‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

194 Bitki Kimyas› ve Analiz Yöntemleri• Örnekten ç›kan ›fl›man›n çeflitli dalga boylar›nda toplanmas› ve so¤urmafliddetinin ölçülmesi• Çeflitli dalga boylar›nda so¤urman›n ve fliddetinin kaydedilmesi, spektrumelde edilmesiSo¤urma spektrumlar›n›n kaydedilmesi için kullan›lan cihazlara spektrometread› verilir. Ultraviyole ve infrared spektroskopilerinde kullan›lan cihazlar spektrofotometread›yla da an›l›rlar. Spektrometrelerde elektromagnetik ›fl›ma, elektronikcihazlarla elektriksel impulslara çevrilerek ölçülür ve spektrum özel ka¤›tlar üzerinekaydedilir. Spektrometreler tek veya çift ›fl›ma (›fl›n) demetli olarak s›n›fland›r›-labilir. Çift ›fl›ma demetli cihazlarda, kaynaktan ç›kan ›fl›ma iki demete ayr›larak biriörnek çözeltisinin bulundu¤u hücreden, di¤eri örne¤in çözücüsünden geçirilir.Sonra herikisi al›c›da toplan›r, toplam so¤urma fliddetinden çözücünün so¤urmafliddeti ç›kar›larak örne¤in so¤urma fliddeti kaydedilir.Spektroskopik YöntemlerEn çok kullan›lan 4 spektroskopik yöntem;• Ultraviyole (UV) - Görünür Bölge (Alan) spektroskopisi: Moleküllerin elektronikkuantum düzeyleri aras›ndaki geçiflleri inceler. UV spektrumu ile moleküldekikonjugasyonun türü ve derecesi belirtilir.• Infrared (IR) (K›rm›z›ötesi) spektroskopisi: Moleküllerin titreflme kuantumdüzeyleri aras›ndaki geçiflleri inceler. IR spektrumu ile moleküldeki fonksiyonlugruplar›n baz›lar› belirtilir.• NMR (Nükleer manyetik rezonans) spektroskopisi : Moleküldeki baz› çekirdeklerinmagnetik alanda spin kuantum düzeyleri aras›ndaki geçiflleri inceler.NMR spektrumu ile moleküldeki çekirde¤in say›s›, türü ve kimyasal çevresibelirtilir.• Kütle spektrometrisi : Madde yüksek enerjili elektron demeti ile bombard›-man edilir ve oluflan pozitif iyonlar kütle/yük oranlar›na göre kaydedilir.Kütle spektrumu ile maddenin molekül kütlesi ve molekül formülü elde edilir,içerdi¤i fonksiyonlu gruplar ve yap›s›da bulunabilir.Fotometri , çözelti içindekimadde miktar›n› çözeltidengeçen veya çözeltinintuttu¤u ›fl›k miktar›ndanfaydalanarak ölçmeifllemidir.Fotometre, fotometrikölçümde kullan›lancihazlara verilen add›r.ULTRAV‹YOLE - GÖRÜNÜR ALAN (UV-VIS)(MOR ÖTES‹) SPEKTROSKOP‹S‹Ultraviyole ve görünür alan spektroskopisi, yap› tayininde, kalitatif ve kantitatifanalizlerde en çok kullan›lan yöntemdir.Fotometrik ölçümde, renksiz çözeltilerin konsantrasyonu da ölçülebilir. Analizedilen örnek üzerine ›fl›k demetinin bir k›sm›n› filtreler kullanarak ay›ran ve gönderenaletler kolorimetre veya fotometre olarak adland›r›l›rken, yar›klar ya da prizmalararac›l›¤› ile bu seçicili¤i yapan aletler spektrofotometre olarak adland›r›l›rlar.Ultraviyole ›fl›ma, dalgaboyu 10-400 nm olan ›fl›mad›r ve X ›fl›nlar› ile görünürbölge aras›nda bulunur. 10-200 nm bölgesine uzak ultraviyole ve 200-400 nm bölgesindeultraviyole, 400-800 nm bölgesine görünür alan ad› verilir. 300 nm alt›ndacam so¤urucu oldu¤undan bu analizlerde kuvars hücreler kullan›l›r.Bütün organik bileflikler ultraviyole ›fl›mas›n› so¤ururlar. 200 nm den yukar›daso¤urma yapan organik bilefliklerin ultraviyole analizinin pratik bir de¤eri vard›r.Ultraviyole analizlerin tek bafllar›na yap› ayd›nlat›lmas›nda kullan›lmalar› çok zordur.Bu nedenle di¤er spektroskopik yöntemlere yard›mc› olarak kullan›l›r.UV Spektroskopisi için yap›labilecek genellemeler flöyle s›ralanabilir: