Maý 2003

ABS-nyn Türkmenistandaky Ilçihanasy744000 Türkmenistan Telefon: 35 00 45; faks: 39 26 14Asgabat, Puskin köç. 9Saýt: www.usemb-ashgabat.rpo.at21-nji sany Aýlyk habarlar toplumy 2003-nji ýylyn maýyAmerikaly arheolog Änew galasynda geçirýän isleri barada gürrün berýärNesirin busanynda:2 HOUPtaslamasynynMarydaky DOTStylmy-barlagbölümçesi2 Asgabatdameýletinçilikboýunça forumgeçirildi3 Türkmenistanynhowameteorologikisgärleri üçintürgenlesik okuwy3 Amerikanmerkezinin täzejaýy4 ABS-nynTürkmenistandakymissiýasybarada gysgahabarlarABS-nyn Türkmenistandaky ilçisi LoraKennedinin maý aýynyn 30-nda özrezidensiýasynda guran kabul edisliginde arheologFrederik Hibert we onun gazuw-agtarys topary ünsmerkezinde boldy. Bu kabul edislik Pensilwaniýastatynyn uniwersitetinin Arheologiýa weantropologiýa muzeýinin Orta Aziýany öwrenisbölüminin müdiri doktor Hibertin we onun b.e. ön5-nji münýyllykdan gaýdýan taryhy bolan gadymyÄnew galasynda gazuw-agtarys islerini geçirmeküçin Türkmenistana gelen toparynyn hormatynaguraldy. Tanymal alymlaryn, arheologlaryn weTürkmenistanda resmilesdirilen diplomatikedaralaryn wekillerinin gatnasmagynda geçen bukabul edislikde doktor Hibert galanynharabaçylyg ynda geçiren gazuw-agtarys islerininwe tapyndylarynyn wideoprezentasiýasyny geçirdi.Doktor Hibertin Änew galasynda geçiren islerinintanysdyrma çäresi amerikaly arheolog RafaelPampellinin Türkmenistanda islemeginin 100ýyllygy mynasybetli geçirilen ylmy konferensiýanynönüsyrasynda bolup geçdi. Rafael Pampelli 1904-nji ýylda Türkmenistanda islän ilkinji amerikanekspedisiýasynyn ýolbasçysy hökmünde tanalýar.Ekspedisiýa döwründe onun topary gadymy Änewmedeniýetine degisli birnäçe tapyndylaryn üstüniaçypdyr. Doktor Hibert bu konferensiýa “GadymyOrta Aziýadaky medeni özgerisliklerde daskyDoktor Hibert dususyga gelenleri Änew galasyndageçiren arheologik isleri bilen tanysdyrýar.gursawyn roly” diýen tema boýunça ýazandokladyny hödürledi. Doktor Hibert Änewgalasynda gazuw-agtarys isleri geçirmek bilenRafael Pampellinin baslan ýoluny dowam etdirýär.2000-nji ýylyn iýun aýynda doktor Hibertinýolbasçylyk edýän arheologik ekspedisiýasy Änewgalasyndan kiçijik bir möhür tapdy. Bu möhürinýüzünde gadym y näbelli bir dilin harplary oýulypýazylypdyr. Amerikaly arheologlaryn tapyndysyhäzirki Türkmenistanyn territoriýasynda birnäçemün ýyl mundan ön ösen siwilizasiýanynbolandygyna saýatlyk edýär diýen ynam bar.“Sagdyn jemgyýet” grantlar maksatnamasy ilkinji grantlaryny gowsurýarMaý aýynyn 23-nde USAID (ABS-nyn Halkaraösüs gullugy) tarapyndan maliýelesdirilýänDasoguz welaýatyndan “Nur” guramasynyn ýolbasçysyJ. Amanowa ilçi Kennedä öz taslamasyny düsündirýär.“Sagdyn jemgyýet” grantlar maksatnamasy ilatynsaglyk ýagdaýyny gowulasdyrmak ugrunda is alypbarýan jemgyýetçilik guramalaryna özünin ilkinjigrantlaryny (pul goldawyny) gowsurdy.“Kaunterpart Konsorsium” guramasynynAsgabatdaky edarasynda guralan kabul edislikdeilçi Kennedi grant alan guramalary gutlamak bilenolara ykrarnama-da gowsurdy.“Sagdyn jemgyýet” grantlar maksatnamasynynmaksady ýa ilatyn saglyk ýagdaýynygowulasdyrjak, ýa-da halk arasynda düsündirisislerini we okuw çärelerini amala asyrmak arkalyilatyn saglygy goraýysa degisli an-bilimini artdyrjakisleri amala asyrmak üçin jemgyýetçilik toparlarynamümkinçilik döretmekdir. Ýerli ilatyn öz saglykýagdaýyny gowulasdyrmakda bir is edip biler ýalyderejä ýetirmek ugrunda hereket edýän bumaksatnama saglyk meselesinde ädimme-ädimwe toparma-topar gowulasma döretmäge weadamyn adama kömek etmegine gönükdirilendir.(dowamy 3-nji sahypada)

ABS-nyn Ilçihanasynyn aýlyk habarlar toplumy, 21-nji sanyNRMP Gidrometeorologiýa edarasynyn isgärleri bilen türgenlesik okuwyny geçirýär2003-nji ýylyn maý aýynyn 16-21-i aralygynda ABS-nynHalkara ösüs guramasy (USAID) tarapyndan döredilen OrtaAziýa boýunça tebigy baýlyklary ulanmak maksatnamasyawtomatik meteorologik stansiýalaryny ulanmak we onahyzmat etmek boýunça türgenlesik okuwyny geçirdi.Bekrewe meteorologik stansiýasynda geçen 5 günlükokuwyn dowamynda türkmen howasynaslary stansiýadakykompýuteri ulanmagy we ona ideg etmegi öwrendiler. BuNRMP bilermeni Aleksandr Merkuskin Türkmenistanlyhowasynaslar bilen awtomatik meteorologik stansiýanyn isleýsiboýunça türgenlesik okuwyny geçýär.kompýuter enjamlary su ýylyn basynda NRMPtarapyndan berlipdi. Okuwa gatnasanlar, seýle hem buenjamyn isleýsi we nirede gosmaça kömege mätäçboljakdyklary barada pikir alysmaga mümkinçilik tapdylar.NRPM bäs Orta Aziýa ýurtlarynda howa öwrenýän ýerüstiulgamlary ösdürmek, seýle hem, gar ereýsi baradamaglumat toplamak maksady bilen bu awtomatikmeteorologik stansiýalary oturtdy. Bu stansiýalar howadegisli maglumaty awtomatik usulda toplap, gerekli ýereiberýärler. Täze awtomat enjamlary ulanylmazdan ön,howasynaslar bu maglumatlary el kömegi arkaly toplap, ählihasaplamalary elde ýazylan maglumat kitapçasyndasaklaýardylar.“Sunun ýaly türgenlesik maksatnamasy enjamyn haspeýdaly islemegine, ulanylmagyna hem idegine mümkinçilikdöreder we howanyn ýagdaýyny önünden bilmäge ýardameder, seýle hem Orta Aziýanyn howasynaslyk gulluklarynynarasynda pikir hem maglumat alys -çalsygyna mümkinçilikdöreder” diýip, NRMP-nin bilermeni Aleksandr Merkuskinaýtdy.Yzygiderli hem durnukly howa maglumatyny taýýarlamak,ýokary belentlikdäki howa akymynyn güýjüni kesgitlemekwe gar ereýsini önünden bilmek Orta Aziýa ýurtlarynyn obahojalygy we ykdysadyýeti üçin möhümdir. Täze enjam wetürgenlesik okuwy howasynaslaryn maglumat toplamak,ibermek we dernemek mümkinçiligini has artdyrar. Bubolsa, oba hojalygynyn planlasdyrylmagyny gowulasdyryp,suwun has sarpaly ulanylmagyna getirer, seýle hem sebitdeykdys ady ösüs we durnuklylygy artdyrar.“Sagdyn jemgyýet” grantlarmaksatnamasy grantlaryny gowsurýar(basy 1-nji sahypada)Bu maksatnama boýunça iki görnüsli grant berilýär: saglygygoraýys granty we ilat bilen islesmek granty. Jemgyýetinzerurlyklaryna gönükdirilmäge niýetlenen jemgyýetiösdürmek ugrundaky grant bu maksatnamanyn amalaasyrylmagynyn ähli ädiminde jemgyýeti ise çekmegi gözönünde tutýar. Saglyk grantlary-da halkyn saglygyna degislizerurlyklara gönükdirilendir. Ýöne olar ýerli lukmanlary iseçekmek bilen ilkinji nobatda hökümete degisli bolmadyk saglykguramalarynyn kesgitlän zerurlyklaryny-da öz içine alyp bilerler.Kaunterpart ýerli hökümete degisli bolmadyk sektorygoldamak we ösdürmek maksady bilen 1994-nji ýyldan bäriOrta Aziýada isläp gelýän halkara guramadyr. Bu gurama OrtaAziýa boýunça hereket edýän 34 sany raýatlyk jemgyýetçiliginegoldaw bermek merkezleri arkaly hökümete degisli bolmadykguramalaryn wekillerine we jemgyýetçilik toparlara niýetlenentürgenlesik okuwlary, grantlary we basga ýardamlary amalaasyrýar.“Zdrawplýus” we ondan ön geçen “Zdrawreform”maksatnamalary 1995-nji ýyldan bäri Orta Aziýada saglykulgamyny berkitmek ugrunda köp tagallalar edip gelýärler.ABS-da ýerlesen “Abt Associates” atly ösüs korporasiýasynynhemaýaty bilen bu Zdraw maksatnamalary Orta Aziýaýurtlarynda saglyk ministrlikleri, saglygy saklaýys edaralary,jemgyýetçilik toparlary we saglygy goraýys ulgamyndaözgerislikleri amala asyrmak isleýän sahsy adamlar bilenislesýär.Amerikan merkezinin täze jaýyHormatly adamlar!Amerikan merkezi täze jaýa, Bitaraplyk binasy bilenTürkmenistanyn milli kitaphanasynyn ýanynda ýerlesýänDünýä söwda toplumyna göçýär. Ol tizden halkahyzmatyny dowam etdirip biler.ABS-nyn ilçihanasynyn jemgyýetçilik gatnasyklarybölümi (PAS), Halkara bilim boýunça Amerikangenesleri (ACCELS), Bilim maglumat merkezi (EIC),Halkara ylmy barlag we alys-çalys genesi (IREX) weInterneti ýetirmek we owretmek maksatnamasy (IATP)tizden özlerinin gin hem ýagty otaglarynyn gapysynysizin üçin açar. Amerikan merkezinin täze salgysy:744000, Türkmenistan, Asgabat s.,Seýdi köç. 1-nji jaýy, 7-8-nji gatlarTelefon nomerler önküligine galýar:ACCELS we EIC: (993-12) 39-53-28; 39-53-32;IREX we IATP: (993-12) 39-53-08;Ilçihananyn Jemgyýetçilik gatnasyklary bölümi:(993-12) 35-00-45.Biz göçýän döwrümizde görkezen sabyrlylygynyz üçinsize minnetdarlyk bildirmek bilen tizden sizi täzejaýymyzda görmegi umyt edýäris.Amerikan merkezinin isgärleriSahypa 3

ABS-nyn Ilçihanasynyn aýlyk habarlar toplumy, 21-nji sanyABS-nyn Türkmenistandaky missiýasy barada gysga habarlarABS-nyn maksatnamalarynyn uçurymlarymetbugat azatlygy bilen tanysýarlarBirlesen Statlaryn hökümeti tarapyndan maliýelesdirilýänalys -çalys maksatnamalarynyn häzirki döwürde žurnalizmpudagynda isleýän ýa-da geljekde islemegi göz önündetutýan uçurymlary 3-nji maýda bellenýän Bütindünýämetbugat güni mynasybetli ABS-nyn ilçisi Lora Kennedinin 2-nji maýda Asgabatda geçiren tegelek stolunyn basyndametbugat azatlygynyn konsepsiýalary bilen tanysdylar.Metbugat azatlygy we garassyz hem obýektiw habar bermekbaradaky aç-açan hem gyzykly söhbetdeslige gatnasanlarTürkmenistanda we Birlesen Statlarda köpçülikleýin habarberis serisdelerinin täsirliligini artdyrmak barada birnäçe teklipbilen çykys etdiler. Uçurymlaryn aglabasy azat hem garassyzmetbugat barada beýle aç-açan çekismä ilkinji gezekgatnasýardylar. Žurnalizmde has köp tejribesi bolanuçurymlar bu mümkinçilikden peýdalanyp, öz bilimlerini wepikirlerini tegelek stola gatnasanlar bilen paýlasdylar.Uçurymlar Ýenis gününi garrylaröýündäkilere azyk eltmek bilen belledilerMaý aýynyn sekizinde Ýenis gününi bellemegi weBeýik Watançylyk ursunda Watan goragy ugrundagörkezen gahrymançylyklaryna ýokary sarpa goýmagymaksat edinen FLEX maksatnamasynyn uçurymlarygarrylar öýündäki ýasululary iýmek-içmek bilen üpjünetdiler. Bu azyk önümleri Ýenis gününin önýanygurnalan çärede ýygnaldy. Adamlaryn köpüsi garrylarakömek etmekde isennirlik görkezmek bilen dürli-dürlimakaron önümleri, bulýonlar, konserwlenen et, süýjiköke,çaý, sok we basga azyk önümlerini ortagoýdular. Uçurymlar garrylar öýünde bolýanlarynählisi üçin ýörite nahar taýýarlap, saçak basynda olarbilen gyzykly gürrünler etdiler. Öz baslaryndan geçengyzykly wakalary gürrün beren ýasulular ýas ýigitdirgyzlar bilen söhbetdes bolandyklaryna diýsenbegendiler.USAID hasapçylara we mugallymlaragollanma kitabyny sowgat berdiMaý aýynda “Pragma” korporasiýasy özlerine gelip gowsan“Halkara hasapçylyk standartlarynyn düsündirisi” atly 300 sanykitaby Milli halk hojalyk institutyna, Maliýe we ykdysadyýetkollejine we beýleki okuw jaýlaryna tehniki kömek hökmündebagyslady. Bu kitapda halkara hasapçylyk standartynyntalaplary we ulanylysy aýdyn hem düsnükli dilde beýan edilipdir.Bu kitaby gollanma hökmünde ýa-da türgenlesik okuwmaterialynyn bir bölegi hökmünde ulanmak bilen türkmenhasapçylary, mugallymlary we talyplary halkara hasapçylykstandartlary boýunça artyp barýan bilimlerini has-da ösdüripbilerler. Bu kitaby Halkara hasapçylyk standartlary guramasytarapyndan bellenen Dernew komiteti tassyklapdyr. Kitabyn rusdiline terjimesi Halkara hasapçylyk standartlary guramasynynrugsat bermegi bilen USAID tarapyndan çap edilipdir. “Pragma”korporasiýasy USAID-in Orta Aziýada telekeçiligi ösdürmektaslamasyny amala asyrýar. Bu taslamanyn maksady OrtaAziýanyn ösüp barýan hususy sektorynyn bütindünýäykdysadyýetine birlesmegini tizlesdirmekdir.Gyrgyz bilermeni Türkmenistanynhasapçylaryna öz birlesiginidöretmäge ýardam edýärGyrgyzstanyn hasapçylarynyn we auditorlarynynBirles iginin ýerine ýetiriji direktory Irina Kaçaýewa maýaýynyn 19-24 aralygynda professional hasapçylar birlesiginidöretmek we ösdürmek boýunça öz tejribesini paýlasmaküçin Asgabatda boldy. Hanym Kaçaýewa USAID-intelekeçiligi ösdürmek taslamasy tarapyndan Türkmenistanaçagyrylyp, ady agzalan birlesigi döretmekçi bolýan türkmenhasapçylary bilen dususdy. Dususykda hanym Kaçaýewasunun ýaly birlesigi döretmek isinde ara alypmaslahatlasylmaly möhüm meselelerin üstünde durupgeçdi. Maslahatyn dowamynda ýerli hasapçylaryn gelejekkibirlesiginin wezipeleri, strategiýasy, maksady weguramaçylyk düzümi kesgitlendi. Netijede, ýerlihasapçylardyr auditorlar Türkmenistanyn hasapçylardyrauditorlarynyn professional birlesigini döretmek üçin gerekbolan ilkinji resminamalary taýýarladylar.Çeperçilik mekdebinin okuwçylary ýarawsyz den-duslary üçin elektron otkrytkalary taýýarladylarMaý aýynyn 24-nde Asgabadyn çeperçilik mekdebinin 4okuwçysy diabet (süýji) keselli çagalaryn Asgabatmerkezindäki den-duslary üçin gutlag otkrytkalarynytaýýarlamakda Interneti ýetirmek we owretmekmaksatnamasynyn (IATP) hyzmatyndan peýdalandylar. Buis Halkara çagalar güni mynasybetli “Häzirki zamanynwajyp meseleleri” alys -çalys maksatnamasynyn uçurymyTatýana Nowruzowanyn baslangyjy bilen guraldy. Maýaýynyn 31-nde beýleki uçurymlar bilen birlikde Tatýana buotkrytkalary diabet keselli çagalara we ýetginjekleregowsurdy. IATP isgärleri-de öz guramalarynyn isi baradaçagalara gürrün bermek bilen olary sular ýaly otkrytkany özelleri bilen ýasamagy öwrenmäge çagyrdylar. Çeperçilikmekdebinin okuwçylary IATP tarapyndan türgenlesikokuwyny geçip, olaryn mundan önki eden islerininnusgalary Internetde ýerlesdirilendir.Su aýlyk nesir baradakyöz belliklerinizi we tekliplerinizielektron poçta arkaly su adrese iberin:myalikgulyevwk@state.govSahypa 4