unesco insanlığın somut olmayan kültürel miras temsili listesine çok ...

UNESCO İNSANLIĞIN SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS TEMSİLİLİSTESİNE ÇOK ULUSLU GÖLGE TİYATROSU DOSYASI HAZIRLAMAİMKÂNLARINIDEĞERLENDİRME YUVARLAK MASA TOPLANTISISONUÇ BİLDİRİSİ25 Nisan 2013 tarihinde Eskişehir’de (Ülke Adına Göre Alfabetik Olarak) Çin’den DaJianguang, Endonezya’dan Prof. Dr. Kasidi Hadiprayita, Sri Suryati, Hari Suwasono, CakraNingsih, Hindistan’dan Dadi Pudumjee, Mısır’dan Walid Mohamed M. Badr, Türkiye’den Prof.Dr. Öcal Oğuz, Prof. Dr. Özdemir Nutku, Mevlüt Özhan, Tacettin Diker, Ufuk Dönmez, Kültürve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü’nden Solmaz Karabasa, SanemArıkan ve Hasan Erkal (Toplantıya Yunanistan da davet edilmiş ancak bu ülkeden katılımgerçekleşememiştir.) adlı uzmanların katılımıyla, Gölge Tiyatrosunun UNESCO SomutOlmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel MirasıTemsili Listesine Çok Uluslu Dosya olarak sunulmasına yönelik imkânlar ele alınmış veaşağıdaki tartışmalar yürütülmüştür:1. Gölge Tiyatrosu teriminin “tiyatro” gibi küresel bir teknik mi yoksa Somut Olmayan KültürelMirasın Korunması Sözleşmesi’nde ve Komite çalışmalarında tanımlaman şekliyle “birden çokdevletin sınırlarını aşan” bir SÖKÜM elemanı olup olmadığı tartışılmıştır. Bu tartışmalarsırasında Gölge Tiyatrosunun muhtelif tip ve ebatlardaki tasvirlerin yanı sıra, kukla ve canlıfigürlerin kullanılmasıyla ortaya çıkan genel bir adlandırma olduğu sonucuna varılarak böyle birbaşlık altında gölge tiyatrosunun birden fazla devletin sınırları içinde yer alan bir tek elemanolduğu sonucuna varılamayacağı görüşü benimsenmiştir.2. Bu sonuçtan sonra yeni bir başlık altında tek boyutlu tasvirlerin arkadan vuran ışık yardımıylabeyaz perdede bir usta tarafından oynatılması ve seslendirilmesi esasına dayalı tiyatro tekniğininbirden fazla ülkenin sınırları içinde karşımıza çıkan bir SOKÜM elemanı olup olamayacağıtartışılmıştır. Bu tartışma sırasında üç görüş ortaya çıkmıştır: Endonezya’dan katılan uzmanlarınsavunduğu şekliyle birinci görüşe göre, bu tiyatro tekniğinin benzerliği veya köken birliği sözkonusu olsa bile, bu tekniği sınır aşan bir tek SOKÜM elemanı olarak görmek doğru değildir.Her devlet veya toplulukta farklı hikâyelere ve içeriklere sahip olan bu tekniği “tek elemandanoluşan ortak miras” olarak görme konusunda ihtiyatlı olmak ve uzmanlar olarak daha fazlaçalışmayı gerektirmektedir. İkinci görüşe göre, derinin çeşitli biçimlerde kesilmesi, boyanması,farklı tip ve karakterler olarak oynatılabilir hâle getirilmesi, bu tasvir veya figürlerin ışıkyardımıyla beyaz perdeye aktarılması, oynatılması ve seslendirilmesi bir teknikten ziyade ortakbir kültürdür. Elbette her topluluk bu ortak kültürü kendi tipleri, kendi dilleri ve kendi içerikleriile yaşatacaktır. Üçüncü görüşe göre ise Karagöz adını taşıyanlar bir tek SOKÜM elemanıolarak kabul edilmeli, gölge tiyatrosu tekniği SOKÜM elemanı olarak değerlendirilmemelidir.3. Bu iki görüşten sonra, bu konuda kimi ortak yönlerin bulunduğu ve birlikte koruma veyaşatma çalışmaları yapılabileceği, konu özelinde uluslararası işbirliği ve yardımlaşmanınmümkün olduğu değerlendirildi.4. UNESCO’nun temel amaçları arasında olan kültürler arası diyaloğun ve devletlerarasıişbirliğinin bir unsuru olarak yukarıda özellikleri tanımlanan sanata sahip olan Bosna-Hersek,

Çin, Endonezya, Filipinler, Hindistan, Kamboçya, Laos, Malezya, Mısır, Myanmar, Suriye,Tayland, Tunus, Türkiye, Vietnam ve Yunanistan gibi ülkelerdeki sanatçıların daha fazla biraraya gelmesinin sağlanmasının sanatın korunmasına ve yaşatılmasına olduğu kadar sanatçılarınbirbirlerinden etkilenerek tekniklerini geliştirmesine de katkı sağlayacağı değerlendirilmiş ve buaçıdan UNİMA şemsiyesi altında bu sanata özel yeni bir birlik kurulması önerilmiştir.5. Toplantıda özellikleri belirlenen bu özel gölge tiyatrosu üzerine tekniğin yaşadığı bilinenyukarıdaki ülkeler ve varsa diğerleri de dâhil edilerek uzman toplantılarının sürdürülmesi,sanatçıların birlikte çalışma imkânlarının desteklenmesinin koruma ve yaşatma açısından olduğukadar kültürlerarası diyalog bakımından da son derece yararlı olacağı değerlendirilmiştir.6. Bu uzman çalışmalarına paralel veya bu çalışmalardan çıkan sonuçlara bağlı olarak ilgilidevletlerden birinin gönüllülük esasına dayalı ev sahipliği ve moderatörlüğünde İnsanlığınSomut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne özellikleri yukarıda tanımlanan GölgeTiyatrosu üzerine Çok Uluslu Dosya Yazım sürecinin başlatılabileceğinin mümkün olabileceğikanaatine varılmıştır.