Li ser vê fayla .pdf bitikîne. - Nefel
Li ser vê fayla .pdf bitikîne. - Nefel Li ser vê fayla .pdf bitikîne. - Nefel
Generalê Faransî, Haco û matran HibêLi gor ku min ji malbata xwe bihîstiye tirkan jimarek fîşek ji Haco re şiyandine,da pê herê şerê Fransa bike, lê dema Haco fîşek ji tirkan wergirtine meqbûz ji wanstandiye, ev meqbûza han jî bi xwe re hiştiye û ev maqbûz jî bû sedema kufrnasiyan ew efû kirine.Ya hişt ku Haco herê şerê fransiyan ne dewleta tirk bû, lê ji ber ku beşek ji êla wîli biniya xetê ketibû ber zordariya Fransa de. Ya din ya pêwîst e ku werê gotin kuta wê demê tû dijminayetiyeke kûr di navbera kurd û tirkan de hîn peyda nebûbû.Ev bûyer di sala 1923 de ye, yanî berî şoreşa Şex Seyd bi du salan e, lê eger çawabe jî rastiya vê bûyerê dîse jî ev e, ku Haco bi hawara êla xwe ve çûye. Ya din yaku gerek e were gotin ku bûyera şerê Beyandûr di pey şerê taqa de bû, weke mindi destpêkê de da xuyakirin ku Haco di destpêka sala 1923 de li Taqa şerê tirkankir. Li vir pirsek heye, gelo çawa şerê tikan li Taqa kir û di pey re bi demek nêzîkfîşek ji tirkan werdigre û û diçe şerê Fransa.Sala 1923 piştî şerê Taqa Haco ji aliyê dewletê ve mahkûm bûbû, lê ji ber kupêwîstiyên xwe dewletê mehkûmê xwe bi pera ciza dikirin. Di ber bûyera şerêTaqa de Haco jî bi 3000 hezar zêran hate ciza kirin. Haco ew zêr ji nav eşîra xwedane hev û pê xwe ji mehkûmiyatê azad kir. Şerê Beyandûr di pey re, wekî minberya niha da xuyakirin, çê bû.Şerê Beyandûr çawa qewimîDi sala 1923 de yek ji hevalbend, dost û ji eşîra Hevêrkan bi destê Fransa hategirtin û dibin eşkencê de hate kuştin. Hawar geha Haco da bi wan ve here, ew jî biriya çend mezinê herêmê yên ji Binxetê hatin Mizîzexê cem Haco û jê re gotin emêdî nema karin ji ber Fransayê bikin der, û gotin em xwe tavêjin baxtê te. Haco jiwan re got rabin herin cihê xwe û ezê bi we ve bêm. Haco zû bi hawara wan veçû, wî xwe bi nêzîkî 300 peyayên xwe ve berda binya xetê. Haco li Tilşeîrê planaêrîşkirina parêzgeha Beyandûr danî û du kes ji vê êrîşê kirin berpirsiyar, yek jiwan Xelîlê Batê kurapê Haco bû û yê din jî kurê wî Çeçan bû.Xelîl û Çeçan bi zilamê xwe re parêzgeh wêran kirin û gelek leşker jî tê de kuştin.Di wê demê de qumandarê parêzgehê yê fransî bi navê Rogan bû. Di dema êrîşê4
de Rogan ji bo karekî li ser riya Dêrika Hemko bû. Xeber jê re çû, bê çi liBeyandûr qewimiye, lewma ew jî vegeriya. Lê Haco li devera bi navê DiyarêTopê di riya wî de bû û şer dest pêkir. Di encama vî şerî de Rogan hate kuştin.Gelek kes tevlî vê bûyerê bûn, ji bilî kurdan hin erebên herêmê jî tevlî bûn. Evrewş ji xwe re weke ferzendeke dîtin da ku heyfa xwe ji fransiyan hilênin û dazilma wan ya dijwar li ser xwe rakin.Li gor goman û baweriya min ev şer hem tolhidanek eşîrtî bû, hem jîberxwedaneke neteweyî bû jî, berxwedanek li hember zor zordariyê bû. Lê ji alîkîdin ve jî mebesta Haco ji tolhildanê hindekî mezintir bû, Haco dixwest ku xwe ûêla xwe bihêz bike û navê xwe bilind bike, ji ber ku ne wisa rewan bû ku Hacohema bi tenê ji ber tolhildaneke eşîrtî xwe bixe devê topê,ji ber ku di wê demê de serhildan li hember Fransa ne hema wisa hesan bû.Fransa û Tirkiya di şerê cîhanê yê pêşî de wek dijmin li hember hev bûn. Sûriya tademeke ne dûr di bin destê împeratoriya Osmanî de bû. Dibe ku Haco di wêserdermê de ew tevlîhevî ji hev dernedixist lê di baweriya min de ku ji vêtevlîheviyê karîbû qizincan ji xwe û êla xwe re werbigre. Ez bawer nakim kuHaco di wê çaxê de fransî û tirk baş nas kiribin, lê ez bawer dikim ku wî ferzend jidestê xwe ber ne didan. Ev bûyer du salan berî şoreşa Şêx Seyd bû. Li gorbaweriya min hîn aliyê neteweyî li cem Haco eşkere nebûbûn, lê piştî sala 1925ew alî diyar dibin.Rewşa Kurdan di salên berî 1925 deBerî sala 1925 kurdan bi gelamperî xwe parçek ji împratoriya Osmanlî didîtin, lêpiştî ruxandina împratoriyê bi destê Îtîhad û Taraqî. Tirkan bi îdîolojiyênnijadperest xwestin miletên din di nav xwe de asîmîle bikin. Kurdan êdî bi destberxwedan û doza mafên xwe kirin. Kurdan di wê demê de li gelek deveran li berxwe didan, şorşa Şêx Sayîd, Dêrsim û serhildan li gelek deverên din jî çêbûn.Berî 1925 an jî Haco xwe weke dijminê tirkan didît, lê belkî ne bi rengekîneteweyî bû. Dijminatiya wî bi wan re, ji ber wê bû ku zora wan jî li ser xweqabûl nedikir. nimûna şerê Taqa xuya ye.Piştî şoreşa şêxDi sala 1926 de Haco binxet dibe û Fransa wî afû dike û li herêma Cerihê bi eşîraxwe re gundan ava dike. Zaro, pismam û eşîra xwe lê belav dike. Di destpêkê deev gund ji çend malan dihatin ava kirin, lê di pey re gund ro bi ro mezin dibûn.Mebasta Haco ji vê yekê ev bû ku karibe eşîra xwe ji nû ve li derdora xwe bidehev. Gelek kes ji derveyî eşîrê jî xwe li Haco digirtin, di nav wan de kesên welatperwar hebûn ew li cem Haco xwedî cihê bilind bûn.5
- Page 1 and 2: www.nefel.comHaco Axayê HevêrkîH
- Page 3: Şikêra MamedorêDi vî şerî de
- Page 8 and 9: Haco û kurê xwe yê mezin Hesen b
- Page 10 and 11: cizîrê, hevalbendên Haco yên he
- Page 12 and 13: Fîxan ji me çûne banê barî,Hê
Generalê Faransî, Haco û matran Hibê<strong>Li</strong> gor ku min ji malbata xwe bihîstiye tirkan jimarek fîşek ji Haco re şiyandine,da pê herê şerê Fransa bike, lê dema Haco fîşek ji tirkan wergirtine meqbûz ji wanstandiye, ev meqbûza han jî bi xwe re hiştiye û ev maqbûz jî bû sedema kufrnasiyan ew efû kirine.Ya hişt ku Haco herê şerê fransiyan ne dewleta tirk bû, lê ji ber ku beşek ji êla wîli biniya xetê ketibû ber zordariya Fransa de. Ya din ya pêwîst e ku werê gotin kuta wê demê tû dijminayetiyeke kûr di navbera kurd û tirkan de hîn peyda nebûbû.Ev bûyer di sala 1923 de ye, yanî berî şoreşa Şex Seyd bi du salan e, lê eger çawabe jî rastiya vê bûyerê dîse jî ev e, ku Haco bi hawara êla xwe ve çûye. Ya din yaku gerek e were gotin ku bûyera şerê Beyandûr di pey şerê taqa de bû, weke mindi destpêkê de da xuyakirin ku Haco di destpêka sala 1923 de li Taqa şerê tirkankir. <strong>Li</strong> vir pirsek heye, gelo çawa şerê tikan li Taqa kir û di pey re bi demek nêzîkfîşek ji tirkan werdigre û û diçe şerê Fransa.Sala 1923 piştî şerê Taqa Haco ji aliyê dewletê ve mahkûm bûbû, lê ji ber kupêwîstiyên xwe dewletê mehkûmê xwe bi pera ciza dikirin. Di ber bûyera şerêTaqa de Haco jî bi 3000 hezar zêran hate ciza kirin. Haco ew zêr ji nav eşîra xwedane hev û pê xwe ji mehkûmiyatê azad kir. Şerê Beyandûr di pey re, wekî minberya niha da xuyakirin, çê bû.Şerê Beyandûr çawa qewimîDi sala 1923 de yek ji hevalbend, dost û ji eşîra Hevêrkan bi destê Fransa hategirtin û dibin eşkencê de hate kuştin. Hawar geha Haco da bi wan ve here, ew jî biriya çend mezinê herêmê yên ji Binxetê hatin Mizîzexê cem Haco û jê re gotin emêdî nema karin ji ber Fransayê bikin der, û gotin em xwe tavêjin baxtê te. Haco jiwan re got rabin herin cihê xwe û ezê bi we ve bêm. Haco zû bi hawara wan veçû, wî xwe bi nêzîkî 300 peyayên xwe ve berda binya xetê. Haco li Tilşeîrê planaêrîşkirina parêzgeha Beyandûr danî û du kes ji vê êrîşê kirin berpirsiyar, yek jiwan Xelîlê Batê kurapê Haco bû û yê din jî kurê wî Çeçan bû.Xelîl û Çeçan bi zilamê xwe re parêzgeh wêran kirin û gelek leşker jî tê de kuştin.Di wê demê de qumandarê parêzgehê yê fransî bi navê Rogan bû. Di dema êrîşê4
Change language