25112013204654

Etiyopya: Kırmızı Terör DurUŞMAlarıDerg CuntasıZaman Çizelgesi1974 Ayaklanmalar1974 Derg Darbesi1977 Mengistu Hükümeti1974-1979 Kırmızı Terör1991 EPRDF Darbesi1992 Özel Yetkili Savcılık1994 Federal Sistem1994 Kırmızı Terör Mahkemeleri2006 Mengistu ve 73 subay ölüm cezasına çarptırılıyor.1974’te Etiyopya’da, İmparator Haile Selassie’nin iktidarı altında gittikçe büyüyen sınıfsal uçurum ve kitlesel açlıkboyutlarına varan ekonomik sıkıntılara karşı başlayan ayaklanma, ordunun düşük rütbeli subaylardan oluşan birkanadının yönetimi ele geçirerek isyanları şiddetle bastırmasıyla son buldu. Darbeyi gerçekleştiren kanat,İmparator’u devirdikten sonra Geçici Askeri Yönetim Konseyi (Derg) adı altında Marksist bir yönetim oluşturdu.Derg, yönetimi elinde tuttuğu 17 yıl boyunca Konsey Başkanı Mengistu Haile Mariam liderliğinde, tehdit olarakalgıladığı gruplara şiddet politikaları uyguladı. Şiddet politikaları önceleri aristokrasi, eski feodal elit ve kiliseyihedef alırken daha sonra yüksek rütbeli subaylar, işçiler, aydınlar ve üniversite gençliğine yöneltildi. Derg iktidarıaltında Etiyopya, hukuk düzeninin olmadığı, binlerce kişinin sokaklarda kurşuna dizildiği, yargısız infazların,gerekçesiz olarak özel mülkiyete el koymanın, yasadışı tutuklama ve ağır işkencelerin olağan olduğu bir ülkehaline geldi. Uluslararası Af Örgütü raporlarına göre 1977-1991 yılları arasında devlet eliyle yargısız infaz ve zorlakaybedilenlerin yanı sıra açlık ve zorla yerinden edilme nedeniyle ölen Etiyopyalı sayısı 1,5 milyonu buldu. Sadece“Kırmızı Terör” olarak bilinen 1974-1979 yılları arasında 200 binden fazla vatandaşın devlet eliyle öldürüldüğütahmin ediliyor. Derg yönetimi, yıllardır iktidara karşı silahlı mücadele veren ve dört etnik gruptan oluşanEtiyopya Halklarının Devrimci Demokrasi Cephesi (EPRDF) adlı örgütün Mengistu cuntasını Mayıs 1991’de devirmesiyleson buldu.Kırmızı Terör Duruşmaları18Etnik halklara federal yönetim altında özerklik vermeyi hedefleyen yeni hükümetin ilk imtihanı, parçalanmış birülkede toplumsal uzlaşmayı sağlamaktı. Bu doğrultuda, EPRDF geçmiş ihlallerle ceza adaleti yoluyla yüzleşmeyiseçti ve bunun için üç gerekçe gösterdi. Birincisi, adaletin sağlanmasıydı. Ancak ihlallerin ağırlığı ve şiddetrepertuvarının genişliği, uluslararası toplumun dikkatini üzerine çekecek nitelikte olduğundan adalet, uluslararasıstandartlara uygun bir şekilde sağlanmalıydı. İkincisi, duruşmalar, Derg yönetimi ile bağların koparılmasındave yeni bir siyasi kültürün oluşturulmasında en etkili yöntem olacaktı. Üçüncüsü ise hakikat komisyonları,arındırma metotları veya diğer uzlaşma mekanizmaları Etiyopya halkının alışık olduğu mekanizmalar olmadığındanhalk, hukuk düzeninin kurulduğuna ve adaletin sağlandığına ancak failler ceza mahkemelerinde yargılanırsainanacaktı. Bu doğrultuda 1992’de bu duruşmalardan sorumlu Özel Yetkili Savcılık (SPO) kuruldu ve ilk etapta,davaları 12 yıl sürecek olan yaklaşık 2 bin Derg üyesi ve görevlisi tutuklandı. EPRDF’nin bu mahkemeler için