21374 R.G.).

Yönetmeliğe Göre Kıyı Kapsamına Dahil Akarsular1.Meriç Nehri: Ana kolunun topraklarımıza girdiği nokta ile Eğe Denizi arasındaki kesimi,2.Sakarya Nehri: Sakarya Nehri ana kolunun, Gökçekaya Barajı ile Karadeniz arasındaki kesimi,3.Filyos Çayı: Devrek ve Yenice Çayları kavşağı ile Karadeniz arasındaki kesimi,4.Kızılırmak Nehri: Kızılırmak Nehri ana kolunun, Dicle Irmağı ile birleştiği nokta ile Karadeniz arası5.Yeşilırmak Nehri: Yeşilırmak-Kelkit Çayı kavşağı ile Karadeniz arasındaki kesimi,6.Çoruh Nehri: Çoruh ana kolunun Oltu Çayı ile Birleştiği nokta ile Türkiye-Sovyetler Birliği sınırı arası7.Dicle Nehri:a) Nehri ana kolunun Bismil ilçesi ile Türkiye-Suriye Irak sınır arasındaki kesimi.b) Batman kolunun Serkan (Hizan Deresi) kavşağı ile Dicle Nehri ana kolu kavşağı arasındaki kesimi.c) Botan kolunun büyükdere (Hizan Deresi kavşağı ile Dicle Nehri ana kolu kavşağı arasındaki kesimi,8.Fırat Nehri:1.Ana kolunun Keban Barajı ile Türkiye-Suriye sınıra arasındaki kesimi,2.Karası kolunun Kemah İlçesi merkezi ile Keban Barajı Gölü arasındaki kesimi3.Murat kolunun Muş'un kuzeyindeki Kara su Deresi ile birleştiği nokta ile Kaban Barajı Gölü arasındaki kesimi,9. Asi Nehri: Antakya Şehri ile Akdeniz arasındaki kesim,10. Ceyhan Nehri: Ceyhan Nehri ana kolunun Aksı Çayı ile birleştiği nokta ile Akdeniz arasındaki kesim11. Seyhan Nehri: Zamantı (Yenice) ve Göksu Irmakları Kavşağı ile Akdeniz arasındaki kesimi,12. Göksu Nehri: Mut civarında, aynı adı taşıyan iki kolun (Göksu Çayları) birleşim noktasıyla Akdeniz arası13. Manavgat Çayı: Oymapınar Barajı ile Akdeniz arasındaki kesimi,14. Köprüçay: DSİ köprüçay regülâtörü ile Akdeniz arasındaki kesimi,15. Büyük menderes: Büyükmenderes ana kolunun Çine Çayı ile birleştiği nokta ile Eğe Denizi arası16. Simav Çayı: Simav Çayı ana kolunun Apolyont Gölü ayağı ile birleştiği nokta ile Marmara denizi arası

Değirmendere, Trabzon, 209

Trabzon Değirmendere yatağında Çıraklık Okulu İnşaatı (2000’li yıllar)

Trabzon – Değirmendere (1900’lü yıllar)

SONUÇ VE ÖNERİLER• Akarsu yatakları muhtemel sel sularına maruz kalma ile karı karşıya olduğusürece emniyetli alanlar değildir. Bu nedenle, akarsuyun taşkın alanıiçerisinde Devletin hüküm ve tasarrufu söz konusudur.• Eskiden beri kıyılarda ve akarsu yataklarında izinsiz dolgu ve kültür arazisikullanımıyla mülk edinimi olmamıştır. Suların çekilmesi veya dere ıslahı ilekazanılan arazilerde ise sadece zirai kullanıma izin verilmiştir.• Sel ve taşkınlarda zirai alanlara verilen zararlar, yapılı alanlardaki kayıplaragöre çok çok az olur. Tarım alanlarında sellerin verdiği zararlar yanındaalüvyon tazelemesi gibi yararlı sonuçlar da söz konusudur. Bu nedenle,akarsu yataklarında ıslah çalışmaları ve diğer şekillerde oluşan kullanımaelverişli alanların tarım dışı amaçlarla kullanılmasına izin verilmemesi,olabilecek sel ve taşkınlarda mal ve can kayıplarını önleyecektir.