bilgi teknolojileri eğitiminde bdö yazılımı kullanma ve uygulama ...

Akademik Bilişim 2007Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya 31 Ocak-2 Şubat 2007 Halit KARALAR ve Yaşar SARIBİLGİ TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİNDE BDÖ YAZILIMI KULLANMA VEUYGULAMA SONUÇLARINA YÖNELİK BİR ÇALIŞMAHalit Karalar * , Yaşar Sarı **(*) Okutman, Muğla Üniversitesi Enformatik Bölümü Kötekli Kampusu 48000-Muğla.(**) Dr., Muğla Üniversitesi Enformatik Bölümü Kötekli Kampusu 48000-Muğla.ysari2000@yahoo.com , halit@mu.edu.trÖZETBilgi teknolojilerinin bir başka deyişle öğretim teknolojilerinin, eğitim-öğretim faaliyetlerindekullanımı, artık günümüz toplumlarında zorunluluk haline gelmiştir. Öğretim teknolojileriiçerisinde en önemli yeri tutan bilgisayarlar ise öğretim faaliyetlerinde odak noktayıoluşturmaktadır. Bu nedenle, bu çalışmada özel ders ve simülasyon yazılımlarının bir aradakullanımı ile bir bilgisayar destekli öğretim yazılımı üzerinde elektronik tablolama programındaformül yazımı ünitesinin uygulaması yapılmıştır. Daha sonra bu yazılımdaki sunum ile gelenekselöğretim merkezli sunum birbiri ile karşılaştırılarak, bunların akademik başarıya, öğrenmedüzeylerine ve kalıcılığa etkileri belirlenmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: BDÖ, yazılım, bilgi teknolojileri, bilgisayar.THE USAGE OF CAI IN INSTRUCTION OF INFORMATIONTECHNOLOGIES AND A STUDY ABOUT APPLICATION RESULTSABSTRACTThe usage of information technologies in other words instruction technologies, havebecome a must in education activities. Computers, which have a great place among theinstruction technologies, form the focus point in instruction activities. Hence, both theapplication of combined usage of private lesson and simulation software with a unit aboutformula writing in electronic tabling programme on computer aided instruction softwarehas been carried out in this study. Afterwards the effects of the presentation in thissoftware and the traditional inctruction centred presentation haven been tried to bedetermined on academic success, learning level and continuance by comparing them.Keywords: CAI, Software, Information Technologies, Computer.1. GİRİŞGünümüzde bilim ve teknolojideki gelişmeleryeni bir çağı başlatmıştır. Daha çok bilgi çağıolarak adlandırılan bu çağın en önemliözelliği, bilgi teknolojilerinin yoğun olarakkullanılması ve maddi ürün yerine bilgiüretiminin önem kazanmasıdır. Bilgitoplumuna geçişin temelinde teknolojiyatmaktadır. Gerçekten de 1970’lerdengünümüze dek geçen sürede teknolojidebeklenmeyen bir patlama olmuştur. Bukapsamda bilgi teknolojisinde olan gelişmelerde bilgi devrimi olarak tanımlanmıştır. Bilgiteknolojileri eğitimde “öğretim teknolojisi”olarak adlandırılmaktadır. Bilgiteknolojilerinin kullanımının yaygınlaşmasıgünümüzde toplumların “bilgi toplumu”haline gelmesine neden olmuştur. Yeniteknolojiler hem ekonomik yapıyı hem desosyal ve eğitsel yapıyı etkilemiş, bu nedenlede toplumlar teknolojik gelişmeleri izlemekzorunda kalmışlardır (Akkoyunlu, 1995).Bu gelişmelerden etkilenen toplumlardabireyler, yaşam tarzlarını bu paraleldedeğiştirmek, yeni teknolojilerin getireceğideğişime uyum sağlamak zorundadır.

Zamanın en önemli unsur olarak karşımızaçıktığı yüzyılımızda bireyler, çağı veteknolojiyi yakalamakta geç kalmamalıdır. Buuyum sürecinin çabuk ve kolay geçirilmesi isebireylerin alacakları eğitimlerle mümkündür.Bu da gerçekleştirilecek eğitimlerde, eğitimteknolojisinin sunduğu olanaklardanyararlanılması ve eğitimde yeni teknolojilerinişe koşulması ile sağlanabilir (Hotomaroğlu,2002).Bilginin en önemli değer olduğu yaşadığımızbilgi çağında yapılan çalışmalar, örnek birtoplum oluşturmak için eğitimin ne kadarönemli olduğunu ortaya çıkarmıştır. İlerleyenzaman ve gelişen teknoloji ile birlikte,öğretmenin aktif olduğu geleneksel öğretimyöntemleri yerini, teknolojik araçlarladesteklenmiş, öğrenciyi düşünmeye, yenibilgiler üretmeye sevk eden yöntemlerebırakmıştır. Bilgilerin aktarılmasındaöğrenilenlerin kavranması kadar uygulamayapılması da önemlidir. Özellikle sonzamanlarda teknolojik araçları da kapsayarakgelişen öğretim yöntemleri ve buna bağlı olanuygulamalar eğitimcilere ve öğreticilerebüyük olanaklar sağlamaktadır ( Morgil vd,2004). Günümüzde çocuklar hızla değişen birdünya ile karşı karşıya bulunmaktadır. Buhızlı değişme, ilerde birer yetişkin olacak buçocukların nelere gereksinim duyacaklarınıöngörmemizi güçleştirmektedir. Gençkuşakların bu değişime ayak uydurabilecek vedeğişime katkıda bulanabilecek şekildeyetiştirilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde,bugünün programı ile okulu bitiren bir öğrenciekonomik ve sosyal koşulların gerektirdiğibilgi ve becerilerden yoksun olarak mezunolacaktır (Akkoyunlu, 1995).Eğitim alanında, öğrenci sayısının hızlaartması, öğretmen/öğrenci oranlamasındaortaya çıkan öğretmen yetersizliği, bireylereöğretilmesi gereken bilgi miktarının hızlaartması sonucu içeriğin daha karmaşık bir halegelmesi gibi sorunlar ortaya çıkmıştır. Bunakarşın eğitime olan talep sürekli olarak artmış,bireylerin eğitim olanaklarından daha fazlayararlanma istekleri bireysel öğretimi önemlihale getirmiştir. İşte gerek bilgisayara,gerekse eğitime ilişkin olarak belirtilen bugibi nedenlerden dolayı, bilgisayarın eğitimdekullanımı zorunlu hale gelmiştir (Alkan, 1998;Uşun, 2000).Geçmişte kullanılan bütün teknolojik araçlarınişlevlerini bilgisayar tek başına yerinegetirebilmektedir. Ses, farklı karakter vepunto, yanıp sönme, renk, canlandırma,benzeşim gibi sayısız dikkat odaklamaaraçları bilgisayar aracılığı ile kolayca vebaşarılı bir şekilde öğrenciye sunabilmektedir(Kutlu,1999). Bu nedenle öğretim teknolojisiiçerisinde kullanılan teknolojiler arasındabilgisayar en önemli yeri tutmaktadır.Eğitim sisteminin iç dinamiklerinin eğitimdebilgisayar kullanımını zorunlu kılması veyukarıda bahsedilen nedenlerden dolayı,bilgisayarların eğitim sistemine dahil edilmesiile yaygın olarak kullanılan iki terimin ortayaçıktığı görülmektedir. Bu terimler bilgisayardestekli eğitim ve bilgisayar destekliöğretim’dir.Bilgisayar destekli eğitim, bilgisayarın hemsınıf içinde çeşitli derslerin öğretimi için hemde okul yönetiminin çeşitli işleri içinkullanılmasına verilen addır. Bilgisayarınöğretme-öğrenme sürecinde bir araç olarakkullanılması ise bilgisayar destekliöğretim’dir. Bilgisayar destekli öğretimde,herhangi bir derste bir konu, öncedenhazırlanmış olan yazılımlarla öğretilir(Akkoyunlu, 1998a). Bu tanımlardan yolaçıkarak, bilgisayar destekli eğitimin,bilgisayar destekli öğretimi de içine alan genişkapsamlı bir terim olduğu görülmektedir.İlgili araştırmalar incelendiğinde bilgisayarınöğretme-öğrenme sürecinde kullanılması ileilgili yapılan çalışmalarda, bilgisayar destekliöğretim yerine, bilgisayar destekli eğitimteriminin sıklıkla kullanıldığı görülmektedir.Yine de, bilgisayarların öğretme-öğrenmesürecinde kullanılmasını ifade etmek içinözellikle bilgisayar destekli öğretim teriminin,kavram kargaşasına yol açılmaması için,kullanılmasının daha doğru olacağısöylenilebilir (Karalar, 2006).2. BİLGİSAYARLARIN ÖĞRETİMALANINDA KULLANIMIBilgisayarların öğrenme ve öğretmefaaliyetlerinde kullanılması sonucu pek çoktanımın ortaya çıktığı görülmektedir. Bu alanyeni bir alan olması nedeniyle kullanılanterminoloji tartışmaya açıktır. Bu alanda ensık kullanılan terimler ise şunlardır (Cotton,1991):2

a. Bilgisayara Dayalı Eğitim ve BilgisayaraDayalı Öğretim ( Computer BasedEducation-CBE and Computer BasedInstruction-CBI): CBE ve CBI terimlerieğitimsel uygulamalarda bilgisayar kullanımtürlerinin neredeyse hepsini kapsayan çokgeniş bir terimdir. Bu türler, eğitimseluygulamalar, alıştırma-uygulama, özel ders,simülasyonlar, öğretim yönetimi, ekalıştırmalar, programlama, veri tabanıgeliştirme, kelime işlem programları ve diğeruygulama yazılımlarını içerir.b. Bilgisayar Destekli Öğretim ( ComputerAssisted Instruction-CAI): Daha sınırlı birterimdir ve öğretimde bilgisayarın kullanımınıkapsar. Bu kullanım türleri, alıştırmauygulama,özel ders ve simülasyonfaaliyetlerini kapsar.c. Bilgisayar Yönetimli Öğretim (ComputerManagedInstruction-CMI):Bilgisayarların, öğretimi planlama, düzenlemeve programlama, öğrenmeleri ölçme veöğrencilerle ilgili bu verileri saklama,saklanan veriler üzerinde analiz yapma gibietkinliklerin yönetilmesinde kullanılmasıdır.d. Bilgisayarla Zenginleştirilmiş Öğretim(Computer Enriched Instruction-CEI):Bilgisayarlı öğrenme faaliyetleri olaraktanımlanır. Bu faaliyetler, sosyal ve fizikselgerçekleri model alan ve bu modeller içindekiilişkililerin örneklerle açıklanabilmesi içinöğrencilerin isteğine göre verilerinoluşturulması, öğrenciler tarafındangeliştirilen programların yürütülmesi,öğrencileri motive edici ve öğrenmeye isteklihale getirici alıştırmaların tasarlanması gibifaaliyetleri içerir.Bilgisayarların öğretim faaliyetlerindekullanımı incelendiğinde ise iki boyut ortayaçıkmaktadır; Bunlar bilgisayar için eğitim veeğitim için bilgisayar’dır (Keser, 1988;Numanoğlu, 1992; Uşun, 2000).Bilgisayar için eğitim: Kendi içinde üçbölüm halinde incelenmektedir.Bilgisayar okur-yazarlığı: Toplumun bütünkurum ve süreçlerini etkileyen bilgisayarla birarada yaşayabilmek için zorunlu bilgi veanlayışı kapsarYazılım eğitimi: Bireyin kendisi ya dabaşkaları için gerekli yazılımları geliştirme,geliştirilmiş olanları kullanma vekullanacaklara yardımcı olma gibi yetenek vebecerileri kazandırır.Donanım eğitimi: Bilgisayar donanımlarınıntasarımından bakım ve onarımına kadaruzanan akademik ve mesleki yeterlilikleriamaçlar.Eğitim için bilgisayar: Kendi içinde üçbölüm halinde incelenmektedir.Bilgisayar denetimli öğretim: Herhangi birkonuda öğrencinin öğrenme süreçlerininbilgisayarla yürütülmesidir. Her öğrencininöğretimin amaçladığı davranışlarıkazanıncaya kadar yapması gerekenlerigösterir ve yaptıklarının kaydını tutar.Bilgisayara dayalı öğretim: Herhangi birkonuda diğer öğretim donanımlarındanbağımsız, tek başına yeterli bir öğreticikaynak olarak bilgisayarın eğitimdekullanılmasıdır.Bilgisayar destekli öğretim: Öğretimsürecinde bilgisayarın seçenek olarakdeğil, sistemi tamamlayıcı, sistemigüçlendirici bir öğe olarakkullanılmasıdır. Bu çalışma bilgisayardestekli öğretim (BDÖ) içinde yeraldığından bu konu biraz daha ayrıntılıolarak ele alınacaktır.3. BİLGİSAYAR DESTEKLİÖĞRETİM (BDÖ)Son yıllarda ülkemizde de hızlı bir gelişmegösteren öğrencilerin kavramları anlamaseviyelerinin ve oluşturdukları yanlışanlamaların belirlenmesi ve giderilmeyöntemleri konusundaki çalışmalar,geleneksel yöntemlerle öğretilen öğrencilerinistenen düzeyde başarılı olamadıklarını,geleneksel yöntemin istenen düzeydeöğrenmeler gerçekleştiremediğini veöğrencilerin sahip oldukları yanlış anlamalarıgidermede yetersiz kaldığını göstermekte veöğrencilerin daha ziyade pasif gözlemcirolünde oldukları geleneksel öğretimyöntemlerinin yerine öğrencilerin aktifkatılımını sağlayan yöntemlerin kullanılmasıgerektiğini önermektedir. Bu çalışmalardanelde edilen bulgular eğitimci vearaştırmacıları geleneksel yöntem dışındakiyöntemlerin kullanılmasıyla yapılan öğretiminetkililiği konusundaki çalışmalar yapmayayöneltmiştir. Bu düşünceden hareketle,geleneksel öğretim yöntemlerine alternatif3

olarak kullanılmaya başlanan yöntemlerdenbirisi de, teknolojideki gelişmelere paralelolarak son yıllarda okullarımıza girmeyebaşlayan bilgisayar destekli öğretim (BDÖ)yöntemidir (Özmen ve Kolomuç, 1994).Eğitim için bilgisayarın kullanım türleri içindeen fazla dikkati çeken ve üzerinde çalışılan,bilgisayar destekli öğretim türüdür. Bu tür,bilgisayarın öğretim kurumlarındaki en yaygınkullanma biçimini oluşturmakta veöğrencilerin belli konuları öğrenmelerindedestek olacak ortamları sağlamaya yönelikolarak kullanılmaktadır. Bu kullanım biçimiiçin gerekli öğelere baktığımızda donanım,yazılım, laboratuar, öğretmen eğitimi,yardımcı personal eğitimi gibi daha birçokunsuru içerdiği görülmektedir. (Keser, 1998;Numanoğlu, 1992; Sezen, 1996 ).İlgili araştırmalar incelendiğinde bilgisayardestekli öğretim ile ilgili pek çok tanımyapıldığı görülmektedir.Bilgisayar destekli öğretim; öğrencilerinprogramlı öğrenme materyalleri ile bilgisayarkullanarak etkileşimde bulunduğu; diğer birdeyişle, bilgisayar programları aracılığıylaöğrenmeyi gerçekleştirdiği, öğrenmeleriniizleyip kendi kendini değerlendirebildiği biröğretim biçimidir (Senemoğlu, 1997).Demirel vd (2004), bilgisayar destekliöğretimin tanımı aşağıdaki şekillerdesınıflandırılmaktadır:Bilgisayar Destekli Öğretim (BDÖ),bilgisayarla öğretme sürecidir.BDÖ, öğretme aracı olarak bir bilgisayarprogramını kullanan bireysel öğretmesistemidir.BDÖ, bir bilgisayarı ( ve bir bilgisayarprogramını ) kullanan birisi tarafındanöğrenilebilecek bilgi ve beceriler sunan eğitselbir bilgisayar programıdır.BDÖ, bir alanın (matematik, fizik, kimya,yabancı dil vb.) öğretiminde bilgisayardestekli öğretim, bilgisayarın öğretmen veöğrenciye yardımcı bir araç olarakkullanılmasını ifade etmektedir. Bir başkadeyişle, BDÖ öğretimde bilgisayarın,öğrencinin daha etkin öğrenmesini sağlamakamacıyla kullanılması demektir.BDÖ, “Öğrencinin bir bilgisayar başında,göstereceği türlü tepkileri göz önündebulundurarak hazırlanmış ders yazılımı ilekarşılıklı etkileşimde bulunarak kendiöğrenme hızına göre kullanabileceği öğretimtürü, bu soruna ilişkin uygulama ve araştırmaalanı” olarak da tanımlanabilir.Uşun (2000)’a göre, bilgisayar destekliöğretim, bilgisayarın öğretimde öğrenmeninmeydana geldiği bir ortam olarak kullanıldığı,öğretim sürecini ve öğrenci motivasyonunugüçlendiren, öğrencinin kendi öğrenme hızınagöre yararlanabileceği, kendi kendineöğrenme ilkelerinin bilgisayar teknolojisiylebirleşmesinden oluşmuş bir öğretimyöntemidir.Yalın (2001)’a göre bilgisayar destekliöğretim (BDÖ), bilgisayarların sistem içineprogramlanan dersler yoluyla öğrencilere birkonu ya da kavramı öğretmek ya da öncedenkazandırılan davranışları pekiştirmekamacıyla kullanılmasıdır.Bilgisayar destekli öğretim ile ilgili pek çoktanım yapılmakla birlikte, bu süreci etkileyenya da etkilediği düşünülen değişkenler,öğrenci motivasyonu, yenilik, etkileşim,bireysel öğrenme farklılıkları, dersyazılımının türü, kapsamı ve niteliği,öğretmenin bilgisayar destekli öğretimialgılama biçimi, tutumu, beklentisi ve değişenrolü, ders yazılımının eğitim programlarıylabütünleşmesi, bilgisayar destekli öğretimuygulamasının okul içinde yürütülme biçimiolarak belirtilmektedir (Aşkar vd, 1993; Uşun,2000; Demirel vd, 2004).Bilgisayar destekli öğretimde, öğretmenkonuyu işlerken, elinde bulunan donanım veyazılım olanaklarını, işlenecek olan konuözelliklerini, öğrencilerin özelliklerini,belirlediği amaçların özelliklerini dikkatealarak, uygulayacağı bilgisayar destekliöğretim biçimine karar vermelidir (Aşkar veErden, 1986). Bu uygulama biçimlerişunlardır ( Aşkar ve Erden, 1986; Keser,1988; Demirel, 2000; Uşun, 2000):1. Öğretmen, konuyu geleneksel yöntemlesınıfta işler. Dersi kaçıran, başarısız olan yada öğrenme ihtiyacı duyan öğrencilere konuyubilgisayar yardımı ile öğrenme fırsatısağlanabilir. Yani bilgisayar burada, “özelöğretmen” görevini üstlenir.2. Öğretmen, konuyu sınıfta işledikten sonra,değerlendirme çalışmaları sınıfta bilgisayaryardımı ile yapılabilir.4

3. Öğretmen, konuyu sınıfta işledikten sonra,alıştırma, uygulama ve değerlendirmeçalışmaları bilgisayar yardımı ile yapılır.4. Konu bilgisayar yardımı ile öğrenilir.Öğretmen, öğrenme eksikliklerini tartışmayöntemi ile giderebilir, öğrencileridenetleyerek hatalarını düzeltebilir. Yaniburada öğretmen, “danışman” rolünüüstlenmektedir.Bilgisayar destekli öğretimdekullanılabilecek yazılım türleri ise,alıştırma ve uygulama (drill-and-practice)yazılımları, özel ders (tutorial) yazılımları,benzetişim (simulation) yazılımları,problem çözme (problem-solving)yazılımları ve eğitsel oyun (educationgames) yazılımlarıdır (Chambers veSprecher, 1980; Çeliköz, 1995,Akkoyunlu, 1998b; Christmann, 2002;Demirel vd, 2004).4. YÖNTEMBu çalışmanın amacı, bilgisayarınöğretimde kullanım alanlarından ikisini,yani bilgisayar öğretimi ve bilgisayarlaöğretimi (bilgisayarın amaç ve araç olarakkullanımını) birleştirerek, BDÖyönteminde kullanılan özel ders vesimülasyon yazılımlarının bir aradakullanımı ile, elektronik tablolama vehesap programı içerisinde, formül yazımıünitesinin sunumunu yapmak vegeleneksel öğretim merkezli sunum ilekarşılaştırarak, bunların akademikbaşarıya, öğrenme düzeylerine vekalıcılığa etkilerini belirlemektir.4.1. Araştırma ModeliAraştırma problemini ve alt problemleriçözmek amacı ile “denk kontrol gruplu öntest-son test” deneysel deseni araştırmadakullanılmıştır. Bu desende araştırma vekontrol grupları eşit şans ilkesine dayanantesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenmiş,gruplara uygulanan ön test sonuçları,grupların ön bilgileri açısından denkliğinkontrol edilmesinde kullanılmıştır. Bu amaçlaistatistiksel yöntem olarak “t ” testikullanılmıştır.4.2. Evren Ve ÖrneklemAraştırma deneysel bir çalışma olmasınedeniyle, örneklemin, evreni temsiliyetilkesi dikkate alınmamıştır, bu nedenleevren tayinine gidilmemiştir. Deney vekontrol grubu öğrencileri, MuğlaÜniversitesi Milas Sıtkı Koçman MeslekYüksekokulu’nda, 1. sınıfa devam eden, 3programın öğrencileri arasından eşit şansilkesine dayanan tesadüfi örneklemeyöntemiyle 104 öğrencinin seçilmesiyleoluşturulmuştur.4.3. Ölçme Araçları Ve GeliştirilmesiBu araştırmada, veri toplama amacıyla,“Microsoft Excel’de Formül Yazımı”ünitesine ilişkin erişileri belirlemek için bir“Başarı Testi” geliştirilmiştir. Bu test,“Microsoft Excel’de Formül Yazımı”ünitesindeki hedef ve konuya (içerik) dayalıolarak geliştirilmiştir. Geliştirilen bu testdenel işlemden önce, grupların “MicrosoftExcel’de Formül Yazımı” ünitesindeki önöğrenmeler bakımından denkliklerinisağlamak için; daha sonraki aşamalarda isegrupların denel işlem sonrası başarı düzeylerive hatırlama düzeylerini ölçmek amacıylageliştirilmiştir.Toplam 40 soru olarak hazırlanan çoktanseçmeli test eğitim bilimleri alanında uzmangörüşüne sunulmuştur. Enformatik Bölümü veÖlçme Değerlendirme uzmanlarından testtekiher bir maddenin redaksiyonuna ve öğrencidüzeyine uygunluğuna ilişkin görüşleralınmıştır. Hazırlanan 40 soruluk bu test, dahaönceden bu dersi almış olan 134 öğrenciüzerinde uygulanmıştır. Bu testte elde edilengüvenirlik katsayısı 0.72’dir. Uygulamasonucunda, 134 öğrencinin testlere vermişolduğu toplam doğru cevap sayıları büyüktenküçüğe doğru sıralanıp, üst ve alt %27’likgruplar oluşturulmuş ve bu gruplar için her birtest maddesinin madde güçlük indeksi ve ayırtedicilik indeksi incelenmiştir. Testingeçerliğini sağlayabilmek için madde güçlükindeksi 0,30 ile 0,60 arasında olan maddelerile madde ayırt edicilik indeksi 0,30 veüzerinde olan maddeler teste alınmış ve testekapsam geçerliliğine de dikkat ederek 25soruluk son şekli verilmiştir. Testinhesaplanan alfa güvenirliği 0,84 olarakbulunmuştur. Enformatik Bölümü ve ÖlçmeDeğerlendirme uzmanlarının da görüşleridikkate alınarak geliştirilen testin5

uygulanabilirliğine ve testin son test ilehatırlama testi olarak kullanılabileceğine kararverilmiştir.5. VERİLERİN TOPLANMASIUygulamaya başlamadan önce araştırmacıtarafından, bilgisayar laboratuarında bulunanbilgisayarlara ses kartı ve kulaklık takılarak,laboratuar tamamen bir multimedyalaboratuara dönüştürülmüş, yine araştırmacıtarafından Macromedia Flash MX-2004,Camtasia Studio 2 ve Macromedia DirectorMX-2004 programları ile hazırlanan, öğretimprogramı CD’si bilgisayarların sabit disklerinekaydedilmiştir (Video görüntülerininizlenebilmesi için, CD’deki Tools klasöründebulunan Tscc.exe dosyası bilgisayarlarakurulmuştur).Ünite konuları, 3 ana başlık altındatoplanmıştır. Bunlar, 1. Temel Kavramlar, 2.Tablo Oluşturma ve 3. Formül Yazımı anabaşlıklarıdır. Öğretim yazılımı hazırlanırkenher bir ana başlık modül halinde hazırlanmışve konuların birbirinden bağımsız olaraköğrenilebilmesine imkan verilmiştir. Buradadoğrusal programlama tekniğinde olduğu gibi,öğrenilen içeriğin tekrar incelenmezorunluluğunu ortadan kaldırmak vehazırlanan yazılımı sıkıcılıktan kurtarmakamaçlanmıştır. Altı saatlik bir çalışmayapılacağı dikkate alındığında, üçüncü anakonu başlığını öğrenecek olan öğrencinin, ilkiki ana konunun tüm içeriğini yenidenincelemesi ve konu sonu testlerini çözmesigereksiz ve zaman kaybettirici olacaktır.Öğrencilerin bir ana konuyu tekrar etmegereksinimleri de dikkate alındığında, modülolarak ana konuları hazırlamak daha iyi biryöntem olacaktır. İstenilen ana konu başlığımenüden seçilip, açılacak olan alt menüdenistenilen konular rahatlıkla seçilipincelenebilecektir.Geliştirilen ders yazılımı, modüller halindehazırlanırken, Kalmey ve Niccolai (1981)tarafından geliştirilen model dikkatealınmıştır. Bu modele göre, öğrenci modülegiriş yaptığı zaman, ön teste tabi tutulur. Öntest sonuçları dikkate alınarak programtarafından bir ders içeriği oluşturulur, bu dersiçeriğine göre ilk derse ait içerik sunulur,sunulan içerik alıştırma ve uygulamafaaliyetleri ile desteklenir. Ders içeriğibitiminde son test yapılır, son test sonucunagöre istenilen başarı sağlanamamışsa,öğrenciye içerik tekrar sunulur, başarısağlanmışsa, bir sonraki derse geçiş yapılır.Bu işlem tüm dersler bitirilinceye kadar tekraredilir.Kalmey ve Niccolai (1981) tarafındangeliştirilen bu model aynen uygulanmayıp,araştırmacı tarafından bazı bölümlerideğiştirilmiştir. Konu seçimine bağlı olarakgirişte zorunlu olarak yapılan ön test seçmelihale getirilmiştir. Böylelikle konuyu hiçbilmeyen bir öğrencinin, zaman kaybıönlenmiş ve programa karşı olumsuz tutumgeliştirmesi önlenmeye çalışılmıştır. Ayrıcaprogramda sunulan içerik, konu anlatımı vebir işlemin yapılması için gerekli olanbasamakların neler olduğunu gösteren,etkileşimli video ve ses desteğini içerensimülasyonlarla desteklenmiştir. Bu modeleek olarak bir de genel durum tablosueklenmiştir. Bu tablo sayesinde öğrenci hangikonuları incelediğini, incelediği konularınhangilerini tam olarak öğrenebildiğini vehangilerinde öğrenme eksikliği olduğunugörebilmektedir. Böylelikle eksik olduğukonuları tablo üzerinden öğrenip, sadece bukonulara ait içeriği inceleyebilmekte ve sontestteki başarı yüzdesini kolayca %100’eçekebilmektedir.6. VERİLERİN ANALİZİAraştırma verileri analiz edilirken, öğrenmeölçüsü olarak ön test ve son test puanlarıarasındaki fark (erişi) değerleri dikkatealınmıştır. Hatırlama ölçüsü olarak da, ünitesonunda uygulanan son test puanları ile sontestin uygulanmasından sonraki 14. günuygulanan hatırlama testi puanları arasındakifark değerleri incelenmiştir. Bilgisayardestekli öğretim yönteminin uygulandığıdeney grubu ile geleneksel öğretimyönteminin uygulandığı kontrol grubuöğrencilerinin erişi ve hatırlama puanlarınınanalizinde aritmetik ortalama ve standartsapma kullanılmış, puanlar arasında anlamlıbir farklılık olup olmadığı da “t” testi ile testedilmiştir. Elde edilen verilerin analizedilmesinde, SPSS İstatistik paket programıkullanılmıştır. Ön test, son test ve hatırlamatestleri analiz edilirken, her madde için doğrucevaplar 1, yanlış cevaplar 0 olarakpuanlandırılmıştır. Denencelerin sınanmasında,anlamlılık düzeyi p

7. BULGULARINDEĞERLENDİRİLMESİDeney ve kontrol gruplarına ait ön testortalamaları arasındaki fark, “t” testi ilekarşılaştırılmış, 0.152 t değeri,102 serbestlikderecesi ve 0.880 anlamlılık düzeyinde,anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Busonuç, deneklerin bilişsel giriş davranışlarıbakımından düzeylerinin aynı olduğunugöstermiştir.Araştırmanın birinci denencesi şu şekildeifade edilmiştir: “Bilgisayar destekli öğretimyönteminin uygulandığı deney grubu ilegeleneksel öğretim yönteminin kullanıldığıkontrol grubu öğrencilerinin, öğrenmedüzeyleri arasında deney grubu lehineanlamlı bir fark vardır.” Bu denenceyi testetmek için deney ve kontrol gruplarının, sontest puanlarının farkının (erişi) ortalama vestandart sapmaları araştırılmıştır. Deney vekontrol gruplarına uygulanan son test başarıpuanlarının aritmetik ortalaması deneygrubunda 18.07; kontrol grubunda 14.34’tür.Standart sapma ise deney grubunda 3.34;kontrol grubunda 4.69’dur. Bu verilere göre,her iki gruptaki öğrencilerin son testtenaldıkları puanların ortalamaları arasındaanlamlı bir farklılık olup olmadığı “t” testiuygulanarak bulunmuştur. “t” testisonucunda, -4,666 t değeri,102 serbestlikderecesi ve 0.000 anlamlılık düzeyinde,anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Bunedenle, bilgisayar destekli öğretimyönteminin, geleneksel öğretim yönteminegöre daha etkili bir yöntem olduğu vebilgisayar destekli öğretim yöntemi ile ünitekonularını öğrenen öğrencilerin, gelenekselöğretim yöntemi ile ünite konularını öğrenenöğrencilere göre daha avantajlı olduğusöylenebilir. Bu nedenle elde edilenbulguların, araştırmanın birinci denencesinidesteklediği görülmektedir.Araştırmanın ikinci denencesi ise şöyle ifadeedilmiştir: “Bilgisayar destekli öğretimyönteminin uygulandığı deney grubu ilegeleneksel öğretim yönteminin kullanıldığıkontrol grubu öğrencilerinin, hatırlamadüzeyleri arasında deney grubu lehineanlamlı bir fark vardır”. Bu denenceyi testetmek için deney ve kontrol gruplarının,hatırlama testi puanlarının farkının (erişi)ortalama ve standart sapmaları araştırılmıştır.Deney ve kontrol gruplarına uygulananhatırlama testi başarı puanlarının aritmetikortalaması deney grubunda 19.00; kontrolgrubunda 13.98’dir. Standart sapma ise deneygrubunda 3.33; kontrol grubunda 4.58’dir. Buverilere göre, her iki gruptaki öğrencilerin sontestten aldıkları puanların ortalamalarıarasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı “t”testi uygulanarak bulunmuştur. “t” testisonucunda, -6,385 t değeri,102 serbestlikderecesi ve 0.000 anlamlılık düzeyinde,anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Bunedenle, bilgisayar destekli öğretimyönteminin, geleneksel öğretim yönteminegöre daha etkili bir yöntem olduğusöylenebilir. Bilgisayar destekli öğretimyöntemi ile ünite konularını öğrenenöğrencilerin, geleneksel öğretim yöntemi ileünite konularını öğrenen öğrencilere göre,öğrendiklerini daha iyi hatırlayabildikleri vekalıcılık düzeylerinin daha yüksek olduğugörülmektedir. Bu nedenle elde edilenbulguların, araştırmanın ikinci denencesinidesteklediği söylenilebilir.Grupların hatırlama testi ortalamaları son testortalamalarına göre incelendiğinde ise,geleneksel öğretim yönteminin kullanıldığıgruptaki öğrencilerin ortalamasının, son testortalamalarına göre düştüğü, buna rağmenbilgisayar destekli öğretim yöntemininkullanıldığı gruptaki öğrencilerin, son testortalamalarına göre, hatırlama testiortalamalarında bir artış olduğugörülmektedir.8. SONUÇ VE ÖNERİLERYukarıdaki bulgular ve yorumlar ışında,Microsoft Excel programında “FormülYazımı” ünitesinin öğretiminde, bilgisayardestekli öğretim yönteminin, gelenekselöğretim yöntemine göre daha etkili biröğretim yöntemi olduğu ve bilgisayar destekliöğretim yönteminin kullanıldığı gruptakiöğrenci erişilerinin ve kalıcılık düzeylerinin,geleneksel öğretim yönteminin kullanıldığıgruptaki öğrencilere oranla daha yüksekolduğu bulunmuştur. Bu doğrultudageliştirilen öneriler şu şekilde sıralanabilir:• Öğrenme ürünleri üzerinde, bilgisayardestekli öğretim yönteminin, gelenekselöğretim yöntemine göre öğrencilerin başarıdüzeyi ve kalıcılık düzeyleri üzerinde dahaolumlu etkilere sahip olması nedeniyle,öğretme-öğrenme süreçlerinde bilgisayar7

destekli öğretim yöntemine daha fazla yerverilmelidir.• Araştırma sonucunda, grupların son testortalamalarının, hatırlama testi ortalamasınagöre daha yüksek olması beklenirken, budurumun deney grubunda tam tersi olduğugözlenmiştir (Deney grubu son testortalaması:18.07, hatırlama testi ortalaması:19.00). Başka araştırmalar yapılarak busonucun nedenleri araştırılmalıdır.• İlgili araştırmalar incelendiğinde BDÖyönteminin kullanıldığı gruplar üzerindekalıcılık düzeyini ölçmeye yönelik birçalışmaya rastlanamamıştır. Bu eksikliğigidermek için bu alandaki çalışmalarartırılmalıdır.• Araştırmanın kısa sürede etkinliğigörülmüştür; ancak uzun sürede etkisininnasıl değişeceği bilinmemektedir. Bunedenle araştırmanın uzun sürede etkisiaraştırılmalıdır.• Araştırmada kullanılan öğretim programı,Microsoft Excel programında “FormülYazımı” ünitesi için, yüksekokulöğrencilerinin düzeyine uygun olarakhazırlanmıştır. Araştırma farklı dersler vedüzeyler için yapılmalıdır.• Araştırmada, öğrencilerin cinsiyeti,programları ve daha önceden bilgisayarkullanıp kullanmadıkları dikkatealınmamıştır. Bu değişkenler dikkatealınarak yeni bir araştırma yapılmalıdır.• Öğretmen adaylarına, üniversite düzeyinde,bilgisayar destekli öğretim uygulamalarıyapabilmeleri için, bilgisayar okuryazarlığı,bilgisayar donanımı, web sayfasıhazırlama, görsel programlama dersleriokutulmalıdır.• Okullarda, bilgisayar laboratuarında olasıarızaları ve sorunları giderecek teknikpersonel bulundurulmalıdır.• Bilgisayar destekli öğretim konusundaöğrenci velileri aydınlatılmalı, öğrenmeninsadece okulla sınırlı kalmaması gerektiği veuygun yazılımlar ile öğrenmenin okuldışında da gerçekleşebileceği anlatılmalıdır.9. KAYNAKLAR[1]. Akkoyunlu, B., “Bilgi TeknolojilerininOkullarda Kullanımı ve ÖğretmenlerinRolü”, Hacettepe Üniversitesi EğitimFakültesi Dergisi 11,1995, 105–109.[2]. Akkoyunlu, B., “Bilgisayar ve EğitimdeKullanılması”, Çağdaş Eğitimde YeniTeknolojiler, Anadolu ÜniversitesiYayınları No: 1021, Eskişehir, 1998a, 33-45.[3]. Akkoyunlu, B., “Öğretim Yazılımları”,Çağdaş Eğitimde Yeni Teknolojiler,Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1021,Eskişehir (1998b), 49–63.[4]. Alkan, C., Eğitim Teknolojisi, AnıYayıncılık, Ankara, 1998.[5]. Aşkar, P. Ve Erden, M.,“Mikrobilgisayarların OkullardaKullanımı”, Eğitim ve Bilim, (61), 1986,21–25.[6]. Aşkar, P., Yavuz, H. ve Köksal, M., “DersYazılımlarının Değerlendirilmesi”,Çağdaş Eğitim Dergisi,1993, 14–19.[7]. Chambers, J.A. and Sprecher J.W.,“Computer Assisted Instruction: CurrentTrends and Critical Issues”,Communications of the ACM, Vol. 23, Iss.6, 1989, 332–342.[8]. Christmann, E.P., “Computer-assistedinstruction”, Science Scope, AcademicResearch Library, Vol. 25, Iss. 8, 2002,60–64.[9]. Cotton, K., “Computer-AssistedInstruction”, School ImprovementResearch Series. Regional EducationLaboratory 1991, Erişim tarihi,01.12.2005, URL adresi:http://www.nwrel.org/scpd/sirs/5/cu10.html.[10]. Çeliköz, N., “Bilgisayar DestekliÖğretimin Gerçekleşme Biçimleri”,Eğitim Yönetimi, (4) (1995), 573–579.[11]. Demirel, Ö., Planlamadan UygulamayaÖğretme Sanatı, Pegem A Yayıncılık,Ankara, 2000.[12]. Demirel, Ö., Seferoğlu,S.S. ve Yağcı, E.,Öğretim Teknolojileri ve MateryalGeliştirme, Pegem A Yayıncılık,5.Baskı, Ankara, 2004.[13]. Hotomaroğlu T.A., Bilgisayar DestekliÖğretim İçin Uzman Sistem Tabanlı BirKabuk Programın Geliştirilmesi veEtkililiğinin Değerlendirilmesi,(Yayınlanmış Doktora Tezi), GaziÜniversitesi FBE, Akara, 2002.8

[14]. Kalmey, D.L.and Niccolai, M.J., “AModel For CAI Learning System, ACMSIGCSE Bulletin, Proceeding of TheTwelfth SIGCSE Technical Symposionon Computer Science Education,13,(1),1981, 74–77[15]. Karalar, H., Microsoft ExcelProgramında Formül YazımıÖğretiminin, Bilgisayar DestekliÖğretim Yöntemi ve GelenekselÖğretim Yönteminin KullanıldığıGruplardaki, Öğrencilerin Erişileri veKalıcılık Düzeyleri Üzerine Etkisi,(Basılmamış Yüksek Lisans Tezi),Muğla Üniversitesi Sosyal BilimlerEnstitüsü, Muğla, 2006.[16]. Keser, H., Bilgisayar Destekli Eğitimİçin Bir Model Önerisi, (YayınlanmışDoktora Tezi), A.Ü. Sosyal BilimlerEnstitüsü, Ankara, 1988.[17]. Kutlu, M.O., Öğretimi AyrıntılamaKuramına Dayalı Matematik Öğretimi veBilgisayar Destekli Sunumun Başarıyave Kalıcılığa Etkisi, (YayınlanmışDoktora Tezi), Çukurova ÜniversitesiSBE, Adana, 1999.[18]. Morgil, İ., Oskay, Ö.Ö. ve Erökten, S.,“Kimya Eğitiminde Bilgisayar DestekliModül Hazırlama ve HazırlananModüllerin Başarıya Etkileri”, IV.International Educational TechnologiesConference – IETC 2004 – Volume I,2004.[19]. Numanoğlu, M., Milli Eğitim BakanlığıBilgisayar Destekli Eğitim ProjesiBilgisayar Destekli Öğretim DersYazılımlarındaBulunması Gereken Eğitsel Özellikler,(Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi),Ankara Ün. SBE, Ankara, 1992.[20]. Özmen, H. ve Kolomuç, A.,“Bilgisayarlı Öğretimin ÇözeltilerKonusundaki Öğrenci Başarısına Etkisi”,Kastamonu Eğitim Dergisi, 12, (1),2004, 57-68.[21]. Senemoğlu, N., Gelişim Öğrenme veÖğretim Kuramdan Uygulamaya, ÖzsenMatbaası, Ankara, 1997.[22]. Sezen, F., Bilgisayar Destekli BilgisayarÖğretimi, (Yayımlanmış Yüksek LisansTezi), Ankara Üniversitesi SBE, Ankara,1996.[23]. Uşun, S., Dünya’da ve Türkiye’deBilgisayar Destekli Öğretim, Pegem AYayıncılık, Ankara, 2000.[24]. Yalın, H.İ., Öğretim Teknolojileri veMateryal Geliştirme, Nobel YayınDağıtım, Ankara, 2001.9