Ey, günahlarla kirlenmiş kimseleri hemen ... - Yeni Ümit

nuz? Hâlbuki Allah bana gerçeği gösterdi, beni hakka ilettive ben O’ndan bana gelen bir delil üzerindeyim. Durumböyle iken ben nasıl sizin bozuk sözlerinize, geçersiz şüphelerinizeiltifat ederim? 8‘Rabbim bana لَئِنْ‏ لَمْ‏ يَهْ‏ دِ‏ نِي رَبِّي ألَ‏ ‏َكُونَنَّ‏ مِنَ‏ الْقَوْ‏ مِ‏ الضَّ‏ الِّينَ‏doğru yolu göstermese mutlaka sapmışlardan olurdum.’dedi.” (En'am sûresi, 6/77) kavline gelince:Bu, birçok peygamberde rastlanan bir üslûptur ve sadecegelecek zamanı değil, geniş zamanı da ifade etmekte olupinsanın hayatının başlangıcından sonuna kadar Allah’ın hidayetine,rahmetine, inayetine muhtaç olduğunu ders vermektedir.Her türlü hidayet ve rüşt Allah’tandır; O’nun be-لَئِنْ‏ لَمْ‏ يَهْ‏ دِنِي reketi, lütfu, ihsan ve ikramıdır. Dolayısıylagöster- ifadesi, “Rabbim bana doğru yolu işin başında رَبِّيmeseydi, el’ân göstermezse ve gelecekte göstermeye devametmezse ben de sapmışlardan olurdum.” anlamını ifade etmektedir.Kur’ân’ın îcâzından bunu anlayabiliriz. Meselâ:Hz. Nûh, “Ey halkım! dedi, bende hiçbir dalâlet yok, fakatben Rabbülâlemin tarafından size bir elçiyim.” (A’râf sûresi,7/61) demesi; Hz. Yusuf ’un, “Yâ Rabbi, Sana tam itaat içindebir kul olarak canımı al ve beni hayırlı ve dürüst insanlararasına dahil eyle!” (Yusuf sûresi, 12/101) diye niyazı; Hz.Süleyman’ın, gösterilen harikulade olay için “Bu, Rabbiminlütuflarındandır.” (Neml sûresi, 27/40) diye hayretini belirtmesi;Peygamberlerin mucizelerini gerçekleştirirken daima“Allah’ın izni ile” kayıtlamaları, salih kulların her türlü başarılarınıAllah’ın fazl u keremine vermeleri (Bkz. Bakara sûresi,2/249-251) vb. hususlar, her lütuf ve ihsanı daima Allah’tanbilmek gerektiğine dâir birer derstir.Hz. İbrahim’in لَئِنْ‏ لَمْ‏ يَهْ‏ دِ‏ نِي رَبِّي ifadesine de geniş zamananlamıyla bakmak durumundayız. Böyle bir okumayadil açısından herhangi bir mâni olmadığını belirtelim. Bazımüfessirler yine bu paralelde şöyle dediler: Bu, ret ve kınamaanlamındadır. Yani “Rabbim bu değildir.” Araplar bunungibi ifadeleri kullanırlar. Bu durumda, istifham ifadeeden “hemze” hazfedilir. 9 Kur’ân’ın sözlü bir metin olarakbildirilmesi hususu, ilgili âyetlerdeki ifadelerin istifhamcümlesi olma ihtimalini teyit eden bir âmildir. Zîrâ sözlüifadelerde vurgu ile soru sorulması yaygındır. 10Diğer taraftan Hz. İbrahim’in bu ifadesi, nübüvvetinzaruretine ve azametine işaret etmektedir. Nübüvvet olmazsaUluhiyet, âhiret gibi gaybî meseleleri insanın kendiaklına dayanarak halletmesi mümkün değildir. Ayrıca buradababası ve kavmine karşı psikolojik bir ikna mekanizmasınıdevreye aldığını da düşünülebiliriz. Şöyle: Ey kavmim, benimtevhit üzere olup, şirkten beri oluşum Cenab-ı Hakk’ınbir fazl u keremidir. O, bunu bana ihsan etmiştir. Siz ey kavmim,şirki bırakıp tevhide geldiğiniz takdirde, kendi yanlışlığınızı,benim haklılığımı kabul ve itiraf etmiş olmanınötesinde siz de benim gibi Cenab-ı Hakk’ın ihsan ve ikramıolan nübüvvet nuru sayesinde hakkı bulmuş olursunuz.Dolayısıyla burada, sizin yanlış bir yol tutmuş olduğunuzunanlaşılmasından dolayı bana karşı bir mahcubiyete, böylebir komplekse girmenize hacet yoktur. Eğer Rabbimin ikramve ihsanı olmasa “kesinlikle ben de dalâlette olanlardanolurdum.” Ama Rabbim bana nübüvvet ihsan etti; onunlahidayet oldum, hakkı buldum. Siz de bu nübüvvet sayesindeancak doğruya ulaşabilirsiniz. Bu hidayete ihtiyaç noktasındaben de sizin gibiyim. Allahu a’lem.Sonuç:Hz. İbrahim, bütün semavî din mensupları nezdindekabul görmektedir. O, hem Halilürrahman hem de halilülinsandır.Onun daveti tevhide dayalı ve onunla ilgiliydi; ölçüsüilâhî adalet olup hedefi ibadeti, tabiat varlıklarından HakMâbûd’a yükseltmekti. Bu, insanların hem dış dünyasını hemde iç âlemini değiştiren insanlık hayatı ile ilgili en eşsiz fetihtir.En’âm sûresi 76–78 âyetlerinde bildirilen; yıldızı, Ay’ı veGüneş’i görünce söylediği “Rabbim budur” ifadesi, onun bunesnelerin kendi Rabbi olamayacağını bilmediğinden dolayıdeğil; o nesnelerin rab oluşlarını reddetmek ve kavminin onlaratapmalarının yanlışlığını ikna edici bir tarzda bildirmek içindir.Yıldız, Ay ve Güneş putlardan daha parlak, daha aydınlıkve daha güzel olmalarına rağmen tanrı olmamıştır. Bunlar batıyor,sönüyor; devamlı kalmıyor. Putlar, güzellikte bunlardanaşağı, cisim itibarıyla bunlardan daha küçük, cansız, hareketsiz,fayda ve zarar veremeyen nesnelerdir. Dolayısıyla ışık ve ısıveren o gök cisimleri buna rağmen tanrı olmadıklarına göre,bunların öncelikle tanrı olmaması gerekir. İşte Hz. İbrahim,bu gerçeği göstermek için böyle söylemiştir. “Rabbim budur.”ifadesi, vurguyla söylenen ve böyle bir hususun asla mümkünolmadığını ifade eden istifham-ı inkari (Rabbim budur?) tarzındabir cümle de olabilir.* Dicle Üniv. İlahiyat Fak. Öğrt. Üyesimcelik@yeniumit.com.trDipnotlar1. Abbâs Mahmûd Akkâd, İbrahim Ebu’l-Enbiyâ, s. 93.2. Kadim tarih kitapları da Hz. İbrahim’in ikna edici üslûbuna dikkatçekmiştir.3. Risale-i Nur Külliyatı, II, 1997 (Muhakemat).4. Risale-i Nur Külliyatı, II, 1228 vd. (İşârâtü’l-İ’câz - Bakara sûresi,Âyet: 23-24).5. Taberi, 6/75 hk. V, 241.6. Taberi, 6/75 hk. V, 241.7. Hatta kavmini matematik ve astronomi hususunda bilgilendirmiştir.8. Ahmed Şâkir, Umdetu’t-Tefsîr, I, En’âm 76-78 hakkında.9. Taberi, 6/75 hk. V, 246.10. Hz. Peygamber de (aleyhisselam), soru edatı kullanmadan, vurguylasual sormuştu. Vahşi’ye: “Hamza’yı öldüren sensin?” (Buhari,Meğâzî 23) demesi gibi.42