‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

9.Ünite- Kromatografik Yöntemler179Hareketli faz›n sürükleyici etkisiyle kar›fl›mdaki maddeler sürüklenir. Sütunundi¤er alt ucundan ise ayr›lan maddeler fraksiyonlar halinde toplan›r. Kapal› sütunkromatografisi teknikleri, hareketli faz›n s›v› veya gaz olmas› durumuna göre s›v›kromatografisi ve gaz kromatografisi olarak ikiye ayr›l›r.• S›v› Kromatografisi: Sütun kromatografisi, yüksek bas›nçl› s›v› kromatografisi,orta bas›nçl› s›v› kromatografisi, iyon de¤iflimi kromatografisi, jel kromatografisiteknikleri yer al›r.• Gaz Kromatografisi: Gaz-kat› kromatografisi ve gaz-s›v› kromatografisindensöz edilir.II- Aç›k Sütun Kromatografisi: Hareketsiz faz düz bir yüzey üzerindedir. Hareketlifaz bu yüzeyin bir ucundan uyguland›¤›nda kapiler etkiyle hareketsiz fazboyunca ilerler bu s›rada kar›fl›mdaki maddeleri de beraberinde sürükler. Ka¤›tkromatografisi ve ince tabaka kromatografisi aç›k sütun kromatografisi teknikleriiçerisinde yer al›r.Sütun Kromatografisi (SK)‹lk defa bitki pigmentlerinin ayr›lmas›nda kullan›lan bu kromatografik tekniktedört mekanizma rol almas›na ra¤men ay›r›m esas itibariyle adsorbsiyon mekanizmas›nagöre olmaktad›r. Hareketsiz faz olarak uygun bir adsorban, hareketli fazolarak ise bir çözücü ya da çözücü kar›fl›m› kullan›l›r. Sütun kromatografisindefarkl› çap ve uzunlukta cam ya da dayan›kl› plastik malzemeden yap›lm›fl alt k›sm›ndamusluk bulunan sütunlar kullan›l›r.Sütun Doldurma ‹fllemi: Sütun alt k›sm›na cam yünü yerlefltirildikten sonrakuru halde ya da çözücüyle süspansiyon haline getirilmifl adsorban madde ile doldurulur.Doldurma ifllemi s›ras›nda sütunda hava bofllu¤u, çatlak olmamas›na dikkatedilmelidir. Kromatografi ifllemi boyunca adsorban›n kurumas›n›n önlenebilmesiiçin çözücü devaml› olarak sütuna ilave edilmelidir.Sütuna Ayr›m› Yap›lacak Madde Kar›fl›m›n›n Uygulanmas›: Madde kar›fl›-m›, elüsyonda ilk kullan›lacak çözücüde (genellikle apolar bir çözücü seçilir) çözünmüflhalde ya da çözücü uzaklaflt›r›ld›ktan sonra adsorbana emdirilmifl kuru tozhalde sütunun üst k›sm›na uygulan›r.Elüsyon ‹fllemi: Çözücü sütunun üst k›sm›ndan devaml› olarak ilave edilir vemusluk aç›larak damla damla fraksiyon toplan›r. Elüsyon s›ras›nda kar›fl›mdakimaddeler kullan›lan çözücüdeki çözünürlükleri ve adsorbana tutunma gücü oran›ndasütundan afla¤› do¤ru ilerler. Kar›fl›mdaki maddeler farkl› özelliklere sahipolduklar›ndan kullan›lan çözücüdeki çözünme ve adsorbana tutunma derecelerifarkl› olacak ve bu flekilde sütun boyunca farkl› h›zlarla ilerleyerek birbirlerindenayr›lacakt›r (fiekil 9.3).Elüsyon s›ras›nda ayr›lan maddeler bantlar oluflturur. Her bant çözücü ilavesiyle s›-ras›yla sütundan elüe edilir. Yeni bantlar›n oluflmad›¤› durumlarda elüotropik seridekidaha polar bir çözücü ya da çözücü kar›fl›m› ile elüsyona sütunda hiçbir madde kalmay›ncayakadar devam edilir. Toplanan fraksiyonlar yo¤unlaflt›r›ld›ktan sonra ince tabakakromatografisi ile incelenerek ayn› maddeleri tafl›yan fraksiyonlar birlefltirilir.Elüsyon: Maddeninadsorban yüzeyinden uygunçözücü ya da çözücükar›fl›m› yard›m›ylay›kanarak al›nmas›ifllemidir.