Özellikle 65 yaş üstü erkeklerin yarısından fazlasında görülen ...

SAĞLIK > >Hazırlayan: Kıvanç ÖZVARDARkivanc.ozvardar@dunya.comPROF. DR. YAŞAR BEDÜK:“Prostata bir toplumsal sağlıksorunu olarak bakmak lazım”Özellikle 65 yaş üstü erkeklerin yarısından fazlasında görülen prostat kanseri, erkenteşhis edilip tedaviye başlanmadığı ileri durumlarda bezin büyümesine bağlı olarak idraryapamama, idrar ve semen sıvısında kan görülmesi gibi bulgularla kendisini gösteriyor.Üroonkoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Yaşar Bedük, prostat ve buna bağlı hastalıklardatedavinin mümkün olduğunu belirtirken, erken teşhis ve tedavinin öneminin altını çiziyor.Erkeklerde ortaya çıkan kötü huylu tümörlerarasında dünyada en sık görülen ikincikanser türü olan prostat kanseri konusundaÜroonkoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. YaşarBedük’ün görüşlerini aldık. Her yıl 679 bin yeniolguya tanı konulan hastalıkla ilgili olarak erkenteşhisle tedavinin mümkün olabileceği bilinciniedinmek gerektiğini belirten Prof. Dr. Bedük,“Prostat kanseri tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavisırasında bile aktif yaşantınızı sürdürebilirsiniz.Daha çok zaman var demeyin, prostatınızıkontrol ettirin!” diyor.Prostat hastalıkları ve prostat kanserinindaha çok yaşı ilerlemiş erkeklerde görüldüğükonusunda yaygın bir inanış var, bu doğru birinanış mıdır?Erkeklerde idrar kesesinin hemen altında bulunansalgı bezine prostat denir. Bu organın görevisperme salgı oluşturmaktır. Dolayısıyla üremeiçin olmazsa olmaz bir organ ama prostatın şansızlığıfaydasından çok hastalıklarıyla gündeme gelmesi.Gerçekten de ortalama ömür süresinin arttığıbu dönemde yaşlılık hastalıklarında belirgin birartış eğilimi var. Prostat hastalıkları denince aklımızaiyi huylu büyümeler (Benign Prostat Hiperplazi- BHP), prostat kanserleri ve prostat iltihapları gelir.Sonuncusu yine orta-ileri yaşlı erkeklerde zamanzaman görülen, tanısında bazı belirsizlikler olan vebazen de diğer prostat hastalıklarına eşlik eden birklinik durum. Dolayısıyla bir toplumsal sağlık sorunuolarak bakılırsa BPH ve prostat kanserleri üzerindedurmak lazım. Her iki hastalık da erkeklik48 EKONOMİK FORUM l Aralık 2009

SAĞLIK hormonuna (testosteron) bağlı ve onun yaşla birliktegelişen değişimleri ile ilgilidir. Yaşla birlikte insidansı(görülme sıklığı) belirgin artış gösterir. 60yaşın üzerindeki erkeklerin yaklaşık yüzde 50’sindeBPH vardır. Bu oran 80 yaş üzerinde yüzde 80’lereçıkar. Yapılan çalışma ve öngörülere göre 2050 yılında65 yaş üstü nüfus bugünkü popülasyonuniki misline çıkacak. Bu da basit bir hesapla iki misliprostat hastalığı demektir. BPH prostatın büyümesiile idrar kanalını sıkıştırması nedeniyle hastalardasık idrara çıkma, zayıf akımlı idrar yapma,acil idrar yapma ihtiyacı ve gece idrara çıkma gibisemptomlara yol açar. Hatta bazı durumlarda idrartutulması gibi acil bir sorunla da karşı karşıya kalınabilir.Dolayısıyla hastaların yaşam kalitesi bozulur.İleri dönemlerde ve tedavi edilmeyen hastalardaböbrekler basınç altında kalacağı için böbrekyetmezliğine kadar giden komplikasyonlaroluşabilir. DolayısıylaSidik Borusubu belirtiler görülen hastalarınLenf Düğümübir ürologa danışarak tedavi almalarıgerekir. Bu tedavi hastalığınderecesine ve hastanın ge-MesaneTestis Kanalınel durumuna göre ilaç tedavisi Seminal Keseveya ameliyat şeklindedir.Prostat Salgı BeziErkeklerde BPH denilenselim prostat büyüme-Anüssi, yaşlanmanın getirdiği doğal sürecin Üretanbir sonucudur. Prostat büyümesi beziniç kısmında başlar ve genişleyerek, prostatın kapsüldenilen dış duvarına baskı yapar. Büyüme hiçbirzaman prostatın dış kısmına taşmaz ve büyümüşprostat kapsül tarafından sarmalanmış olarakkalır. Prostat büyürse içinden geçen üretrayı (mesaneyivücut dışına bağlayan boru) sıkıştırarak idrarakışını zorlaştırabilir, bazı durumlarda da tamamendurdurabilir. Bu nedenle prostat kanserininbelirtilerinden birisi de idrara çıkamamadır.Vücuttaki kötü huylu tümörler arasında yeralan prostat kanserinde hastalığın ilk evrelerindeprostat alınarak kanserli dokular temizlenir.Ancak ilerlemiş prostat kanseri tedavisindeşikâyetlerin geç fark edilmesi ve engellenmesindetedavi uzun yıllar alabilir. Bu nedenle prostatkanserinin tam olarak tedavisi ancak hastalığınerken teşhis edilmesiyle mümkündür.İyi huylu tümörlerin erken teşhisinde, sonrasındakansere dönmemesi ve erken müdahale altınaalınması açısından yılda bir kez Prostate SpecificAntigen (PSA) adı verilen akan tahlili ve doktormuayenesi önemlidir. Hastalık riski özellikleProstat büyümesi kaçınılmazDünyada erkeklerde en sık görülenkanser türlerinden olan prostat kanseriyleilgili insanları bilinçlendirmek amacıylailan edilen 14 Eylül Dünya Prostat Günükapsamında hastalıkla ilgili son gelişmelerve Üroonkoloji Derneği tarafından yapılanProstat Kanseri İnsidans Çalışması Raporuaçıklandı. Rapora göre, son yıllarda tanıtekniklerinin ve çevresel şartların dadeğişmesiyle görülme sıklığında büyükartış görülen prostat kanseri, erkeklerdeen sık görülen kanser tipleri arasındaakciğer kanserinden sonra ikinci sırayayükseldi.Türkiye genelinde prostat kanseriinsidansının ve bölgesel dağılımınınbilinmemesi nedeniyle Sağlık BakanlığıKanser Kayıt Dairesi’nin desteklediği veÜroonkoloji Deneği’nin projelendirdiğiaraştırma, ürogenital kanserlerde mesaneKanserkanserinden sonra ikinci sırada olanprostat kanserinden korunmak için kantesti ve herhangi bir şikâyet olmadığıdurumlarda bile yılda bir kez muayeneninşart olduğunu ortaya koydu. Tanı anındahastalığın evresini ve kanserli hastalarınfiziksel ve sosyal özelliklerini belirlemekamacıyla Türkiye’nin dört bir yanından 6bin 675 hasta üzerinde yapılan ve bir yılsüren araştırma sonucunda;● Prostat kanserinde belirgin bir artışolduğu,● Prostat kanserinin erkeklerdeakciğer kanserinden sonra ikinci sırayayerleştiği ve mesane kanserinin de önünegeçtiği,● Hastalığa önceden Asya ülkelerindedaha çok rastlanırken, bugün Akdenizülkeleri ile aynı oranda görüldüğüsonuçlarına varılmıştır.2 3aile üyelerinden birinde görülüyorsa ve çevresel faktörlerle ilişkili olarak artmaktadır.Hastanın yaşı, kanserin ilerleme düzeyi, hastanın genel durumu gibi çeşitli etkenlergöz önünde bulundurulmak suretiyle dört çeşit tedavi uygulanır:● Radyasyon tedavisi: (Dışarıdan ışın tedavisi)● Radikal prostatektomi: (Prostat ve bağlı seminal kabarcıklarınameliyatla alınması)● Radyasyon tedavisi: (Kanserli dokulara çevre dokulara yaymadanışın uygulaması)● Hormon tedavisi: (Testislerden erkeklik hormonunun baskılanması,kısırlaştırma)1Aralık 2009 k EKONOMİK FORUM 49

SAĞLIKda erken teşhis şansı günümüzde yakalanmaktadır.Diğer taraftan prostat kanseri insidansı reelolarak da artmış gibi görünüyor. Bunun nedenleriarasında artan ortalama yaşam süresi ve kötüçevre koşulları (sanayileşme, çevre kirliliği, fazlakolesterollü ve kırmızı etten zengin beslenmedeözelleşen kötü beslenme gibi) sayılabilir.> > > > Üroonkoloji DerneğiBaşkanı Prof. Dr. YaşarBedük: “Prostat kanserigenellikle çok yavaşseyreden bir hastalık, hatta65 yaş üstü erkeklerinbirçoğunun prostat kanseriolduğunu öğrenmedenbaşka hastalıklar nedeniyleyaşamını kaybettiğisaptanmıştır.”Türkiye’de prostat kanseri görülmesıklığı nedir?Bugün elimizde bulunan ve çok dasağlıklı olmayan verilere göre, Türkiye’deprostat kanserleri erkeklerde görülme sıklığıbakımından beşinci sıradadır. Oysa gelişmişBatı ülkelerinde prostat kanserleribirinci veya ikinci sırada görülür. Bizdekiverilere göre mesane (idrar kesesi) tümörleridaha sık görülmektedir. Ancak söylediğim gibi bu verilerde bir belirsizlik olduğuiçin biz Üroonkoloji Derneği olarak bir epidemiyolojik çalışma başlattık. Yurt genelindeon iki büyük ilde yapılan bu çalışmada kanserli hastaları ve özelliklerini belirleyipkayda aldık. Bir ilaç firmasının sponsorluk yaptığı ve Sağlık Bakanlığı’nın da desteklediğibu çalışmada henüz kesin sonuçlar çıkmamakla beraber prostat kanseri insidansınınülkemizde de arttığı ve ikinci sırayakadar çıktığını gözlemledik.Prostata bağlı hastalıklar ve özellikle deprostat kanseri ile ilgili bilinç yaratmak içinne gibi çalışmalar yapılabilir?Prostat hastalıkları ve özellikle prostat kanseriile ilgili bilinç yaratmak gerçekten önemliçünkü bu bir toplumsal sağlık sorunu. Bu konudahalkı uyarmak ve hastalıkla ilgili “farkındalık”yaratmak başta biz ürologların görevi.Ancak bunu yurt genelinde duyurmakiçin bazı aracı kurumlara ihtiyaçvar. Bu konuda yazılı ve görselbasına çok önemli görev düşüyor. Nitekimbiz Üroonkoloji Derneği olarakzaman zaman TRT veya bazı özel televizyonkanallarında prostat hastalıklarıkonusunda bilgilendirici konuşmalaryapıyoruz. Bunların dışındasadece meslek örgütleri değil diğerbazı sivil toplum örgütleri de bu bilinçlendirmeyiyapmalı. Örneğin şu anda yapmakta olduğumuzşey Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ninbu meyandaki çok önemli bir hizmeti. Bu açıdansize teşekkür borçluyuz.Prostat kanserinin ülkemizde sonyıllarda artışa geçmesini hangi nedenlerebağlıyorsunuz?Prostat kanserinin son yıllarda ülkemizdeartışa geçtiğini gerek klinik gözlemlerimizve gerekse söz konusu araştırmasonucu gözlemlemiş bulunuyoruz. Bununçeşitli sebepleri olabilir. Bunlardan birtanesi hastalığın gerçek anlamda insidansınınartmayıp, teşhis edilen hastaların sayısındaartış olması olasılığıdır. Zira son yirmiyılda kullanım alanına giren ve gidereküroloji dışı hekimlerin de rutin kontrollerdebaktırdığı PSA testi, prostat kanseri tanısındaçok önemli bir şanstır. Eskiden ileriaşamalarda teşhis edilen veya hiç teşhisedilmeyen hastaların büyük çoğunluğun-50 EKONOMİK FORUM l Aralık 2009