HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ İSTATİSTİK BÖLÜMÜ

tıp fakültesinin doktorlarının çalışmalarında istatistik değerlendirmeleri yapıyor bukatkıları yapmaktan büyük haz duyduğunu hem ifade ediyor hem bunu bizehissettiriyordu. Hocamın bir araştırıcıyı dinlemesi, araştırma ile ilgili can alıcı sorularsorması sonra da bu bilgiler ışığında istatistik çözümler bulması beni çok etkilemiştir.Bu çalışmalara kulak misafiri olmak beni eğitiyordu. Bir gün hocam gibi iyi birdeğerlendirici olmayı hep arzu etmişimdir.Hacettepe yeniliklere açık yeni bölümler kurma çabaları gösteren bir yapıya sahipti.Bu tür açılımların eski üniversitelerde gerçekleşmesi daha zor olmuştur. Nitekim İlkistatistik bölümü Hacettepe Üniversitesinde kurulmuş daha sonra diğerüniversitelerde kurulmuştur. Alaettin KUTSAL hocamız kurulması gündemde olanbölümün alt yapısını oluşturacak kadro için yeni elemanların da matematik mezunuolması gerektiğini savunuyordu. Alaettin Hocanın eleman yetiştirme politikası gençhevesli kişileri alıp onları kendi imkanları ile yetiştirmekti. Bu yetiştirme sürecigerektiğinde başka yerlerde açılan derslere göndermek, kaynak kitaplardan yararlanıpsorumluluk vererek ders hazırlatmak, konusunda isim yapmış kişilere mezuniyetsonrası ders açtırarak hepimizin bu derslerden yararlanmasını sağlamak şeklinde idi.Bizlerin yurt dışına gidip doktora yapmamızı çok teşvik etmedi yurt dışında yetişmişkişileri de aramıza alma konusunda çok istekli olmadı. Bu davranışının mutlaka birnedeni olmalı idi çok uzun yıllar sonra bu davranışının nedenini öğrendik. Çok arzuederek elde ettiğimiz beş doktora bursundan doktorasını tamamlayarak bölümümüzehiç dönen olmadı. Hocamızın kadroları oluştururken başka bir politikası da elemanlararasında kıdem farklarının oluşması idi.Bu politikalar doğrultusunda yeni arkadaşlar bünyemize girmeye başladı. Bendensonra ilk gelen Soner GÖNENDİ. Soner Bey Gazi Eğitim Enstitüsünü bitirmiş, bir süreöğretmenlik yaptıktan sonra Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümünebaşlamış körler okulunda öğretmenlik yaparken eğitimini bitirmiş çalışkan gayretli çoksevdiğim bir arkadaşımızdı. Biz yeni memur iken onun on yıllık memur olması bizimgözümüzde büyür bürokratik işleri ona sorardık. İki yıl içinde yine matematikten bizimdönem mezunlardan Ceyhan İNAL, Gülsüm HOCAOĞLU ile bizim çekirdek kadromuzoluştu.3

Hocamız bizim eğitimimiz için her fırsatı değerlendiriyordu. Hacettepe Üniversiteolduktan sonra genç elemanların yetiştirilmesi için yönetmelikler oluşturdu daha çokAmerikan sistemine uyan belli krediyi dolduracak dersler almak gerekiyordu.Hacettepe’de ya da Ankara’da başka üniversitelerde bizim için yararlı olabilecekdersleri almamızı öneriyor, aldığımız derslerin tekrarını her sabah yaptığımız seminersaatlerinde tekrar ettiriyor, bilmediği konularda dahi bizi dikkatle dinliyor soruları ilebizim dikkatimizi doğru yerlerde toplamamıza yardımcı oluyordu.Hacettepe’de istatistik kursları düzenliyorduk. Bu kursların iki amacı olduğunusonradan anladım. Biri doktorlara istatistiği anlatmak bizim varlığımızı duyurmakbaşka bir amacı da bizi hazırlamaktı. Üniversitede yapılan projelere katılmamızısağlıyordu bu projelerden biri Genetik bölümü ile gerçekleştirildi. 1968 yıllarındayapılan bu projede 10 000 çocuk tarandı bilgisayarların bulunmadığı bir dönemde buçalışmanın çıkarılması gerçekten çok zor ve önemli idi. Bu konularda da çok pratik yolgösterici önerileri sayesinde başarı ile çalışma tamamlandı.Hacettepe Üniversite’sinin atılım yılları olduğundan söz etmiştim RektörümüzProf. Dr. İhsan DOĞRAMACI yeni bölümlerin açılmasını öneriyor biraz da zorluyordu.Böyle bir ortamda İstatistik bölümünün açılması için Hocamızın zorlandığınıkendisinden duyduk. Kadroda genç elemanlar bulunuyor ve yeni arkadaşlardakadromuza dahil olmuştu ama henüz hepimiz yetişme aşamasında idik böyle birgirişim nasıl başarılı olurdu? Ancak Alaettin Bey durumu daha önceden sezinlediği içinbizim program ile ilgili çalışmalarımız oluyordu.Bu konuda Ceyhan İNAL arkadaşımızın destekleri büyüktür. Her yeni fikir olgunlaşıncabölüm kuruluna getirilir hepimizin fikri alınır ortak bir karar ile sonuca sahip çıkılırdı.Bazen alınan kararlar hocamızın görüşleri doğrultusunda olmayabilirdi, ancak değerlihocamız toplantı sonunda çıkan her kararı bölüm dışında kendi kararı gibi savunur bizidesteklediğini gösterirdi. İşte böyle bir ortamda istatistik bölümünün açılması kararıalındı. Temel dersler öğretim görevlisi unvanını almış arkadaşlar arasında paylaştırıldı.1968-1969 ders yılında eğitime başlandı.Alaettin Hoca bizi yalnız bilim yönünden değil hayata hazırlama yönünden deeğitmiştir. Çeşitli kuruluşlara verilen kurslar, toplantılar, önemli günler evinde verdiği4

yemekler bu eğitimin birer parçası olmuştur. Bizleri evinde konuk eden saygı değereşi Rabia Hanım’ım sevecen ev sahipliğini unutmak mümkün değildir.Hocamız bizim için her yönü ile bir destek ve güven kaynağı idi hiç birimiz kadro,maaş, yükseltilme gibi konulara kafa yormazdık, çünkü bilirdik ki Alaettin Bey hepimiziçin adil ve en iyisini düşünür ve ne gerekiyor ise yapardı. Özel hayatımız ile ilgilisorunlarımızı hocamıza açmaktan çekinmez onun vereceği fikirlerin bizim için endoğrusu olduğuna inanırdık. Gerçekten de bu görüşler bizi doğru yola yöneltmiştir.Sağlığımız ile yakından ilgilenir doğru önerilerde bulunurdu.Alaettin Hocamız ilk istatistik bölümünü kurarken Ülkemizde istatistiğin çeşitlidallarında iyi yetişmiş bir çok bilim adamı vardı. Ancak, bu bilim adamları farklıdisiplinlerin altında çalıştıkları için bir güç oluşturulamıyordu. Bir bölümün kurulması,kısa zamanda diğer üniversitelerde de istatistik bölümlerinin kurulması bu biliminülkemizde gelişmesine neden olmuştur. Her konuda olduğu gibi şüphesiz istatistiktede bir bayrak yarışı vardır. Bu yarışı başlatan öncülerin en önemli kişilerinden birideçok kıymetli Hocamız Prof. Dr. Alaettin KUTSAL’dır. Öncülük edip yetiştirdikleriniz,onların yetiştirdikleri ve yeni yetişenler bu bayrağı uluslararası düzeye taşımaktadırlar.7.09.2006Prof. Dr. F. Zehra MULUK5

PROF. DR. ALAETTİN KUTSALÖZGEÇMİŞ1921 yılında Antakya’da doğdum. Köprü İlkokulu ve Antakya Lisesi Orta ve Lise kısmını okuyarakHaziran 1939’da Liseyi bitirdim. 7 Temmuz 1939’da Olgunluk sınavını verdim.Temmuz 1939 - Eylül 1940 tarihleri arasında 13 ay, 11 gün, Kırıkhan Orman Bölge Şefliğindekatip ve mutemet olarak görev yaptım.Ekim 1940’da Ankara, Yüksek Ziraat Enstitüleri, Veteriner Fakültesine kayıt olarak, 14.7.1945’deVeteriner Hekim olarak mezun oldum.25.7.1945 - 26.10.1945 tarihleri arasında, Antakya Merkez Stajyer Veteriner Hekimi olarak görevyaptım.1.11.1945 tarihinde İstanbul, Selimiye Askeri Veteriner Tatbikat Okulu’na girdim ve altı aylık eğitimsonunda 30.4.1946’da Asteğmen olarak mezun oldum. Başkale Hudut Alay’ına Veteriner HekimAsteğmen olarak atandım. 30.10.1946’da teğmenliğe yükseltildim ve 31.3.1947 tarihinde teğmenolarak terhis oldum.30.4.1947 - 10.5.1954 tarihleri arasında Çukurova Harası Veteriner Hekimi olarak görev yaptım.Bu süre içerisinde 19.2.1952 - 22.1.1954 tarihleri arasında görevli olarak İsviçre’ye gönderildimve orada Zürih Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nde Zootekni (Popülasyon Genetik) dalındadoktora çalışması yaparak Doktor derecesine hak kazandım (10.11.1954).12.5.1954 - 6.6.1961 tarihleri arasında Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü, Biyoistatistik veGenetik Doktoru olarak görev yaptım. Bu süre içerisinde 14.6.1955 tarihinde Zootekni veYetiştirme Hastalıkları Uzmanı oldum. Yine bu süre içerisinde, 10.4.1957 - 31.7.1957 tarihleriarasında, görevli olduğum Paris, Institut National Agronomique’de 31.6.1957’de GenetikSertifikası ve Zootekni Dalında Bronz madalya aldım.17.11.1959 tarihinde Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi Zootekni dalında Doçentlik derecesialdım.1

12.6.1961 - 28.10.1963 tarihleri arasında, İstanbul, Selimiye Hayvan Sağlık Meslek Lisesi ZootekniÖğretmenliği görevinde bulundum.28.10.1963 tarihinde, Ankara Üniversitesi, Hacettepe Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi, ToplumHekimliği Kürsüsü, Biyoistatistik ve Genetik Doçenti olarak atandım.23.10.1965 tarihinde aynı kürsü Biyoistatistik ve Genetik Profesörlüğüne yükseltildim.31.7.1967 tarihinde Hacettepe Üniversitesi, Fen ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Matematik - İstatistikKürsüsü Profesörlüğüne tam görevle ve Sağlık Bilimleri Fakültesi Biyoistatistik ve Genetik KürsüsüProfesörlüğüne ek görevle atandım.Üniversite ve ona bağlı yüksek okul programlarında yeralan İstatistik derslerini vermek üzere23.2.1965 tarihinde İstatistik Bölümü kurulmuş idi. 1.10.1982 tarihinde Hacettepe Üniversitesi,İstatistik Bölümü, Yöneylem Araştırması Ana Bilimdalı Profesörlüğüne atandım.1.7.1988 tarihinde bu görevde iken, yaş haddinden emekli oldum. Yine aynı tarihte H.Ü. TıpFakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı’na, Sözleşmeli Öğretim Üyesi olarak atandım. 22.12.1993tarihinde bu görevim sona erdi.14.1.1993 tarihinde Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi Dekanlığı onayıyla, ZootekniBölümüne, Araştırmacılara Danışmanlık yapmak üzere, Fahri olarak görevlendirildim. Halen bugörevi sürdürüyorum.Evli ve iki çocuk babasıyım.Fransızca, Almanca ve Arapça dillerini bilmekteyim.Prof. Dr. Alaettin KUTSAL’ın Akademik ve İdari Görevleri23.10.1971 - 10.7.1978 tarihleri arasında, Hacettepe Üniversitesi, Fen Fakültesi DekanlığıGörevinde bulundum.22.12.1978 - 31.8.1982 tarihleri arasında, Samsun, Ondokuzmayıs Üniversitesi, Fen ve MühendislikFakültesi Dekanlığı Görevinde bulundum.23.2.1965 tarihinde kurulmuş olan İstatistik Bölümü, Bölüm Başkanlığına görevlendirildim.1.10.1967 tarihinde Bölüme öğrenci alarak, yurdumuzda ilk İstatistik Lisans programını başlatmışoldum.2

Samsun’da Dekanlık görevine başlayınca, kiralık bir binada, Matematik, İstatistik, Fizik, Kimya,Biyoloji, Çevre Mühendisliği Bölümlerine öğrenci alarak, lisans programlarını başlatmış oldum.Böylece yurdumuzda, Çevre Mühendisliği Programını ilk ben başlatmış oldum.15.4.1972 - 31.8.1982 tarihleri arasında TÜBİTAK Danışma Kurulu Üyeliği’nde bulundum.Hacettepe Üniversitesi, Eczacılık, Diş Hekimliği, Mühendislik Fakülteleri ile, Mezuniyet SonrasıEğitimi ve Nüfus Etüdleri Enstitüleri Genel Kurul ve Yönetim Kurulu üyelIklerInde bulundum. 1976yılı sonunda bu görevlerimden ayrıldım.Prof. Dr. Alaettin KUTSAL’ın Düzenlediği KurslarAlaettin Kutsal, 12.5.1954’ten hemen sonra, Çukurova, Karacabey, Çifteler, Konya, KaraköyHara’larında birer ay, Kazova, Muratlı İnekhaneleri, Bandırma Merinos Çiftliğinde ve PendikBakteriyoloji Enstitüsü’nde birer hafta, Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü’nde dört kez, bireraylık, İstatistik ve Genetik kursu düzenlemiştir.Alaettin Kutsal, 28.10.1963’den sonra da, Hacettepe de, birer aylık dört kurs, ikisi Ankara TıpFakültesi’nde, ikisi Gülhane Tıp Akademisi’nde, biri Samsun Ondokuzmayıs Üniversitesi’nde, biriLalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü’nde, biri de Çanakkale’de (TÜBİTAK destekli) birer aylıkİstatistik ve Popülasyon Genetik konulu kurslar düzenlemiş, kurslara düzenleyici ve öğretici olarakkatılmıştır.Bugün bu kurslardan yetişmiş pek çok kimse, bulunduğu görevde İstatistik bayraktarlığınıyapmaktadır.Prof. Dr. Alaettin KUTSAL’ın Bilimsel YayınlarıAlaettin Kutsal pekçok bilimdalında, ilgili uzmanlar ve araştırıcılarla birlikte, araştırmalardüzenlemiş, yürütmüş, sonuçlandırmış, yurt içi ve yurt dışı tebliğler sunmuş ve birlikteyayınlamıştır. Bunlarla ilgili döküm şöyledir:80 Araştırma makalesi, 11 Ders kitabı, 28 Bilimsel tebliğ, 3 tane Akademik Tez, 12 Bilimselderleme, 2 Bilimsel Çeviri, 5 adet Bilimsel Proje Çalışması.Toplam 141 Bilimsel Yayında (a) Yayın Sayısı, (b) Yazar Sayısı, (c) A. Kutsal’ın Sıra Sayısı aşağıdaverilmiştir:3

a : 22 47 33 16 9 8 2 1 2 1 : 141b : 1 2 2 3 3 3 4 4 4 20c : 1 1 2 1 2 3 1 2 4 2Toplam 141 Bilimsel Yayından 60 ’ı İstatistik Yöntemler, 17 ’si Popülasyon Genetik konularınıntanımı ve uygulamaları, 5 ’i at, 8 ‘i sığır, 3 ‘ü eşek, 2 ‘si koyun, 4 ‘ü yapağı, 1 ‘i tiftik keçisi vetiftik, 9 ‘u süt verimi, 1 ‘i yöneylem araştırması, 1 ‘i de yetiştiricilik konularındadır.Yine yayınlarından 4 ‘ü normal doğumda, 5 ’i prematüre doğumda çocuklar üzerinde yapılmıştır.4 ‘ü kalıtsal hastalık ve kusurlar üzerinde, 6 ‘sı insan ve hayvanlarda beslenme konularında, 7 ‘siiş ve işçi konularında , 3 ‘ü eğitim konularındadır.1949 yılında yayınlanmış olan bir yayın da Biyoenerji konusundadır. Bugün güncel bir konu olanbiyoenerji konusunun açıklamasını ve tanıtılmasını içermektedir.a) ARAŞTIRMA MAKALELERI1- Kutsal, A., Yaz yaralarının pratikte en kısa tedavi yolu, Türk Veteriner HekimleriDerneği Dergisi, 27: 21-22, Ankara, 1948.2- Kutsal, A., Çukurova Harası eşek yetiştiriciliği, Türk Veteriner Hekimleri DerneğiDergisi, 40-41: 37-42, Ankara, 1950.3- Kutsal, A., Eşeklerin hususiyetleri, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 52: 4-11,Ankara,1951.4- Kutsal, A., İlk laktasyonları ile bir inekte hayatı boyunca vermiş olduğu laktasyonlarortalaması arasındaki münasebetin (Korelasyon) hesaplanması ve alınan sonuç, Türk VeterinerHekimleri Derneği Dergisi, 74-75: 389-398, Ankara, (Fransızca özetli)1952.5- Kutsal, A., İsviçre esmer ırk ineklerinde Alp'ların süt verimine tesiri, Türk VeterinerHekimleri Derneği Dergisi, 78-79: 624-629, Ankara, (Almanca özetli), 1953.6- Engeler, W., Kutsal, A., Zusammenhaenge zwischen Einzelkontrol abschluss undLebensleistung beI Milchkühen, Verlag Benteli A. G. , 3-8, Bern, 1953.7- Engeler, W., Baumgartner, T., Kutsal, A., Untersuchungen uber dieMilchkontrollergebnisse beim schweizerischen Braunvieh, Separatabdruck aus dem Landw.,Jahrbuch der Schweiz, 454-473, Bern, 1953.8- Karlı, M., Kutsal, A., Çukurova Harası sığırcılığının genetik analizi, Türk VeterinerHekimleri Derneği Dergisi, 92-93: 1454-1464, Ankara, 1954.4

9- Karlı, M., Kutsal, A., Güney Sarı-Kırmızı sığırlarda gebelik müddeti ile yaş arasındakimünasebet, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 96-97: 1700-1704, Ankara, (Fransızcaözetli) 1954.10- Karlı, M., Kutsal, A., Çukurova Harası Güney Sarı-Kırmızı ırk sığırlarında iki hıraparasında geçen müddet ve iki doğum arasında geçen zaman ve bunlarla hayvanın yaşı arasındakimünasebet üzerinde araştırmalar, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 98-99: 1856-1860,Ankara, 1954.11- Üstünel, D., Kutsal, A., Karacabey harası koyunculuğunun yapağı verimi bakımından,biometrik incelenmesi, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 100-101: 1977-1983, Ankara,1955.12- Sürücü, O., Kutsal., A., Konya Harası Yerli kara ineklerinde standart kitle, elit sürüseçimi ve Jersey melezlemesinden elde edilen sonuç, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi,104-105: 2193-2204, Ankara, 1955.13- Peker, M., Kutsal, A., Çukurova Harası Arıkan ve Yarımkan arap kısraklarında bedenölçüleri, gebelik müddeti, doğumla ilk hırap arası süre ve bölgeler ölçüleri arasında korrelasyonüzerinde çalışmalar, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 106-107: 2353-2366, Ankara,1955.14- Ünalp, A., Kutsal, A., Çukurova harası İvezi koyunlarının çeşitli verimleri bakımındanincelenmesi, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 110-111: 2520-2529, Ankara, 1955.15- Vural, E., Kutsal, A., Çifteler Harası Boz ırk sığır yetiştiriciliği ve Boz ırk ile Montafonmelezlemesinden elde edilen sonuçlar üzerinde araştırmalar, A. Ü. Veteriner Fakültesi Dergisi,11(3-4): 193-229, Yeni Desen Matbaası, Ankara, (Fransızca Özetli) 1956.16- Kutsal, A., Yerli Kara ve Boz ırk ineklerin beden endeksleri ve canlı ağırlık bakımındanincelenmesi, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 114-115: 2743-2749, Ankara, 1956.17- Aykanlı, R., Kutsal, A., Konya Harası Akkaraman ve Akkaraman x Merinos melezIkoyunlarının yapağı verimi, evsafı ve canlı ağırlık bakımından incelenmesi, Türk VeterinerHekimleri Derneği Dergisi, 116-117: 2903-2909, Ankara, 1956.18. Uz.M., Sorguç, E., Kutsal, A., Doğu Anadolu Kırmızı sığırı ile Angler ırkı arasındayapılan melezleme denemesinden elde edilen sonuçlar, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi,118-119: 3060-3067, Ankara, 1956.19. Üstünel, D., Kutsal, A., Karacabey Harası Merinos koyunlarının 1955 yılı yapağı verimive yapağı uzunluğu bakımından incelenmesi, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 120-121:3180-3183, Ankara, 1956.5

20- Kutsal, A., Bilgin, S., Yarımkan merinos koyunlarında yapağı verimi, canlı ağırlık vekuzuların inkişafı üzerinde araştırmalar, A.Ü. Veteriner Fakültesi Dergisi, 111(3-4): 189-290,Ankara, (Fransızca Özetli) 1956.21- Aköz, K., Kutsal, A., Türk tiftiği, Türkiye Ziraat Mecmuası, 39: 4-13, Ankara, 1957.22- Kutsal, A., Aytuğ, C.N., Çukurova Harası sığırlarında akrabalık ve kan yakınlığı konularıüzerinde araştırmalar, Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 1: 29-40, Ankara, (İngilizceÖzetli), 1959.23- Batu, S., Kutsal, A., Çifteler Harası Arıkan ve Yarımkan Arap atlarında görülen ÖkçeDarlığı'nın genetik yapısı üzerinde araştırmalar, Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 3:5-34, Ankara (İngilizce ve Fransızca özetli), 1959.24- Kutsal, A., Aktaş, G., Karacabey Harası İsviçre Esmer ırk ineklerinde süt ve yağverimleri ve sağım süreleri üzerinde araştırmalar, Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi,8-9: 61-64, Ankara,(İngilizce özetli), 1961.25- Kutsal, A., Aktaş, G., Karacabey Harası yetiştirmesi İsviçre Esmer ırkı ineklerde süt veyağ verimlerine tesir eden bazı çevre şartları ve bunlara ait düzeltme emsalleri üzerindearaştırmalar, Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 10: 11-38, Ankara (Almanca veİngilizce özetli), 1961.26- Kutsal, A., Aktaş, G., Karacabey Harası yetiştirmesi İsviçre Esmer ırkı ineklerde süt veyağ verimlerine tesir eden bazı çevre şartları ve bunlara ait düzeltme emsallerinin kısmiregressiyon emsalleri yardımıyla hesaplanması üzerinde araştırmalar, Lalahan Zootekni AraştırmaEnstitüsü Dergisi, 11: 8-26, Ankara (İngilizce özetli), 1961.27- Kutsal, A., Aktaş, G., Karacabey Harası yetiştirmesi İsviçre Esmer ırk ineklerde sütveriminin kalıtım derecesi üzerinde araştırmalar, Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi,11: 33-44, Ankara (İngilizce özetli), 1961.28- Kutsal, A., Aktaş, G., Karacabey Harasında kullanılan İsviçre Esmer ırkı boğalarındasüt ve yağ endeksleri, Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 12: 8-29, Ankara (İngilizceözetli), 1962.29- Kutsal, A., Atasu, M., Konjenital geri zekalılarda anne yaşının önemi, Çocuk Sağlığı veHastalıkları Dergisi, 8(4): 233-235, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, Ekim1965.6

30- Kutsal, A., Özakar, M., Bozcuk, S., Prematüre çocuklarda doğumun aylarla ilgisi,doğum ağırlığı ve boy uzunluğu üzerinde araştırmalar, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 9(1):12-18, Güzel İstanbul Matbaası, Ankara, Ocak1966.31- Kutsal, A., Baki, C., Kapucu, S., İncealemdaroğlu, H., Normal doğumda boy uzunluğuve ağırlığa senelerin, ayların ve cinsiyetin etkisi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 9(4): 212-228, Güzel İstanbul Matbaası, Ankara, Ekim1966.32- Kutsal, A., YalçIn, Z., Normal doğumlarda boy uzunluğu ve bununla ilgili etkenlerüzerinde araştırmalar, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 11(4): 101-110, Ankara, Ekim1968.33- Kutsal, A., Gürkan, E., Heteroscedastic regresyon modelinde tahmin ve alternatifmodellere karşı testi, H.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 1(1): 65-71, Ankara (İngilizceözetli), Mart1971.34- Kutsal, A., (Say, B. yönetimindeki bir araştırma), Türk Halkında çeşitli konjenitalmalformasyonların görülme sıklığı, H.Ü. Yayınları, C-12: 105 sayfa, Ankara, 1971.35- Kutsal,A., Muluk, F.Z., Prematüre bebeklerin gelişimlerini tanımlayan en iyi denkleminseçimi ile ilgili bir uygulama, Dirim Aylık Tıp Gazetesi, CIlt XLVII, 8: 337-342, İstanbul (İngilizceözetli), Ağustos1972.36-Kutsal, A., Muluk, F.Z., H.Ü. Hastanesi prematüre servisinde bakılan prematürebebeklerin yıllara göre gelişimlerinin karşılaştırılması, Dirim Aylık Tıp Gazetesi, CIlt XLVII, 10:433-437, İstanbul (İngilizce özetli), Ekim1972.37- Kutsal, A., İnal, C., Doğrusal regresyonda hata teriminin varyansının Xi ile orantılıolması, Hacettepe Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 3: 96-102, Ankara (İngilizce özetli),Mart1973.38- Kutsal, A., İnal, C., The case that the variances of the error terms in linear regressionare to be proportional to Xi, Hacettepe Bulletin of Natural Sciences and Engineering, 2: 10-15,Ankara, June1973.39- Kutsal, A., İnal, C., Markov zincirlerinin genetiğe uygulanması, Hacettepe Fen veMühendislik Bilimleri Dergisi, 4: 84-95, Ankara (İngilizce özetli), Mart 1974.40- Kutsal, A., Hocaoğlu, G., Gündüz, O., Rasyonal ve ekonomik yemlemede doğrusalprogramlama, Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 44(3-4): 97-101, Ankara, Mart-Nisan 1974.41- Kutsal, A., İnal, C., İki gen çiftinden oluşan ıraların yavrulara geçiş olasılıklarınınMarkov zincirleri yardımıyla bulunması, Vet. Hek. Derneği Dergisi, 44(5-6): 157-162, Ankara(İngilizce özetli), Mayıs-Haziran 1974.7

53- Kutsal, A., Ener, A., Çok alelli karakterlerde rasgele genetik kayma, İlkadım,Ondokuzmayıs Üniversitesi, Atatürk'ün 100 üncü doğum yılı özel bülteni, 27-33, Sevinç matbaası,Ankara (İngilizce özetli), 1982.54- Günay, S., Kutsal, A., Kısıtlı eğrisel optimizasyonda bazı algoritmaların uygulanması,Ondokuzmayıs Üniversitesi Fen Dergisi, 100 üncü yıl özel sayısı, 1-8, Fen Fakültesi, Samsun(İngilizce özetli), 1982.55- Sözer, E., Kutsal, A., Sözer, T., Analysis of labour force status statistical- A settheoretical approach, Nüfusbilim Dergisi, Türk J. Popul. Stud., 4: 119-130, Ankara, 1982.56- Kutsal, A., Çıngı, H., A note on truncated sequential analysis for binomial trials,(Binom türü deneyler için kesilmiş ardışık çözümleme), Hacettepe Bulletin of Natural Sciencesand Engineering, II: 113-122, Ankara, June 1982.57- Kiper, M.A., Kutsal, A., Kutluk, H., Arıkan Arap A grubuna özgü koşullarda birincilikkazanan atlara ilişkin istatistikler, Türkiye Jokey klübü, 3-23, Ankara, Mayıs 1983.58- Günay, S., Kutsal, A., Hayvan beslemede eğrisel programlama problemi, LalahanZootekni Araştırma Enstitüsü Deneme Çiftliği Md. Basım servisi, LZAED, XXIII(1-2): 30-42,Ankara (İngilizce özetli), Mart-Haziran 1983.59- Erdem, G., Çelik, Y., Kutsal, A., Ardışık varyans analizinin tanıtılması ve tıbbidenemelerde kullanılabilirliğinin önemi, Dicle Ü. Tıp Fak. Dergisi, 10(3-4): 455-460, Diyarbakır(İngilizce özetli), Temmuz-Ekim 1983.60- Ener, A., Kutsal, A., Ardışık varyans çözümlemesi ve bununla ilgili bir uygulama, EgeÜ. Müh. Fak. Dergisi, seri E, 1(1-2): 19-31, Bornova-İzmir (İngilizce özetli), Aralık 1983.61- Sözer, E.E., Kutsal, A., Sözer, M.T., Labour force status concepts-A set theoryapproach, İşgücü durumu kavramları-Küme kuramı ile yaklaşım, Hac. Bull. of Math. Sciences andEngineering, 13: 129-137, Ankara, June 1984.62- Günay, S., Kutsal, A., Stokastik kısıtlama altında minimum maliyetle hayvan besleme,E.Ü.Müh. Fak. Dergisi, seri E, Uygulamalı İstatistik, 2(1): 13-20, Bornova-İzmir (İngilizce özetli),1984.63- Sözer, E.E., Kutsal, A., Yerleşim yerlerinin tanımlanma sorununa küme kuramı ileyaklaşım, H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, 2(1-3): 148-156, Ankara (İngilizce özetli),Ocak-Eylül 1984.9

64- Kutsal, A., Çıngı, H., Sucu, M., Student t dağılımı için ardışık çözümleme yönteminintanıtılması ve besicilik konusunda bir uygulama, E.Ü.Müh. Fak. Dergisi, seri E, Uygulamalıİstatistik, 2(2): 1-8, Bornova-İzmir (İngilizce özetli), 1984.65- Çelik, Y., Kutsal, A., Normal doğan bebeklerin doğumdaki bazı özelIiklerinin faktörçözümleme ve temel korelasyon yöntemleri ile araştırılması, E.Ü.Müh. Fak. DergIsI, seri E,Uygulamalı İstatistik, 2(2): 9-31, Bornova-İzmir (İngilizce özetli), 1984.66- Sözer, M.T., Kutsal, A., Sözer, E.E., Labour force status at statistics. Received version:February 12, 1985. Selected papers presented at the 16 th European Meeting of Statisticians.Marburg, september 3-7-1984. Supplement issue No.2: 393-396, Statistics Decision anInternational mathematical Journal for Stochastic methods and models. Oldenburg, 1985.67- Çelik, M.Y., Kutsal, A., Multivariate model for the birth weight of infants, Nüfus Bilimdergisi, 7: 77-93, Hacettepe Nüfus Etüdleri Enstitüsü, Ankara, 1985.68- Kutsal, A., Muluk, F.Z., Sonradan süreksiz duruma getirilen değişkenlerin oluşturduğuolumsallık tablolarında korelasyon katsayılarının karşılaştırılması, Atatürk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fak. Fen Bilimleri Dergisi, Özel sayı, 2: 389-408, Bizim Büro Basımevi, Ankara (İngilizceözetli), 1985.69- Kutsal, A., Sandıkçıoğlu, M., Türkiye safkan Arap atlarında donlar, nişaneler vebunların kalıtımları, Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, XXV(1-4): 3-29, Ankara(İngilizce özetli), Mart-Aralık, 1985.70- Toktamış, Ö., Kutsal, A., Hardy-Weinberg dengesi için testler, Türkiye'de İstatistikÖğretiminin Yirminci Yılı. 68-76, DİE Matbaası, Ankara (İngilizce özetli), 1986.71- Büyükkılıç, D., Kutsal, A., M/G/c kuyruk sistemine yayınım yaklaşıklığı ve yaklaşıksonuçların geçerliliği. Türkiye'de İstatistik Öğretiminin Yirminci Yılı. 88-102, DİE Matbaası,Ankara (İngilizce özetli), 1986.72- Sözer, E.E., Kutsal, A., Sözer, M.T., Ölçütlere dayalı kavramlar için tanımlama,toplama ve tablolama. İktisat Fak. Mecmuası, 42(1-4): 181-188, Özel sayı, İstanbul, 1986.73- Toktamış, Ö., Kutsal, A., Akrabalık ve akrabalı yetiştirme katsayılarınınhesaplanmasında Malecot yöntemi, İktisat Fak. Mecmuası, 42(1-4): 189-200, Özel sayı, İstanbul,1986.74- Günay, S., Kutsal, A., Basit kısıtlı optimizasyon problemlerinin çözümü üzerine,Yöneylem Araştırması, Bildiriler 85: 188-199, İstanbul 1986.10

75- Büyükkılıç, D., Kutsal, A., GI/G/c kuyruk sistemlerine yayınım yaklaşıklığının geçerliliğiüzerine sayısal bir çalışma, TÜBİTAK Doğa Türk Matematik Dergisi, 11(1): 68-74, Ankara(İngilizce özetli), 1987.76- Sucu, M., Esensoy, Ö., Kutsal, A., Çok ölçütlü karar vermede en iyi uzlaşık çözüm içinbir yöntem, TÜBİTAK Doğa Türk Matematik Dergisi, 11(2): 125-134, Ankara (İngilizce özetli),1987.77- Kutsal, A., Menteş, T., Doğrusal olmayan büyüme modellerinin en küçük kareleryöntemi ile parametre tahmini ve karşılaştırılması, Yöneylem Araştırması Bildiriler 83: 91-100,TÜBİTAK Matbaası, Ankara, 1987.78- Sözer, E.E., Kutsal, A., Yerleşim yerlerinin tanımlama sorununa kümeler kuramı ileyaklaşım, Yöneylem Araştırması Bildiriler 83: 309-317, TÜBİTAK Matbaası, Ankara, 1987.79- Sözer, M.T., Kutsal, A., Sözer, E.E., Labour Force Status Statistics, Statistics andDecisions, Özel Sayı, No:2, ss. 393-396, R. Oldenburg. Verlag Gmbh München, 1985.80- Kutsal, A., Esensoy,Ö.,Uç Örneklem Değerlerinin Kuramı ve Fırat Nehrinin MaksimumDebisinin Tahmini. TÜBİTAK V.inci Bilim Kongresine sunulan tebliğ. Sevinç Matbaası, Mart 1982,Ankara.b) DERS KİTAPLARI1- Batu, S., Arıtürk, E., Kutsal, A., Biometrik, Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi,Yayın No: 92, Ankara, 59, 1957.2- Kutsal, A., Evcil Hayvanların Yavru Denemesi Metodu ile Damızlık Değerlerinin Tayini,Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 3, Ankara, 52, 1960.3- Batu, S., Arıtürk, E., Kutsal, A., Evcil Hayvanlarda İstatistik Variyasyon, (Biometrik),Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Yayın No: 138, Ders Kitabı No: 57, Ankara, 195, 1962.4- Kutsal, A., Muluk, F.Z., Uygulamalı Temel İstatistik, Hacettepe Ü. yayınları, A-9,Hacettepe Üniversitesi basımevi, Ankara, 160, 1972.5- Kutsal, A., Muluk, F.Z., Uygulamalı Temel İstatistik, 2. Baskı, Hacettepe Ü. yayınları, A-2, Cihan matbaası, Ankara, 210, 1975.11

6- Kutsal, A., Muluk, F.Z., Uygulamalı Temel İstatistik, 3. Baskı, Hacettepe Ü. Fen Fak.yayınları, Ders Kitapları Dizisi 8, Hacettepe Üniversitesi Fen Fak. Basımevi, Beytepe, Ankara, 238,1978.7- Kutsal, A., Oral, G., Doğrusal Programlama, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, A-33,Lider matbaası, Ankara, 180, 1981.8- Kutsal, A., Toktamış, Ö., İstatistik (Tanımlar, Tarihçe, Örgütler, Yayınlar, Öğretim),Hacettepe Ü. Fen Fak. yayınları, Ders Kitapları Dizisi 14, Hacettepe ÜnIversitesi Fen Fak.basımevi, Beytepe, Ankara, 80, 1981.9- Saraçbaşı, T., Kutsal, A., Betimsel İstatistik, Hacettepe Ü. Fen Fak. yayınları, DersKitapları Dizisi 17, Hacettepe Üniversitesi Fen Fak. Basımevi, Beytepe, Ankara, 135, 1987.10- Kutsal, A., Alpan, O., Arpacık, R., İstatistik Uygulamalar, Dizgi-Baskı: Bizim büroBasımevi, Kızılay, Ankara, 241, 1990.11- Apaydın, A., Kutsal, A., Atakan, C., Uygulamalı İstatistik. İSBN 975-95167-0-5,Ankara, 1994.c) TEBLİĞLER1- Kutsal, A. ve Yalçın, F.Z., 1964-1965-1966-1967 yıllarında Hacettepe ÇocukHastahanesi Prematüre servisinde bakılan prematüre çocukların gelişim hızını tanımlayan enuygun denklem, TÜBİTAK III üncü Bilim Kongresi, 25-27 Ekim, Ankara, 1971.2- Kutsal, A. ve Yalçın, F.Z., Hacettepe Hastahanesi Prematüre servisinde bakılanprematüre çocukların yıllara göre gelişimlerinin karşılaştırılması, TÜBİTAK III üncü BIlImKongresi, 25-27 Ekim, Ankara, 1971.3- Kutsal, A ve Esensoy, Ö., Fırat nehrinin Keban Barajı girişindeki hidrolik karakteristikleriile ilgili bir istatistiksel çalışma, TÜBİTAK V inci Bilim kongresi, 29 Eylül-2 Ekim, Ankara, 1975.4- Kutsal, A., İnal, C. ve Ergül, H., Dengede olan topluluklarda rasgele genetik kaymalarınMarkov zincirleri yardımıyla açıklanması, TÜBİTAK V inci Bilim kongresi, 29 Eylül-2 Ekim, Ankara,1975.5- Kutsal, A. ve Özden, H., İstatistik öğretimi, DİE 22-24 Kasım, III üncü Yüksek İstatistikŞurası, Ankara, 1976.6- Altay, Ç., Yetkin, S., Özsoylu, Ş. ve Kutsal, A., Eti Türklerinde hemoglobin S sıklığı vediğer bazı hemoglobinopatiler, TÜBİTAK VI inci Bilim Kongresi, 17-21 Ekim, Ankara, 1977.12

7- Kutsal, A., Muluk, F.Z. ve Erar, A., Olaganlık tablolarında kullanılan korelasyonkatsayılarının önem kontrolleri üzerinde bir çalışma, Yöneylem Araştırması VI inci Ulusal Kongresi,26 Haziran, Ankara, 1980.8- Kutsal, A. ve Baskan, O., Gösterge değişkenlerle rasgele blok ve latinkara deneyplanları için genel doğrusal model denkleminin geliştirilmesi, TÜBİTAK VII inci Bilim Kongresi, 6-10 Ekim, Kuşadası, Aydın, 1980.9- Kutsal, A., Özden, H. ve Baskan, O., Beş aşamalı örnekleme için her aşamada aynıyöntem kullanımıyla ortalama ve varyans formüllerinin geliştirilmesi, TÜBİTAK VII inci BilimKongresi, 6-10 Ekim, Kuşadası, Aydın, 1980.10- Kutsal, A. ve Baskan, O., Üniversite giriş sınavları sonuçlarına matematiksel birmodelle yaklaşım, TÜBİTAK VII inci Bilim Kongresi, 6-10 Ekim, Kuşadası, Aydın, 1980.11- Kutsal, A., Özden, H., Baskan, Ş. ve Baskan, O., En az iki aşamada farklı yöntemkullanımıyla beş aşamalı örneklem için ortalama ve varyans formüllerinin geliştirilmesi ve üçaşamalı örnekleme için uygulamalar, TÜBİTAK VII inci Bilim Kongresi, 6-10 Ekim, Kuşadası,Aydın, 1980.12- Kutsal, A., Özden, H., Baskan, Ş. ve Baskan, O., Üç aşamalı örneklemede kitleortalamasının en uygun yansız tahminini veren yöntemin saptanması, TÜBİTAK VII inci BilimKongresi, 6-10 Ekim, Kuşadası, Aydın, 1980.13- Kutsal, A., Oral, G. ve Büyükkılıç, D., Atama problemi, Yöneylem Araştırması 7 inciUlusal Kongresi, 2-4 Eylül, İstanbul, 1981.14- Günay, S. ve Kutsal, A., Eğrisel regresyon model uyumunda ardışık augmentedLagrange yönteminin uygulanması, Yöneylem Araştırması 7 inci Ulusal Kongresi, 2-4 Eylül,İstanbul, 1981.15- Kutsal, A., Oral, G. ve Sucu. M., Çok ölçütlü Simpleks yöntemi, Yöneylem Araştırması7 inci Ulusal Kongresi, 2-4 Eylül, İstanbul, 1981.16- Kutsal, A., Oral, G., Lisans öğretimi ve bilim uzmanlığı öğretiminde yöneylemaraştırması dersleri, Yöneylem Araştırması 7 inci Ulusal Kongresi, 2-4 Eylül, İstanbul, 1981.17- Kutsal, A. ve Menteş, T., Doğrusallaştırılamayan büyüme denklemlerinin en küçükkareler yöntemi ile parametre kestrimleri ve karşılaştırılması, Yöneylem Araştırması 8 inci UlusalKongresi, ODTÜ, 21 Haziran, Ankara, 1983.18- Sözer, E. ve Kutsal, A., Yerleşmelerin tanımlanma sorununa küme kuramı ile yaklaşım,Yöneylem Araştırması 8 inci Ulusal Kongresi, ODTÜ, 21 Haziran, Ankara, 1983.13

2- Kutsal, A., Akrabalık ve kan yakınlığı konuları ve Türkiye Arıkan Arap atlarında akrabalıkve kan yakınlığı dereceleri üzerinde araştırmalar, Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü, Yayın No:1, (Ingilizce ve Fransızca özetli), (Doçentlik Tezi) 66, Ankara, 1960.3- Kutsal, A., Normal doğumlarda doğum ağırlığı ve bununla ilgili bazı etkenler üzerindearaştırmalar, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 8(3): 165-184, (Profesörlük Takdim tezi),Ankara Ü. Basımevi, Ankara, Temmuz 1965.e) DERLEMELER1- Kutsal, A., Rüyaya inanmak caizmidir? Şanssızlık nerelerde doğrudur? Sempati veantipatinin kaynağı nedir? ve bu olayların radiestezi ile ilgisi, Türk Veteriner Hekimleri DerneğiDergisi, 38: 495-499, Ankara, 1949.2- Kutsal, A., İsviçre hayvan yetiştiriciliği ve organizasyonu, Türk Veteriner HekimleriDerneği Dergisi, 82-83: 895-901, Ankara, 1953.3- Kutsal, A., Sütlü inek nasıl elde edilir, Türk Veteriner Hekimleri Derneğ, Dergisi, 94-95:1582-1588, Ankara, 1954.4- Kutsal, A., Vitamin B 12 ve antibiyotik maddeleri tutan gıda preparatları hakkındabirkaç söz, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 94-95: 1628-1631, Ankara, 1954.5- Kutsal, A., Gen frekansı ve pratikteki yeri, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi,102-103: 2096-2101, Ankara, 1955.6- Kutsal, A., İki ve daha fazla gen çifti tarafından meydana getirilen vasıflarda genfrekanslarının hesaplanması, Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 102-103: 2104-2107,Ankara, 1955.7- Kutsal, A., İstatistik, İstatistikçiler Derneği Dergisi, 1(1): 13-16, Ankara, Nisan 1979.8- Kutsal, A., Türkiye de fen ve mühendislik eğitimi, İlkadım. Ondokuzmayıs Üniversitesi.Atatürk'ün 100 üncü doğum yılı özel bülteni, 9-14, Sevinç Matbaası, Ankara, 1981.9- Kutsal, A., İstatistik ve istatistikçi, TÜBİTAK Uygulamalı İstatistik Lisans Üstü yaz OkuluDers notları, III-VIII, Çanakkale, TÜBİTAK Matbaası, Ankara, 1984.10- Kutsal, A., Saraçbaşı, T., İstatistik, önemi ve yararlanma yolları, TÜBİTAK Uygulamalıİstatistik Lisans Üstü yaz Okulu Ders notları, 1-7, Çanakkale, TÜBİTAK Matbaası, Ankara, 1984.15

11- Kutsal, A., Saraçbaşı, T., Verilerin özetlenmesi, TÜBİTAK Uygulamalı İstatistik LisansÜstü yaz Okulu Ders notları, 8-60, Çanakkale, TÜBİTAK Matbaası, Ankara, 1984.12- Kutsal, A., Yurdumuzda istatistikler, istatistik örgütü ve istatistik öğretimi, Türkiye'deİstatistik Lisans Öğretiminin Yirminci Yılı, 1-18, DİE Matbaası, Ankara, 1986.f) ÇEVİRİLER1- Kutsal, A., Kısırlık sebeblerinin aranması bakımından kısrakların muayenesi,(İ.Thiery'den tercüme), Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi, 43-44: 183-190, Ankara, 1950.2- Kutsal, A., Yugoslavya'da merinoslarla yerli ırkların arasında yapılan melezlemelerüzerinde bir rapor, (M. Laurans ve Bare'den tercüme), Lalahan Zootekni Araştırma EnstitüsüDergisi, 6: 52-63, Ankara, 1960.g) PROJE ÇALIŞMALARI1- Alaettin Kutsal ve Hayriye Özden, Sonlu kitleden tahmin problemleri, TBGA-63,1972.2- Süleyman Günay ve Alaettin Kutsal, Kısıtlı eğrisel regresyon fonksiyonlarında tahminsorunu, TBAG-457, 70 s., (İngilizce özetli),1983.3- Süleyman Günay ve Alaettin Kutsal, Kontrol kuramında karşılaşılan optimizasyonproblemlerinin çözümü için bazı algoritmaların programlanması ve bu algoritmalarınverimliliklerinin değerlendirilmesi, 119 s., Hacettepe Üniversitesi (84-01-007-77), 1987.4- Emel Sözer, Alaettin Kutsal, Tekin Sözer, Öztaş Ayhan, İş gücü durumu istatistiklerinintablolanması, Hacettepe Üniversitesi (85-01-007-05), 40 s., (İngilizce Özetli),1987.5- Erdal Gürkan, Ömer Esensoy ve Alaettin Kutsal, Yurt dışındaki çalışan işçilerinTürkiye’ye kesin dönüşünün yerleşim yerlerindeki etkileri, Hacettepe Üniversitesi (84-01-007-78),Emekliliğim dolayısıyla proje bitmeden 6.1.1988 de projeden ayrıldım.16

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİTIP FAKÜLTESİBİYOİSTATİSTİK ANABİLİM DALIProf. Dr. Ergun KARAAĞAOĞLUBiyoistatistik Anabilim Dalı BaşkanıHacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı tarafından 10 – 14Mayıs 2009 tarihlerinde İstanbul Askeri Müze’de düzenlenen 5. Uluslar arasıBiyometri Kongresi (5th International Conference of the Eastern MediterraneanRegion of the International Biometric Society EMR-IBS) 450 kişinin katılımı ile çokbaşarılı bir organizasyonla gerçekleştirilmiştir. Bugüne kadar yapılan DoğuAkdeniz Bölgesi toplantılarının en ilgi çekeni olan kongrenin ilk günü kurslaraayrılmış, üç tam bir de yarım gün davetli, sözlü ve poster bildirileri tartışılmıştır.Bir yarım günde de İstanbul’un tarihi ve doğal güzellikleri katılımcılaratanıtılmıştır.Kırkbir değişik ülkeden katılımcının bir araya geldiği kongrede 34 davetlikonuşmacı sunumu, 135 sözlü sunum ve 91 poster sunumu yapılmış, ülkemizbiyoistatistikçileri ile dünyada bu konuda önemli bilim insanları arasında bilimselve sosyal bağların güçlendirilmesi hedeflenmiştir.Türkiye İstatistik Kurumu’nun da Bildiriler Kitabı’nı basarak büyük destek verdiğikongre, istatistik alanında son yıllarda ülkemizde yapılan en önemli uluslar arasıorganizasyonlardan biri olma özelliğini taşımaktadır.

ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİFEN EDEBİYAT FAKÜLTESİİSTATİSTİK BÖLÜMÜ1. İSTATİSTİĞİN GELİŞİM YILLARIOrta Doğu Teknik Üniversitesinde istatistik eğitiminin başlangıcı 1960’lı yıllarauzanır. Bugün İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (İİBF), o zamanki adıyla İdari İlimlerFakültesine bağlı olarak 1961-62 akademik yılında kurulan Ekonomi ve İstatistikBölümünde olasılık ve istatistik ile ilgili dersler lisans düzeyinde verilmeyebaşlanmıştır. Söz konusu derslerin içerikleri incelendiğinde örnekleme teknikleri,istatistiksel çıkarım, korelasyon ve regresyon analizi konularına ağırlık verildiğianlaşılmaktadır. Aynı Bölümde 1972-73 ders yılında Ekonomi ve İstatistik YüksekLisans Programı başlatılmıştır. Daha sonra, 1974’de İİBF Ekonomi ve İstatistikBölümü ayrışmış ve 1975-76 ders yılında yine İİBF bünyesinde Uygulamalı İstatistikBölümü kurulmuştur.Aynı dönemlerde Matematik Bölümündeki, Lisans Programı içerisinde HalimDoğrusöz’ün çabalarıyla 1965 yılında bir “Yöneylem Araştırması Programı”kurulmasına karar verilmiştir. Bu arada olasılık teorisi alanında yetkin bir kişi olanHayri Körezlioğlu Matematik Bölümüne katılmış ve 1966-67 ders yılında olasılıkdersleri vermeye başlamıştır. Matematik Bölümündeki bu olumlu ortam ve HayriKörezlioğlunun desteğiyle 1969-70 döneminde İstatistik ve Yöneylem AraştırmasıOpsiyonu kurulmuştur, Daha sonra 1970-71 ders yılından itibaren lisans düzeyindeistatistik ve olasılık dersleri verilmeye başlanmıştır. Matematik Bölümünde yaşananyaklaşık beş yıllık kuluçka döneminin sonunda, 1975 yılında Fen-Edebiyat Fakültesiçatısı altında “Yöneylem Araştırması ve İstatistik Bölümü” kurulmuş ve Bölümbaşkanlığına Halim Doğrusöz getirilmiştir. Bölümde, “istatistik lisans programı” ilebirlikte “istatistik lisansüstü” ve “yöneylem araştırması lisansüstü” programları birlikteyürütülmüştür.1

2. BÖLÜMLERİN BİRLEŞMESİ2547 sayılı Yüksek Öğretim Yasası (YÖK) kapsamında yapılan yenidüzenlemeyle 1982 yılında Yöneylem Araştırması ve İstatistik Bölümü, İstatistikBölümüne dönüştürülmüştür. Yöneylem Araştırması çeşitli bölümlere, bu aradaEndüstri Mühendisliği Bölümüne Anabilim Dalı olarak konmuştur. Aynı yıl İİBF’ne bağlıUygulamalı İstatistik Bölümü kapatılmış ve Bölümün öğretim üyeleri, dönemin Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Erdal İnönü’nün teklifi üzerine 1983 yılında İstatistikBölümüne katılmışlardır. Yeni kurulan İstatistik Bölümü, henüz Bölümden ayrılmamışolan Yöneylem Araştırmacıları ve Uygulamalı İstatistikten gelen öğretim elemanıkadrosu ile öğretim faaliyetlerini sürdürmüştür. Daha sonra, 1984 yılında YöneylemAraştırması alanında çalışan öğretim üyeleri Yöneylem Araştırması ProgramınıEndüstri Mühendisliği Bölümüne taşımışlar ve İstatistik Bölümü ise bağımsız bir Bölümolarak çalışmalarını sürdürmüştür.3. BÖLÜM AKADEMİK KADROSU2010-2011 öğretim yılı itibarı ile İstatistik Bölümünde 2 Profesör, 2 Doçent, 5Yardımcı Doçent, ve 10 Araştırma Görevlisi ile lisans ve lisansüstü öğretimprogramları yürütülmektedir. Bölümdeki bay-bayan öğretim elemanı oranı süratlebayanlar lehine gelişmekte ve öğretim elemanı yaş ortalaması giderek düşmektedir.İstatistik Bölümünün dar akademik kadrosu yıllar boyunca büyük değişiklereuğramıştır. Bölümdeki hareketliliğin ve uluslararası talebin bir sonucu olarak son 35yıl içerisinde 33 öğretim üyesi çeşitli nedenlerle Bölümden ayrılmış, ve ayrılanlarınçoğunluğu yurt içinde ve dışındaki çeşitli üniversitelerde akademik hayatlarını devamettirmişlerdir (Tablo 1).2

Tablo 1. İstatistik Bölümünden Ayrılan Öğretim ÜyeleriAdı Soyadı Akademik ünvan Çalıştığı süreErdoğan Günel Doç.Dr. 1973-1977Halim Doğrusöz Prof.Dr. 1975-1985Yalçın Tuncer Prof.Dr. 1975-1999Vural Akışık Yrd.Doç.Dr. 1975-1977Zeki Avralıoğlu Yrd.Doç.Dr. 1975-1976M. Semih Yücemen Prof.Dr. 1975-1987Mustafa R. Yılmaz Yrd.Doç.Dr. 1975-1979Dolun Öksoy Yrd.Doç.Dr. 1975-1987Erkan Öngel Yrd.Doç.Dr. 1975-1976Merih Celasun Prof.Dr. 1976-1981Haluk Özkaynak Yrd.Doç.Dr. 1976-1977Mete Şirvancı Doç.Dr. 1978-1981Ahmet Uğur Alkan Yrd.Doç.Dr. 1978-1979Osman Oğuz Yrd.Doç.Dr. 1979-1981Fahriye Sancar Yrd.Doç.Dr. 1979-1981Taylan A. Ula Prof.Dr. 1979-2003Fetih Yıldırım Prof.Dr. 1979-2000Fuat Özkan Prof.Dr. 1983-1995Ömer L. Gebizlioğlu Prof.Dr. 1983-1994Çağlar Güven Yrd.Doç.Dr. 1983-1985Mehmet Şahinoğlu Prof.Dr. 1983-1998Yaşar Yeşilçay Yrd.Doç.Dr. 1983-1986Erkan Türe Yrd.Doç.Dr. 1984-1986İsmail Erdem Doç.Dr. 1986-1994Engin A. Sungur Yrd.Doç.Dr. 1986-1988M. Qamarul Islam Yrd.Doç.Dr. 1990-1999Sevtap Kestel Doç.Dr. 1990-2003Bilgehan Güven Doç.Dr. 1994-2008İbrahim Rahimov Prof.Dr. 1995-1997Sekander H. Khan Prof.Dr. 1997-1997Moti Lal Tiku Prof.Dr. 1999-2010Ali Uzun Prof.Dr. 2001-2009Evrim Oral Yrd.Doç.Dr. 2003-20073

Geçmiş yıllarda, Bölümde misafir öğretim üyesi olarak, ders veya konferansvererek katkıda bulunan uluslararası üne sahip bilim insanlarının listesi Tablo 2’deverilmektedir.Tablo 2. İstatistik Bölümünü Geçmiş Yıllarda Ziyaret Eden Yabancı UyrukluÖğretim ÜyeleriAdı Soyadı Üniversite Ülkeİbrahim A. Ahmad Colgate Üniversitesi USAMohammad Ahsanullah Rider Üniversitesi USAMasafumi Akahira Tsukuba Üniversitesi JaponyaNarayanaswamy Balakrishnan McMaster Üniversitesi KanadaKamal C. Chanda Texas Teknik Üniversitesi USASir David R. Cox Oxford Üniversitesi UKErhan Çınlar Princeton Üniversitesi USAWilliam F. Eddy Carnegie Mellon Üniversitesi USASujit K. Ghosh North Carolina Devlet Üniversitesi USAKenneth J. Hochberg Bar Ilan Üniversitesi IsrailJane Hutton Warwick Üniversitesi UKJoseph B. Lang Iowa Üniversitesi USAJürgen Lehn Darmstadt Teknik Üniversitesi AlmanyaParimal Mukhopadhyay Indian Statistical Institute HindistanRainer Schwabe Magdeburg Üniversitesi AlmanyaGeorge P.H. Styan McGill Üniversitesi KanadaJozef Teugels Leuven Katholik Üniversitesi BelçikaVijay K. Verma Siena Üniversitesi İtalyaWilliam W.S. Wei Temple Üniversitesi USAErnst Wit Groningen Üniversitesi HollandaGeorge P. Yanev South Florida Üniversitesi USA4

4. PROGRAMLAR VE DERECELERODTÜ İstatistik Anabilim Dalında lisans, yüksek lisans ve doktora öğretimprogramları yürütülmektedir. Programlar öğrencileri ve araştırmacıları yoğun gözlemve deney gerektiren çalışmalarda laboratuvarlar, sosyal ve ekonomik organizasyonlar,kamu ve özel kurumlarda veri toplama ve değerlendirme çalışmalarında görevalmaları ve bu kurumların davranışları ile ilgili çıkarsamalarda bulunmaları içineğitmeyi amaç edinir.İstatistik Bölümü lisans programında okutulan dersler, çağdaş gelişmelerdoğrultusunda belirli dönemlerde önemli değişiklikler geçirmiştir. Bağımsız bir bölümolarak, ilk istatistik lisans programı 1974-75 döneminde geliştirilmiş ve 1993 yılındayapılan değişiklikle yeni programa uygulama ağırlıklı ve sosyal içerikli seçimlik derslereklenmiştir. 2005 yılında yapılan son değişiklikle, bilgisayarla hesaplama yöntemlerive ilgili bilgisayar yazılımlarına ağırlık veren bir lisans programı oluşturulmuştur.Bugün, Bölümdeki istatistik eğitimini başarıyla tamamlayan öğrenci, istatistik bilgi vebecerilerini kullanarak endüstriyel ve sosyal araştırma kurumlarında karşılaştığıbilimsel ve pratik problemlerin çözümünde önemli rol oynayabilmektedir. Bu nedenleBölüm, lisans ve lisansüstü programlarında teorik olduğu kadar uygulamalı istatistiğede önem vermiştir.Bölüm öğretim üyelerinin temel araştırma alanları; optimal deney tasarımı,istatistiksel güvenilirlik, bağımlılık mekanizmaları için modellemeler, uzaysal (spatial)istatistikler, araştırma örneklemesi teknikleri, anket araştırması metotları, zamanserileri analizi, biyoistatistik, demografik istatistik, rassal fonksiyonlar veuygulamaları, mühendislik sistemlerinde stokastik modellemeler, bilimölçüm(scientometrics) ve bilgiölçüm (informetrics) olarak sıralanabilir.5

5. ARAŞTIRMA ALTYAPISINDAKİ GELİŞMELERLisans ve lisansüstü öğrencilerinin tümünün bilgisayar ve bilimsel hesaplamadabelli bilgi ve beceriler geliştirmesi gerekmektedir. Özellikle uygulamalı istatistikaraştırmalarında bilgisayar kullanımı çok büyük önem taşır. Çağdaş öğretimin birgereği olarak, Bölümde lisans ve lisansüstü öğrencilerin kullanımı için 30 kişiselbilgisayar kapasiteli bir laboratuvar kurulmuştur. Mevcut laboratuvarın donanımıaşağıdaki gibidir:• 30 adet son teknoloji PC ve yazıcı• Dosya paylaşımına olanak tanıyan merkezi sunucu• İstatistiksel ve grafiksel paylaşım programları• Diğer matematiksel bilgisayar programlarıBunlara ek olarak, her öğretim üye ve yardımcısına araştırma ve eğitim amaçlıkullanıma açık kişisel bilgisayarlar sağlanmış bulunmaktadır.6. KARİYER OLANAKLARINDAKİ GELİŞMELERİstatistiğin ve istatistiksel analizlerin toplumsal hayatın hemen her alanındagiderek yaygınlaşması üzerine Bölümdeki lisans/lisansüstü programlar, öğrencilerinbir yandan teorik istatistikte yetkinleşmesini sağlamayı hedeflerken öte yandan onlarısanayide, kamu ve akademik kuruluşlardaki uygun pozisyonlara yönelik olarakeğitmek amacıyla tasarlanmıştır. Programların disiplinlerarası yapısı mühendislik, fen,sosyal bilimler, yönetim ve planlama konularında istatistiksel uygulamalarla olduğukadar matematiksel/teorik istatistikle de ilgilenen öğretim elemanlarını ve öğrencileribir araya getirmektedir. Programların bu yapısı bugün mezunların kariyer ve istihdamolanaklarını zenginleştirmiş, Bölümü başarı ile bitiren öğrencilerin hemen tümü işegirebilmiştir.İstatistik Bölümü mezunları, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Devlet PlanlamaTeşkilatı (DPT), Hazine Müsteşarlığı, Bakanlıklar ve diğer kamu ve özel kurum vekuruluşlarda iş olanağı bulabilmektedir.6

PROF. DR. HALİM DOĞRUSÖZKURULUŞ ANILARIOrta Doğu Teknik Üniversitesindeİstatistik Bölümünün Kurulmasında Öncü Rol OynayanProfesör Halim DOĞRUSÖZ Anlatıyor ;Newyork’ ta MOBIL OIL’de çalışırken 1964 yılında Nimet Özdaş’ tan bir mektupaldım. Özdaş, mektubunda 1963’de Türkiye Bilimsel Araştırma Kurumunun(TUBİTAK) kurulduğunu, kendisinin bu kuruma genel sekreter olarak atandığını vebana ihtiyacı olduğunu söylüyordu. Durumu netleştirmek için Ağustos 1964’deTürkiye’ye kısa bir ziyarette bulundum. TUBİTAK Bilim Kurulu Başkanı Cahit Arf veNimet Özdaş’la yaptığım görüşmeler sonucunda anlaşmaya vararak 19 Mayıs 1965’deyurda döndüm ve TUBİTAK’da göreve başladım.Bilim Kurulu beni bir toplantıya davet etti. Onbir üyeli Bilim Kurulunda, CahitArf ve Nimet Özdaş’dan başka, hocalarım Hikmet Binark, Mustafa İnan, Orhan Işık veeski dağcılık arkadaşım Erdal İnönü vardı. Yani Bilim Kurulunda çoğunluk benimyanımda idi. Benden ne beklediklerini sordum ve onlar da benim neler yapmakistediğimi öğrenmek istediler. Bir Harekat Araştırması (sonradan YöneylemAraştırması denildi) ünitesi kurmak ve ODTÜ’de bir Harekat Araştırması lisansüstüprogramı başlatmak istediğimi söyledim. Bu ikisini birlikte yürütüp yürütemeyeceğimimerak ettiler ve ben yapmak zorunda olduğumu, birisi olmadan diğerininyürümeyeceğini anlattım. Bilim Kurulu beni destekledi ve böylece ekip oluşturmaçalışmalarına başladım.Çalışma ve arayışlar sonucunda, konuya ilgi duyan ve bizimle çalışmak isteyen100 kadar başvurudan şu beş kişiyi seçtik: Uluğ Çapar, Emin Gezen, Barış Kendirli,Muhittin Oral ve Çelik Parkan. Ekip (ünite) 1 Eylül 1965’de çalışmaya başladı.1

Lisansüstü programın nerede olacağı konusunda Erdal İnönü ile yaptığımgörüşmede kendisi programın üç fakülteden herhangi birisinde olabileceğini ifade etti.Ancak, İnönü bu konuda Mühendislik Fakültesi Dekanı Mustafa Parlar ile İdari İlimlerFakültesi Dekanı Arif Payaslıoğlunun görüşlerinin alınmasının yararlı olacağınıvurguladı. Bunun üzerine iki dekanla görüşmeler yaptım, konuya yaklaşımları benicesaretlendirmedi ve sonuçta Yöneylem Araştırması Programını MatematikBölümünde kurmaya karar verdik. ODTÜ Matematik barakasının bir odasında yarızamanlıstatüde göreve başladım.Kaydettiğimiz ilk 5 öğrencinin olasılık ve istatistik bilgilerini geliştirmekgerekiyordu. Bu yüzden bölümde ilk Matematiksel İstatistik dersini ben vermiş oldum(ders kitabı: Mood & Graybill; Introduction to the Theory of Statistics).TUBİTAK Havuzlu Sokak, No. 16’dan Kızılay Bayındır Sokakta bir apartmanataşındı. Üniteyi bu gürültülü ortamdan kurtarmak gerekti, ODTÜ’ye taşımaya kararverdim. Tabiatıyla Nimet Özdaş’ la biraz tartıştık. Yer konusunda Rektör Kurdaş’agittim. Eylül 1967’de üçlü laboratuvar ofis binasına yerleştik.Daha sonra 1975 yılında Sistem Bilimleri Araştırma Enstitüsü (SİBAREN)kuruldu. Kurucular; Ünver Çınar, Halim Doğrusöz, Hamit Fişek, Ömer Saatçioğlu,İzzet Şahin ve Yüksel Uçkan’dı.Bugün İstatistik Bölümünün bulunduğu ve eskiden Teorik Kimya Bölümüne aitolan bina Rektör Mehmet Kıcıman tarafından 1977 yılında Yöneylem Araştırması veİstatistik Bölümüne tahsis edildi ve SİBAREN de buraya taşınmış oldu.2

ANKARA ÜNİVERSİTESİFEN FAKÜLTESİİSTATİSTİK BÖLÜMÜKısa Tarihçeİstatistik Bilimi, belirsizlik içeren olay, olguve süreçler hakkında modeller kurmada, bumodellerin geçerliliğini sınamada ve sonuççıkarmada gerekli bilgi ve yöntemlerisağlar.Modelleme, başka bir deyişle gerçek süreçlerin anlatımı sırasında olasılık ve istatistikbiliminin önemi, bilgi çağı olarak nitelenen bu çağda, teknolojideki gelişmeler sonucu,diğer bilim dalları ve uygulamalarda vazgeçilmez teknik ve yöntemleri ile daha daartmıştır. İstatistik bilimine duyulan ihtiyaç, onun temel ve uygulamalı bilimlerarasında yer almasını sağlamış; geliştirilmesini ve öğretimini zorunlu kılmıştır.Ankara Üniversitesi’ nin bu doğrultudaki girişimleri sonucunda Fen Fakültesibünyesinde yer alan İstatistik Bölümü’nün kuruluşu 1985 yılında gerçekleşmiştir.2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun hazırlanışı sırasında İstatistik, UygulamalıMatematiğin alt dalını oluşturan disiplinlerden biri olarak tasarlanmışsa da, dahasonra düzeltilerek Fen Fakültelerinin ayrı bir Bölümü olarak örgütlenmesi öngörülmüştür. Yasanın çıktığı sırada, biri Hacettepe Üniversitesinde, diğeri de OrtaDoğu Teknik Üniversitesinde (ODTÜ) olmak üzere iki İstatistik Bölümübulunmaktaydı.1

Daha önce, Rektörlüğü sırasında ODTÜ İstatistik Bölümünün kurulmasına önderlikeden Prof. Dr. Tarık SOMER, sonraki yıllarda Ankara Üniversitesi Rektörü olunca,Ankara Üniversitesinde bir İstatistik Bölümü kurulmasına çaba göstermiştir. Buamaçla, ODTÜ'den Prof. Dr. Yalçın TUNCER, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesineatanmış ve 1 Ağustos 1985 tarihinde de Bölüm Başkanı olarak görevlendirilmesi ileİstatistik Bölümünün kurulması tamamlanmıştır.ODTÜ İstatistik Bölümü profesörlerinden ve bugünkü adı Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) olan Devlet İstatistik Enstitüsü’nde danışmanlık, Başkan Yardımcılığı veBaşkanlık görevlerinde bulunmuş olan Prof.Dr. Ömer L. GEBİZLİOĞLU’nun 1993 yılısonunda Ankara Üniversitesi İstatistik Bölümüne katılmasıyla birlikte İstatistik Bölümühızlı bir gelişim göstermiştir.Bölümün lisans üstü öğretim programları, kuruluşunu izleyen ilk akademik yılda(1985-1986) başlatılmış ve kuruluşundan beş yıl sonra 1990-1991 akademik yılındalisans programı devreye girmiştir. Bölüm mezunlarının ilk Yüksek Lisans derecesi,1987-1988 akademik yılında ve ilk Lisans diploması da 1993-1994 akademik yılındaverilmiştir.Ankara Üniversitesi İstatistik Bölümü, halen, onbir öğretim üyesi, iki öğretim görevlisive dokuz araştırma görevlisi ile Türkiye Üniversiteleri içinde en geniş ve yetenekliöğretim kadrosuna sahip istatistik bölümlerinden biri haline gelmiştir.2010 yılı itibariyle, İstatistik Bölümü lisan programında 400’ü aşan, yüksek lisans vedoktora programlarında ise 70’i aşan sayıda aşan öğrenci bulunmaktadır. Bölümünmezunları gerek özel gerek kamu sektöründe başarılı çalışmaları ile beğeni kazananistatistikçiler olarak hizmet vermektedir. Bölüm mezunlarından çok sayıda kişi deüniversitelerde öğretim elemanı ve öğretim üyesi görev alıp eğitim-öğretim vearaştırma alanlarında istatistik bilimlerine önemli katkılar vermeye devem etmekteolup, bunların sayısı memnuniyet verici bir biçimde giderek artmaktadır. Bölümöğretim üyeleri ve elemanlarının bilimsel çalışmaları dünyanın saygın bilimseldergilerinde yapılmış çok sayıda yayına dönüşmüş olup, Bölümce üretilen bilimseleserlerin sayısı ve bilimsel etkisi giderek artan bir hızda gelişmeye devam etmektedir.2

ANKARA ÜNİVERSİTESİBİLİMSEL ÇALIŞMALARYÜRÜTÜLEN TEZLERBölümümüz öğretim üyelerinden Doç.Dr. Atilla Halil ELHAN, “Kas-İskelet Sistemi SorunlarınınÖzürlülük Değerlendiriminde Bilgisayar Uyarlamalı Test Yönteminin Uygulanması” başlıklıDerya Öztuna’ya ait doktora tezini yönetmiştir. Bu tez, sağlık alanında Bilgisayar UyarlamalıTest Yönteminin uygulanmasına ilişkin olarak Türkiye’de yapılan ilk tez niteliğindedir.YAYINLAR ve BİLDİRİLER• “Item Bank Development To Assess Cognitive Impairment In Patients WithAcquired Brain Injury” ve “An Application of Computerized Adaptive Testing (CAT)for Measuring Cognitive Impairment in Patients with Acquired Brain Injury”başlıklı bildiriler, 2010 yılında Singapur’da düzenlenen “Behavioral, Cognitive andPsychological Sciences (BCPS) 2010” uluslararası kongresinde sunulmuştur.Bildirilere ilişkin tam metinler, uluslar arası indekslerde taranan bir dergide “BCPS2010 Proceedings” olarak da yayınlanacaktır.Bu iki çalışmanın amacı, beyin hasarlı hastalarda bilişsel bozukluk düzeyinindeğerlendirilmesinde bir soru bankasının geliştirilmesi ve bu soru bankası kullanılarakbilgisayar uyarlamalı test (BUT) yönteminin etkinliğinin incelenmesidir. Çalışma kapsamındabeyin hasarlı 294 hasta, bilişsel bozukluğun değerlendirilmesinde kullanılan üç farklı bilişseldeğerlendirme ölçeğinde yer alan maddelere yanıt vermiştir. Açıklayıcı faktör analizi ve Raschanalizinin ardından, 33 maddelik bir bilişsel bozukluk soru bankası geliştirilmiştir. Bu sorubankası kullanılarak, 1000 birey üzerinde BUT yöntemi kullanılarak çeşitli benzetim çalışmalarıyapılmıştır. Benzetim çalışmasından elde edilen özürlülük düzeyleri ile 33 maddeden eldeedilenler arasındaki ilişki katsayıları 0.89 ile 0.93 arasında değişkenlik göstermiştir. Oldukça azsayıda madde ile yürütülen benzetim çalışması sonuçlarının, tüm maddelerden elde1

edilenlerle oldukça benzer olduğu belirlenmiştir. Örneğin, 5 maddeden elde edilen BUTsonuçlarının, 33 maddeden elde edilen sonuçlarla 0.89’luk bir ilişkiye sahip olduğu tespitedilmiştir. Sonuç olarak, bilişsel bozukluk düzeyinin değerlendirilmesinde BUT yöntemininkullanımı, bireylere uygulanacak madde sayısı cinsinden incelendiğinde hastalarda oluşacakbıkkınlığı azaltabilmektedir. Bu nedenle, bilişsel bozukluk soru bankasının BUT yöntemikullanılarak uygulanması, klinik açıdan çok değerlidir.(Elhan AH., Öztuna D., Kucukdeveci AA., Kutlay S., Tennant A.: Item BankDevelopment To Assess Cognitive Impairment In Patients With Acquired BrainInjury. 2010 International Conference on Behavioral, Cognitive and PsychologicalSciences (BCPS 2010), 26-28 February 2010, Singapore)(Öztuna D., Elhan AH., Kutlay S., Kucukdeveci AA., Tennant A.: An Application ofComputerized Adaptive Testing (CAT) for Measuring Cognitive Impairment inPatients with Acquired Brain Injury. 2010 International Conference onBehavioral, Cognitive and Psychological Sciences (BCPS 2010), 26-28 February2010, Singapore)• “An initial application of computerized adaptive testing (CAT) for measuringdisability in patients with low back pain” başlıklı yayın, 2008 yılında “BMCMusculoskeletal Disorders” isimli dergide yayınlanmıştır.Bu çalışmanın amacı, bel ağrılı hastalarda özürlülüğün değerlendirilmesinde InternationalClassification of Functioning, Disability and Health (ICF) temelli bir soru bankasınınoluşturulması ve bu soru bankası kullanılarak bilgisayar uyarlamalı test (BUT) yönteminin(gerçek ve benzetim çalışması) uygulanmasıdır. Bu kapsamda, bel ağrılı 266 hasta, yaygınolarak kullanılan ölçeklerde yer alan maddelere yanıt vermişlerdir. Bu maddelerdenyararlanılarak açıklayıcı faktör analizi ve Rasch analizi kullanılarak “vücut fonksiyonları” ve“aktivite-katılım” isimli iki ayrı soru bankası geliştirilmiştir. Bu soru bankaları kullanılarak 133hasta için gerçek BUT uygulaması ve türetilen 10000 hasta kullanılarak BUT için bir benzetimçalışması yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, BUT yönteminden elde edilen özürlülük düzeyleriile tüm maddelerin sorulması durumunda elde edilenler arasında oldukça yükse bir korelasyon2

olduğunu ve her bir boyut için 33 ve 49 madde yerine sırasıyla 19 ve 14 madde ile deözürlülük düzeyinin istenen kesinlikte belirlenebildiğini göstermiştir.(Elhan A.H., Oztuna D., Kutlay S., Kucukdeveci A.A., Tennant A.: An initialapplication of computerized adaptive testing (CAT) for measuring disability inpatients with low back pain. BMC Musculoskel Dis. 2008;9:166)• “An application of computerised adaptive testing for measuring health status inpatients with knee osteoarthritis” başlıklı yayın, 2010 yılında “Disability andRehabilitation” isimli dergide yayına kabul edilmiştir.Bu çalışmada, diz osteoartritli hastalarda sağlık durumunun değerlendirilmesinde, bilgisayaruyarlamalı test (BUT) yönteminin uygulanabilirliği incelenmiştir. Bunun için, diz osteoartritli351 hasta, 118 ölçekteki maddelere yanıt vermişlerdir. Diz osteoartritine özel olarak, “ağrı,zihinsel ve duygusal durum”, kendine bakım ve ev işleri”, “hareketlilik ve sosyal aktiviteler”olmak üzere 3 boyut uzman görüşü ile belirlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi ile maddelerve boyutlar arasındaki ilişki yapısı test edilmiş, ardından Rasch analizi ile bu soru havuzlarınıniçsel kapsam geçerlilikleri ortaya konmuştur. Bu analizler sonucunda 14, 22 ve 23 maddedenoluşan soru bankaları kullanılarak, türetilen 10000 hasta ile BUT uygulamasıgerçekleştirilmiştir. BUT uygulamasından elde edilen sağlık durum düzeylerinin, sorubankalarından elde edilenlerle yüksek korelasyon gösterdiği belirlenmiş, ayrıca her bir boyutiçin 8, 10 ve 10 madde ile de güvenilir tahminlerde bulunulabildiği gösterilmiştir.(Oztuna D., Elhan A.H., Küçükdeveci A.A., Kutlay S., Tennant A.: An application ofcomputerised adaptive testing for measuring health status in patients with kneeosteoarthritis. Disabil Rehabil. 2010 Apr 12. [Epub ahead of print])• “Fitting a Mixed Rasch Model to Nottingham Health Profile in TurkishPopulation” başlıklı bildiri, 2010 yılında “International Conference on ProbabilisticModels for Measurement in Education, Psychology, Social Science and Health”isimli uluslararası kongrede sözlü bildiri olarak sunulmuştur.3

(Yuksel S., Elhan AH., Oztuna D., Kucukdeveci AA., Kutlay S. “Fitting a MixedRasch Model to Nottingham Health Profile in Turkish Population.” InternationalConference on Probabilistic Models for Measurement in Education, Psychology,Social Science and Health, 13–16 June 2010, Copenhagen, Denmark)• “Accuracy versus convenience: a simulation-based comparison of twocontinuous imputation models for incomplete ordinal longitudinal clinical trialsdata” başlıklı yayın 2009 yılında “Statistics and Its Interface” isimli dergideyayınlanmıştır.Son yıllarda eksik veri ile ilgili kullanılan yöntemlerin başında Çoklu Atama (MultipleImputation) gelmektedir ve bu yöntemin neden tercih edilmesi gerektiği, bu alanla ilgilikaynaklarda yeterince iyi açıklanmıştır. Bu çalışmada, sürekli veriler için geliştirilen iki çokluatama yönteminin performansları, psikiyatri alanından gerçek bir veri setinin özelliklerinitemel alarak yapılan simulasyon ile karşılaştırıldı. İncelenen bu iki atama yöntemi çokdeğişkenli normal dağılım ve karma etki modellerine dayanmaktadır. Bu çalışmadaki amaç, buyöntemlerin birbirine göre performanslarını, sürekli değişken kapsamında olduğu kadaruzunlamasına (longitudinal) klinik deneme verisi sıralı hale getirildiğinde de tanımlamaktı.Çalışma sonuçları, daha uygun ama karmaşık atama yöntemlerini kullanabilecek düzeydeolmayan araştırmacılar için, eksik verilerin göz ardı edilebildiği varsayımı altında ve kayıp verioranının az olduğu durumda, çok değişkenli normal dağılıma dayalı daha basit bir yöntemolan çoklu atama yöntemine başvurabileceklerini göstermektedir.(Demirtas H., Amatya A., Pugach O., Cursio J., Shi F., Morton D. & Doganay, B.(2009). Accuracy versus convenience: a simulation-based comparison of twocontinuous imputation models for incomplete ordinal longitudinal clinical trialsdata. Statistics and Its Interface, Vol. 2, Issue 4, 449-456)4

• “Simultaneous generation of binary and normal data with specified marginaland association structures” başlıklı yayın 2010 yılında “Journal ofBiopharmaceutical Statistics” isimli dergide yayına kabul edilmiştir.Değişik dağılım tiplerine sahip birden çok sonuç ve tahmin değişkenlerinin bir aradabulunduğu veri setlerinin toplanması, biyofarmasötik alanda yapılan çalışmalarda giderekyaygınlaşmaktadır ve bu tip veri setlerindeki değişik tipte değişkenlerin bir aradamodellenmesi, son yıllarda popülerlik kazanmaktadır. Değişik tipte değişkenler içeren(örneğin, ikili sonuçlu ve normal) veri setlerinin analizi için geliştirilmiş çeşitli istatistikselyöntemlerin benzetim çalışmaları ile değerlendirilmesi için, değişik tipte çoklu değişkenlerinaynı anda türetilmesini gerektirmektedir. Bu çalışmada, rasgele veri türetilmesi ile ilgililiteratürde yer alan sonuçları birleştiren bir çerçeve oluşturularak, değişkenlerin marjinalkarakteristikleri ve aralarındaki ilişki yapısı bilindiğinde, ikili sonuçlu ve normal dağılıma sahipdeğişkenler aynı anda türetildi. Önerilen yaklaşım, biri türetilmiş diğeri psikiyatrik biraraştırmadan elde edilen depresyon skorlarını içeren gerçek veri seti üzerinde gösterildi.Popülasyon parametreleri olarak belirlenen ve simülasyon sonrasında elde edilen bupopülasyon parametrelerinin tahmin değerleri çok yakın benzerlik göstermekteydi.(Demirtaş H., Doğanay B. (2010). Simultaneous generation of binary and normaldata with specified marginal and association structures. (partly supported byTUBITAK (The Scientific and Technological Research Council of Turkey) in theform of pre-doctoral scholarship during the second author’s visit of University ofIllinois at Chicago.) Journal of Biopharmaceutical Statistics, Forthcoming)• Strategies to Prevent Falls and Fractures in Hospitals and Care Homes andEffect of Cognitive Impairment: Systematic Review and Meta-Analyses başlıklıyayın British Medical Journal isimli dergide yayınlanmış ve 80’in üzerinde atıfalmıştır.Yaşlılarda düşme ve kırıklara karşı uygulanan tedavi yöntemlerinden en etkin olan yöntemibelirlemek amacıyla sistematik derleme ve meta-analizi çalışması gerçekleştirilmiştir. Konu ileilgili anahtar kelimeleri içeren 1207 makaleye erişilmiş, değerlendirme sonucunda 43 makaleile meta analizi çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar arasındaki heterojenlik nedeniyle5

sadece Rastgele Etki Modeli sonuçları verilmiştir. Çalışma kalitesi ve çalışma tipinin etkisiniarındırarak kestirimler yapmak amacıyla Meta Regresyon yöntemi uygulanmıştır.Oliver, D., Connelly, J.B., Victor, C.R., Shaw, F.E., Whitehead, A., Genc, Y., Vanoli,A., Martin, F.C. ve Gosney, M.A. “Strategies to Prevent Falls and Fractures inHospitals and Care Homes and Effect of Cognitive Impairment: Systematic Reviewand Meta-Analyses”, BMJ, 334(7584), 82-85 (2007).Ödül Alan Bildiriler1. Derya Öztuna, Yasemin Genç, Selçuk Yüksel, Mesiha Ekim: Statistical methods forpaired clustered binary data, 27th The International Society for ClinicalBiostatistics. Recipient of Conference Award for Scientists. 27-31 Agust, 2006Geneva, Switzerland2. Sibel Turhan, Mustafa Kılıçkap, Üzeyir Rahimov, Yasemin Genç, Özgür U. Özcan,Güneş Akgün, Çetin Erol: A novel of left venricular contractility: Myocardial isovolumicacceleration. 8th World Congress of Echocardiography and VascularUltrasound, Forth Best Aventis Abstract Award, May 6-9 2004, Antalya,3. Yasemin Genç, Ersöz Tüccar: Effect of Verification Bias on Sensitivity and Specificityof The Thyroid Palpation; Third Joint Meeting of the Society for Clinical Trialsand the International Society for Clinical Biostatistics. Recipient ofConference Award for Scientists. 20-24 July, 2003 London4. Hasan Ç. Uğur, Ayhan Attar, Aysun Uz, İbrahim Tekdemir, Nihat Egemen, YaseminGenç: "Thoracic Pedicle: Surgical anatomic evaluation and relationships, AnkaraÜniversitesi Tıp Fakültesi 2001 yılı Araştırma Teşvik Yarışması Cerrahi TıpBilimleri Bölümü Dalında verilen Prof. Dr. Osman Akta İkincilik Ödülü5. Yasemin Genç: Çok Değişkenli Alıcı İşlem Karakteristiği Eğrisi (ROC) Analizi;13-15Eylül 2000, 5.Ulusal Biyoistatistik Kongresi, İkinci en iyi poster ödülü.6. Bavbek S, Yılmaz İ, Çelik G, Aydın Ö, Erkekol F Ö, Aktaş A, Kurt E., Ediger D, DursunB, Abadoğlu Ö, Özşeker F, Akkaya E, Karakış G, Canbakan S, Yüksel S, Mısırlıgil Z.“Türkiye’de Erişkin Astımlı Hastalarda Aspirin Duyarlığı Prevelansı”. XVII. Ulusal Allerjive Klinik İmmünoloji Kongresi 3-7 Kasım 2009 Antalya (Çok merkezli bildiriler dalındabirincilik ödülü aldı)6

7. Yılmaz İ, Seçil D, Yüksel S, Mısırlıgil Z, Demirel Y.S, Bavbek S. Evaluation of vascularremodeling in induced sputum and relationship to bronchial hyperreactivity in patientswith seasonal allergic rhinitis. 29th EAACI Congress 5-9 June 2010 London (Posterdalında birincilik ödülü kazandı)PROJELER• Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimine sunulan “Kas-İskeletSorunlarının Özürlülük Değerlendiriminde Bilgisayar Uyarlamalı TestYönteminin Uygulanması” başlıklı proje, 2007-2009 yılları arasında tamamlanmıştır.• TÜBİTAK 1001 Araştırma Projeleri kapsamında “Romatoid Artritli Hastalarda BilgisayarUyarlamalı Test Yöntemi ile Özürlülük Değerlendirimi” başlıklı proje 2010 yılındaTÜBİTAK tarafından onaylanmış olup; 2012 yılında tamamlanması planlanmaktadır.• İngiltere Sağlık Bakanlığı (Department of Health Accidental Injury PreventionProgramme) tarafından desteklenen ve The University of Reading ve The University ofNewcastle Upon Tyne and Guy’s, King and St Thomas’ School of Medicine’da çalışanaraştırmacılar tarafından yürütülen (Oliver D, Connelly JB, Victor CR, Shaw FE,Whitehead A, Genc Y, Vanoli A, Martin FC, Gosney MA.) “Prevention of Falls inHospitals and Care homes and in Person in those Settings with CognitiveImpairment or Dementia” başlıklı proje 2004-2005 tarihleri arasındatamamlanmıştır.7

GAZİ ÜNİVERSİTESİFEN EDEBİYAT FAKÜLTESİİSTATİSTİK BÖLÜMÜGENEL BİLGİLERGazi Üniversitesi İstatistik Bölümü, uzun bir geçmişe dayanan gelişim sonucunda bugünkübiçimine ulaşmıştır.Önce 1956'da kurulan Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi'nin içinde"İstatistik ve Tatbiki Matematik Kürsüsü" olarak yer almış, lisans ve lisans üstü öğretimprogramına başlamıştır.1978 yılında "İstatistik ve Temel Bilimler Fakültesi"ne dönüştürülmüştür. En son 1982yılında Gazi Üniversitesi bünyesinde Fen Edebiyat Fakültesi içinde ayrı bir bölüm olarak yeralmıştır.Gazi Üniversitesi İstatistik Bölümü Türkiye'deki en büyük istatistik bölümlerinden biridir.Bölüm kadrosu 7 Profesör, 2 Doçent, 13 Yardımcı Doçent, 1 Öğretim Görevlisi ve7 Araştırma Görevlisinden oluşmaktadır.Bu kadrosu ile önemli bir öğretim ve araştırma potansiyeline sahiptir. Bölümde İstatistiklisans eğitimine ek olarak Yüksek Lisans ve Doktora eğitimi de verilmektedir. Öğrenim diliTürkçedir. Lisans öğrenim süresi 4 yıldır.Gazi Üniversitesi İstatistik Bölümü merkezi olarak yapılan üniversiteye giriş sınavlarındaadayların tercih ettiği istatistik bölümleri arasında ilk beşte yer almaktadır.Her yıl ortalama 180 lisans öğrencisi alınmaktadır. Bu öğrencilerin 90 tanesi normalöğretim, 90 tanesi ise aynı eğitim programına sahip ikinci öğretim öğrencileridir.

Bölümümüzde normal öğretim öğrencileri için 2008-2009 eğitim-öğretim yılından itibarenzorunlu İngilizce hazırlık eğitimi uygulaması başlamıştır. İngilizce muafiyet sınavınıbaşarıyla geçen öğrenciler direk olarak birinci sınıftan başlayabilirler.İkinci öğretim öğrencilerinin mezun olabilmesi için toplam 131 kredilik ders almasıgerekmektedir. Normal öğretim öğrencileri, hazırlık sınıfı hariç, ayrıca her dönem 3 krediolmak üzere ilk 6 dönem toplam 18 kredi İngilizce dersi almak zorundadır(bknz.lisans dersprogramı).Normal öğretim öğrencilerinin ise mezun olabilmek için 149 kredilik ders(18 kredi ingilizcedersi ile birlikte)almaları gereklidir.Derslere ilişkin uygulamalı çalışmalar her öğrenciye bir PC düşecek şekilde iki laboratuardayürütülmektedir. Laboratuarlar, bilgisayar programlama derslerinin yanı sıra istatistikseluygulama amacına yönelik olarak da kullanılmaktadır. Özellikle seçimlik derslerekonomiden çevre bilimlerine kadar geniş bir disiplin alanından belirlenerek öğrencilerinuygulama vizyonlarına katkıda bulunulması amaçlanmıştır.Lisansüstü programa başvuran adaylar, çeşitli kriterlere göre puanlama yapılarak ve seçmesınavı ile seçilmektedir.

PROF. DR. NECATİ İŞÇİL1914 yılında Burdur’da doğan Prof. Necati İşçil yüksek eğitiminden sonra Kamuve özel sektör kurumlarında önemli görevler üstlenmiştir. Bunlar arasındaT.C. Ziraat Bankası Müfettişliği, Burdur Belediye Başkanlığı (1945-47),Serbest Ticaret, İstatistik Umum Müdürlüğü Müşavirliği (1955), Fakülte Dekanlığısayılabilir. Prof. Necati İŞÇİL 1987 yılında Ankara’da vefat etmiştir.1950’li yılların başında İstatistik dersleri bir elin parmaklarını geçmeyen yükseköğrenim kurumlarında gene birkaç öğretim üyesi tarafından veriliyordu. Ancak 1950’liyılların ortalarından itibaren İstanbul’da Prof. Dr. Haydar FURGAÇ, Prof.Dr. FazılGÜLÇUR, Ankara’da da Prof.Dr.Necati İŞÇİL ve Prof.Dr.Orhan DÜZGÜNEŞ o zamankiadıyla Sondaj, şimdiki adıyla Örneklemeyi tanıtarak İstatistiği betimsellikten kurtarıpHipotez Testleri ve Güven Sınırları’nın odak olduğu Tümevarım İstatistiğe doğruyönlendirdiler.Betimsel ve çıkarımsal istatistiğin matematiksel temelleriyle bütünleşik ilkistatistik programı, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi (A.İ.T.İ.A.)İstatistik Enstitüsü'nde 1966'da başladı.Necati İŞCİL'in önderliğindeki A.İ.T.İ.A. İstatistik Enstitüsü'nün iki yıllıkİstatistik Sertifika Programı, 1978'de kurulan A.İ.T.İ.A. İstatistik ve Temel BilimlerFakültesi İstatistik Lisans Programı'nın çekirdeğini oluşturdu.En son 1982 yılında Gazi Üniversitesi bünyesinde Fen Edebiyat Fakültesi içindeayrı bir bölüm olarak yer almıştır.Prof. Necati İşçil’in istatistik alanında hala yaralanılan Örnekleme yöntemleri,Kalite Kontrol, İstatistiksel Yöntemler gibi önemli sayıda kaynak kitabı vardır.Prof. Necati İŞÇİL’in İstatistik Umum Müdürlüğü Müşavirliği iken 1955 nüfussayımı ile konuya hakimiyetini gösteren bilimsel yayını bugünde yararlanılabilecekcanlılık ve derinliktedir.1

TEKNOLOJİK GELİŞME SÜRECİNE PARALELUYGULAMALI İSTATİSTİK EĞİTİMİ VEYAŞADIKLARIMProf. Dr. F. Zehra MULUKUz. M. Emrah ORALÖZETÇalışmamızın amacı, 1960’lardan günümüze yaşanan hızlı teknolojik gelişmenin istatistik eğitimineyansıması ve bu gelişme içinde bizim yaşadıklarımızın anlatılmasıdır. İstatistik, dünyada ve ülkemizdediğer bilim dallarının içinde gelişmiştir. Ülkemizde istatistiğin eğitim sürecinde kullanılması iktisat, hukukgibi sosyal bilimlerde betimsel istatistik ile birlikte regresyon analizi konularına yer vermiştir. Tıp, ziraat,veterinerlik alanlarında ise, varyans analizi ve deney tasarımı konularına önem verilmiştir. İstatistiğinkuramsal yönü matematik ile çok ilgili olmasına rağmen, ülkemizde matematik bölümlerinin ders kapsamıiçine girmesi 1960 yıllarına rastlar.Çalışmamızda,, zaman içerisinde Uygulamalı İstatistik alanındakullanılan teknik donanımlar, ülkemizde ve diğer ülkelerdeki istatistik bölümlerinin açılış tarihleri vegelişimleri karşılaştırmalı olarak sunulmaya çalışılacaktır.Anahtar sözcükler: İstatistik Lisans eğitimi, hesap makineleri, bilgisayarlar, paket programlarA PERSONAL PERSPECTIVE ON THE PARALLEL EVOLUTION OFAPPLIED STATISTICS EDUCATION AND INFORMATIONTECHNOLOGIESABSTRACTThis study aims to reflect the way Statistics Education evolved around fast-paced advances intechnology since the 1960s, and our experiences within the process. In Turkey and abroad, the rootsof Statistics can be traced back to other disciplines. Descriptive Statistics and Regression Analysishave found their places in the education of social sciences like Economics andLaw, while education in disciplines such as Medicine, Veterinary Medicine and Agriculture utilizedstatistical methods like Variance Analysis and Experimental Design. Although Theoretical Statistics isclosely related to Mathematics, its inclusion in the curriculum of mathematics departments in Turkeyonly dates back to the 1960s. This study will focus on the Applied Statistics education and theevolution of information technologies that were used in this field at Hacettepe University.Keywords: Statistics Undergraduate Education; Calculators; Computers; Statistical SoftwarePackages.1. GİRİŞBöyle bir çalışmayı siz meslek arkadaşlarımla paylaşmayı uzun zamandır düşünmekteydim. Ancak ne kadaryararlı olabilir kaygısı içinde olduğum için geciktirdim. Son iki yıldır öğrencilerime paket programlardan sözederken geçmişte yaşadıklarımı anlatıyorum. Anlattıklarımın çok ilgi gördüğünü saptadım. Geçmişi bilmeninbu günü değerlendirmek için gerekli olduğu düşüncesi ile birikimimiz olan bilgilerin gençlere aktarılmasınınyararlı olacağını düşündüm.* Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi, Sigortacılık ve Risk Yönetimi Bölümü,Ankara, Türkiye , zmuluk@baskent.edu.tr** oralm2@yahoo.com1

Çalışmaya başladığımda yaptığım araştırmalar, verdiğim kararın doğru olduğunu gösterdi. Bilgisayarıneğitime girmesi ile geçen elli yılın değerlendirmeleri yurt dışında bir çok saygın üniversitede titiz çalışmalarladeğerlendirilmişti. [8] Ülkemizde de benzer çalışmalara rastladım. Geçmişte elde edilmesi bin bir zorluk ilegerçekleşen donanımların kıymet bilinmeden bir köşeye atılması ve yaşanan zorlukların genç kuşaklaraaktarılmaması bu gün ulaşılan değerlerin kıymetini bilmeme olgusunu getirmektedir. Bu görüşlerdoğrultusunda yapacağım çalışmanın önemini kabul ettim.Akademik yaşantım 1966 yılında Hacettepe Üniversitesinde başladı. Rakamların ve hesaplamaların yoğunolduğu bir bilim dalı olan istatistik çalışma alanım oldu. Matematik eğitiminden sonra uygulamalı istatistikkonusu çok hoşuma gitti. Bölümümüzün kurucusu olan değerli hocam Prof. Dr. Alaettin Kutsal’ın mesleğimizibenimsememizde, önemsememizde ve bir ömür severek yapmamızda katkısı büyüktür. Bu gün HacettepeÜniversitesi İstatistik Bölümü ülkemize değerli istatistikçiler kazandırdı ise, bölüm akademik çalışmaları iledünya literatüründe ismini duyurabilmiş ise bu değerli insanın attığı ilk adımın sayesindedir.Çalışmamızın başında da belirttiğim gibi burada, yaşadıklarımızdan kesitler vererek son kırk yılda teknolojideolan gelişimin istatistik eğitimine yaptığı katkıyı anlatmaya çalışacağım. Diğer üniversitelerimizde de benzeröyküler yaşandığını biliyorum; ancak insan kendi yaşadıklarını daha gerçekçi sunabilir. Bu tür anıların diğerüniversitelerdeki arkadaşlarımız tarafından da genç arkadaşlarımıza aktarılacağını biliyorum.Çalışmamızda zaman içerisinde Uygulamalı İstatistik alanında kullanılan teknik donanımlar, ülkemizde vediğer ülkelerdeki istatistik bölümlerinin açılış tarihleri ve gelişimleri karşılaştırmalı olarak sunulmayaçalışılacaktır. Çizelge 1’de tarih sırası ile kısa bilgiler verilmiştir.Bu çalışma, bazı arkadaşlarımızı geçmişe götürecek, bu gün ile kıyaslama yaptıracak, genç arkadaşlarımıza dageçmişten bir yaprak sunacaktır.Çizelge 1. İstatistik Eğitimi Gelişim Sürecinde Önemli Bazı Olaylar1911 Karl Pearson tarafından University College London da kuruluyor. [1]1931 Harold Hotelling tarafından Columbia University de kuruluyor. [3]1933 George W. Snedecor tarafından Iowa State University de kuruluyor. [3]1941 Gertrude Cox tarafından North Carolina State University de kuruldu [3]1947 M. S. Bartlett tarafından University of Manchester de kuruldu; Walter T. Federertarafından Department of Biometry and Statistics, Cornell University de kuruldu [3] .1948-1965 Yılları arasında 10 farklı üniversitede istatistik bölümleri kurulmuştur [3]1965 John W Tukey tarafından Princeton University kuruldu. [3]1966 John Aitchison ve David Silvey tarafında University of Glasgow kuruldu [3]1967 Hacettepe Üniversitesinde lisans eğitimine Fen Fakültesi bünyesinde, 1 Ekim 1967tarihinde Prof. Dr. Alaettin Kutsal başkanlığında, 27 öğrenci ile başlanmıştır.2

1967 Elektrikli FACİT hesap makineleri ile ilk istatistik laboratuarının kurulması1968 Norman Nie ve Hadlai Hull Nie tarafından SPSS istatistik paket programı IBM ve ICLgibi mainframelerde kullanılmak üzere geliştirilmiş. [4]1968 Bilgisayar kullanımının temelleri ve programlama dillerinden FORTRAN ile ilktanışmamız.1969Dr.Aydın Köksal başkanlığında Hacettepe Üniversite’sinde Burroughs 3500sisteminin kurulması. Üzerinde çevrimiçi uygulamaların da yapıldığı, göstericiuçbirimlerle donatılmış bu sistem, 1969 Türkiye’sinde büyük bir yenilikti. [4]1970 Hacettepe Üniversitesinde ilk İstatistik Doktora derecesinin alınması1976ODTÜ’de Uygulamalı İstatistik eğitim, 1975 yılında Ekonometri Bölümü bünyesindebaşlamış, 1976 yılında ise İstatistik Bölümü Fen Edebiyat Fakültesi altında açılmıştır.1979 Toronto Üniversite’sinde istatistik bölümünün açılması1982AİTBA bünyesinde 1956’da Prof.Dr.Necati İşçil başkanlığında açılan TatbikiMatematik Kürsüsü, 1982 yılına kadar eğitimini sürdürmüş, bu tarihten sonraİstatistik Lisans eğitimine Gazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi bünyesindebaşlanmıştır.1988 D. V. Hinkley tarafından University of Oxford kuruluyor [3]... 200990’lı yılların baslarında bilgisayar ve Internet teknolojilerinin gelişimi, katlanan birivme ile hızlanmaya başlıyor. Küreselleşme, etkisini bu alanda da göstermek suretiile bu teknolojiler, diğer disiplinlerde olduğu gibi, istatistik alanında da ortaya çıkanher türlü gelişmeyi anında dünyanın her noktasından erişilebilir hale getiriyor.2. İSTATİSTİK EĞİTİMİNE GENEL BAKIŞİstatistik, dünyada ve ülkemizde diğer bilim dallarının içinde gelişmiştir. Ülkemizde istatistiğin eğitimsürecinde kullanılması, iktisat, hukuk gibi sosyal bilimlerde betimsel istatistik ve regresyon analizi konularınayer vermiştir. Tıp, ziraat, veterinerlik alanlarında ise, varyans analizi ve deney tasarımı konularına önemverilmiştir. Yüceuluğ R. tarafından 1949 yılında yapılan bir çalışmada Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyetdöneminde istatistik eğitimi veren kurumlar, eğiticiler, ders programları ayrıntılı olarak incelenmiştir [5] . Buprogramlar incelendiğinde istatistik eğitiminin daha çok betimsel içerikte verildiği görülmektedir. İstatistiğinkuramsal yönü matematik ile çok ilgili olmasına rağmen, ülkemizde matematik bölümlerinin ders kapsamıiçine girmesi 1960 yıllarına rastlar. Oysa dünyada istatistik, matematik bölümleri bünyesinde gelişmiştir.Dünya’da ilk istatistik bölümü 1911 yılında bölüm başkanlığını Karl Pearson’ın yaptığı University College3

London’da kurulmuştur. Bu bölüm halen faaliyetini sürdürmektedir. Bölümün Internet adresihttp://www.ucl.ac.uk/ dir [1] .Ülkemizde ilk istatistik lisans programı, Hacettepe Üniversitesinde, 1 Ekim 1967 tarihinde 27 öğrenci ileeğitime Fen Fakültesi bünyesinde başlamıştır [2] . Hacettepe İstatistik Bölümü Internet adresihttp://www.stat.hacettepe.edu.tr/turkce_yeni/indexe.php dir. Daha sonra Gazi Üniversitesi ve Orta DoğuTeknik Üniversitesi’nde açılan istatistik lisans programlarını görmekteyiz. İstatistik bölümleri kurulduklarıtarihte uyguladıkları ders programlarını belli sürelerde güncelleme gereksinimi duymuşlar ve değiştirmişlerdir.Ancak Uygulamalı İstatistik dersi her programda yer almış, gelişen teknolojiye paralel olarak içerikdeğişikliklerine uğramıştır.Örneğin; Hacettepe Üniversitesi’nde bölümün ilk kuruluş yıllarında Uygulamalı İstatistik dersinin hesaplamayöntemlerinde formüllerin doğru kullanımları öncelikte iken, bilgisayarın hayatımıza girmesi ile formüllerinFORTRAN programlama dili ile yazılması önem kazanmıştır. İlerleyen yıllarda, uzman programların hızlı birivme ile bilgisayar kullanıcılarına sunulması, bu programların etkin kullanılabilme gereksinimini beraberindegetirmiş, Uygulamalı İstatistik derslerinin içeriği bu yönde yapılandırılmıştır. Bizim derslerimizde yaşadığımızdeğişim sürecinin istatistik bölümlerinde okutulan diğer derslerde de yaşanmış olduğu bilinen gerçektir.3. KULLANDIĞIMIZ TEKNİK ARAÇLAR YÖNÜNDEN YAŞADIKLARIMIZHacettepe Üniversitesine girdiğimiz yıllardan başlayarak akademik çalışmalarımızda ve eğitimde kullandığımızteknik donanımları dört evre olarak aktarmak istiyorum. Teknolojik olanakların artması bir önce kullandığımızgereçleri tamamen ortadan kaldırmamış, her iki teknoloji bir süre beraber kullanılmıştır.3.1 Mekanik Hesap Makinelerinin Kullanıldığı DönemHacettepe Üniversitesi Sayın Prof.Dr. İhsan Doğramacı önderliğinde kuruluşu ve gelişmesi ile Türk Eğitimtarihinde modern bir yapılanmanın önemli bir örneğidir. Türkiye’de istatistik eğitiminde gördüğümüz atılım dabu sürecin sonuçlarından biridir. 1965 yılında Ankara Üniversitesi Matematik Bölümünü bitirdiğimizde istatistiksözcüğünün ne anlama geldiğini bile bilmiyorduk. Hacettepe Tıp Fakültesine baş vururken matematikkonusunda çalışabileceğimizi düşünüyorduk. Bize matematik yerine istatistik alanında çalışmamızönerildiğinde, bu konuyu bilmediğimizi belirttik. Kendisini her zaman saygı ve rahmet ile andığım değerliHocam Prof.Dr. Alaettin Kutsal İstatistiği matematikçilerin daha iyi yapabileceğini ve bizi yeterli bulurlar iseistatistiği öğretebileceğini söyledi. Bu görüş ile iki yıl içinde aynı yerde çalışan dört matematik mezunu olduk.İlk yıllar tıp ve sağlık bilimleri fakültelerinde verilen istatistik derslerinde yardımcı olduk. 1966 yılında ilkgöreve başladığım aylarda istatistik hesaplamalarda kullanıldığı için logaritma hesaplamalarını öğrenciyeanlatmam o yıllarda ek zamanlı olarak istatistik derslerine gelen Prof.Dr. Orhan Düzgüneş hocamız tarafındanbenden istendi.Öğrencilerimiz uygulama saatlerinde hesaplamalarını sürgülü hesap cetveli ile yapıyorlardı.Üzerinde rakamlar bulunan ve ortasında hareketli bir parçası olan bu cetvel, o zamanlar kimya ve fiziköğrencilerinin de kullandığı basit bir hesap makinesi idi.Hacettepe Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesinin üniversite haline dönüşmesi 8 Temmuz 1967 Yılında 892 sayılıyasa ile gerçekleşti. Akademik kadronun çoğunluğu tıp mensubu olduğu için Hocamızın önemli görevlerindenbiri de biyoistatistik konusunu tıp mensuplarına tanıtmak, kabul ettirmek ve çalışmalarının istatistiklerindeyardımcı olmaktı. Bizleri de bu konuda yetiştiriyor, onlar ile konuşurken bizim de dinlememizi istiyor, bazıhesaplamaları bize yaptırıyordu. Hesaplamalar için kollu hesap makinesi (Facit marka) kullanıyorduk. Yazılariçin daktilo, hesaplar için kollu Facit hesap makinesi en büyük kolaylığımızdı. Doktora tez çalışmamı 1968-1969 yıllarında yaptım. Doktora konum prematüre çocukların gelişimlerinin modellenmesiydi. 726 çocuğunbeş değişkeni ile çalıştım, tüm hesaplamaları kollu Facit ile uzun bir zaman süresi içinde gerçekleştirdim.Doktora tezimin çoğaltılması teksir kağıdı denilen ve özel bir mürekkebi olan teksir baskı makinesinde yapıldı.Bu baskı yöntemi soru kağıtlarının basımında, ders notlarının çoğaltılmasında kullanılıyordu. Benden hemensonra doktoralarını yapan iki arkadaşım hesaplarını elektrikli Monroe hesap makinesinde gerçekleştirdiler. Bubizim için büyük bir gelişme idi. Elektrikli Monroe hesap makineleri sonuçları özel rulo kağıda kaydediyor veçok gürültülü çalışıyordu. Aynı zamanda bölümümüze Monroe hesap makinesine göre daha sessiz çalışan vesonuçlarını ekranda veren elektrikli Facit hesap makinesi de alınmıştı.Uygulamalı istatistik dersinde verdiğimiz problemler çok hesaplama gerektirdiği için öğrencilerimizemakinelerin bulunduğu bir laboratuar oluşturmamız gerekti. İlk öğrencilerimiz kollu Facit’leri kullandılar. İkinci4

dönem öğrencilerimiz için elektrikli Facit’lerden oluşan bir laboratuar düzenledi. Facit makineler o dönem içinülkemizde olan en kullanışlı hesap makineleri idi. Yanlış hatırlamıyorsam 18 makine vardı. Bu makinelermekanik yapıya sahip olduğu için laboratuar dersi olduğunda hepsi birden çalıştırılınca o binada çalışanarkadaşların gürültüden kafaları şişiyordu. Elektrikli Facit’leri öğrenci uygulamalarında uzun yıllar kullandık.Büyük sistem bilgisayarların kullanılmaya başladığı yıllarda da bu laboratuarlar kullanıldı. HacettepeÜniversitesine kurulan büyük sistem bilgisayar (Mainframe) tüm üniversiteye hizmet ediyordu. Uygulamalıderslerimiz için sistemi kullanma olanağımız yoktu. Daha sonrada değineceğim gibi sistem öğrenciödevlerinde ve araştırma sonuçlarını almada randevu ile kullanılıyordu.Beytepe kampüsüne taşınmadan sanırım bir yıl önce uygulama laboratuarlarımıza daha sessiz çalışan ve artıkmekanik olmayan Canon ve benzeri hesap makinelerinin alınması planlandı. Öğretim elemanlarına alınanlarındışında üç makine alındı; ancak o günlerde öğrencilerin ellerinde ve çevremizde Texas Instruments(SR-51A) [6] küçük hesap makinelerini görmeye başladık. Bu hesap makinelerinde bazı işlemler programlanmışolup hemen çözüm veriyordu. Hesaplama süresini çok kısaltmıştı. Laboratuara almayı düşündüğümüzCanon’lardan hem daha ucuz hem daha gelişmiş makinelerdi. Hesaplama işlerimizde artık uzun yıllar elimizinaltında olacak Texas Instruments’lar istatistik bölüm elemanları için alındı. Zimmet ile bizlere teslim edildi.İlerleyen yıllarda öğrencilerin kendi hesap makineleri oldu. Laboratuarlarımız masa bilgisayarlarına geçenekadar elektrikli Facit’lerle kaldı. Öğrenci hesaplamalar için çeşitli araçları kullandı. Biz yeni makine aldığımızdaeskiler üniversitenin idari birimlerine veriliyordu.Hacettepe Üniversitesi 1968-1974 yılları arasında çok genişledi. Merkez kampusu artık tüm birimleritaşıyamıyordu. Bunu önceden bilen Sayın Prof.Dr. İhsan Doğramacı Beytepe’de yeni bir kampus oluşturmuş,tıp ve sağlık bilimleri dışında olan birimleri o kampusa taşımayı planlamıştı. Bu plan içinde biz de vardık. 1974yılında henüz inşaatların tamamlanmadığı Beytepe Kampüsüne taşındık.3. 2 Bilgisayar ile Tanışma ve Büyük BilgisayarlarHacettepe üniversitesinde 30 Eylül 1967 de Bilgi İşlem merkezi kuruldu [4] . Bu merkezde görevli arkadaşlarHacettepe çalışanlarına bu yeni teknolojiyi tanıtmak için toplantılar, kurslar, seminerler düzenliyorlardı. İlk kezprogramlama dillerinden FORTRAN ile 1968 yıllarında tanıştık. O yıllarda bu yeni teknolojinin hayatımızın içinebu şekilde gireceği hiç aklımıza gelmemişti. Bilgisayar merkezinin genç ve donanımlı elemanları sistemkurulmadan bu sistemin alt yapısını Hacettepe Üniversitesi çalışanlarına anlatmak için seminerlerdüzenlediler. Artık İstatistik Bölümünün ders programlarının içine FORTRAN ve COBOL gibi programlamadillerinin gösterildiği yeni dersler girmişti. O yıllarda yetiştirilen istatistik öğrencilerimizin bir kısmı bu günbilişim dünyasının tanınmış isimleri oldular.Hacettepe Üniversite’sinde Burroughs 3500 sistemi, üzerinde çevrimiçi uygulamaların da yapıldığı, göstericiuçbirimlerle donatılmış bir sistem olarak 1969 yılında faaliyete geçti. [4] 1969 Türkiye’sinde böyle bir sistemçok büyük yenilikti. O yıllarda Türkiye’de Karayolları Genel Müdürlünde, Devlet Planlama Teşkilatında, Türkİstatistik Kurumu(T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü) Devlet Su İşleri, İş Banksı gibi kurumlarda veİstanbul Teknik Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi gibi eğitim kurumlarındabilgisayar sistemi vardı. [7]Hacettepe Üniversitesine kurulan ilk sistem Dişçilik Fakültesi Dekanlığı’nın üst katında faaliyete geçti.Makineler ve soğutucular üç büyük odayı kaplıyordu. Sisteme bilgi delikli kartlar yardımı ile veriliyor,sistemden işlenmiş bilgiler büyük yazıcılardan iki yanı delikli, iki A4 genişliğinde sürekli kağıtlar ile alınıyordu.Kurulan bu yeni donanımın program yaparak en etkin kullanımı meraklı öğrencilerimiz tarafındangerçekleştiriliyordu. Genellikle bitirme projelerinde sistemden yararlanıyorlardı. Başta da belirttiğim gibi bizimönemli görevlerimizden biri de tıp doktorlarının yaptıkları makale ve tez çalışmaların istatistikdeğerlendirmelerinde yardımcı olmaktı. 1970 yıllarında bu görevi hocamızın yardımı olmadan dayapabiliyorduk. Yaptığımız bu destek çalışmalarında bizim çok vaktimizi alan hesaplama işleri yeni sistem ileçok kolaylamıştı. Artık Türkiye’de tıp biliminde yapılan tez ve makalelerde istatistik değerlendirme olmadanyayın yapılamıyordu. O dönemde bizden yardım isteyen yalnız Hacettepe Tıp Fakültesi mensupları değildi.Türkiye’nin her köşesinden istatistik destek için Hacettepe İstatistik Bölüm’üne geliyorlardı. Araştırıcılaraverilerini veri kodlama kağıtlarına yazmalarını önce gösterir, sonra yazıp gelmelerini isterdik. Biz de yapılacakdeğerlendirmenin tanımlanmasını program kağıtlarına yazar sisteme verirdik. Çıktılar eğer bir hata yok ise,delinmiş kartlar ve yazıcıdan çıkan sonuçlar ile belli bir süre sonra alınırdı. Eğer delgide ya da bizim delgihazırlıklarımızda bir hata yapılmış ise, sonuç alamaz bu hatayı delikli kartlarda bulmaya çalışırdık. Tıp5

mensuplarına ve diğer branşlarda çalışanlara yaptığım istatistik destekler benim çok vaktimi almasına rağmenhiç şikayetçi olmamışımdır. Her çalışma bana yeni bir bilgi katmıştır diyebilirim. Bu işler çok artınca HacettepeBilgi İşlem Merkezi (Bilgi İşlem Merkezi daha sonra Bilgi İşlem Daire Başkanlığı olarak değiştirildi.)bünyesinde araştırma destek birimi kurdu. Bu birimde Hacettepe İstatistik Bölümü mezunu öğrencilerimizçalıştı, çok da başarılı oldular. İlerleyen yıllarda, bu merkezde çalışan mezunlarımız İstatistik Bölümütarafından gereken istatistiksel bilgiler yönünden desteklenmiştir.İstatistik Bölümü Beytepe’ye 1974 tarihinde taşındığında, bu her bakımdan yeni bir ortamdı. Aynı yılBilgisayar Mühendisliği Bölümü kuruldu. Bu bölüm ile Bilgi İşlem Merkezi, Beytepe Kampüsünde aynı binayıpaylaşıyorlardı. Bilgi İşlem Merkezi alt katta olup tüm üniversite elemanlarına açıktı. İlk alınan bilgisayarlarmerkez kampüste kaldı. Beytepe’ye daha yeni teknoloji ürünü makineler geldi. Bu makineler daha az yerkaplıyordu.Uygulamalı istatistik derslerimizde öğrencilerden problemlerin çözümlerini bilgisayardan almalarını veyorumlarının yapılmasını istiyorduk. 1980 ve 1981 yıllarında yaptırdığımız iki çoklu regresyon çözümlemesihala elimizdedir. Hüseyin Kayacan ve Nevcan Özkan’a ait ödevlerde, çoklu regresyon çözümlemesinin Bilgiİşlem Merkezindeki sistemde var olan programdan yaralanmak için verilerin kodlama kağıdına yazılışı, alınansonuçlar ve yapılan ayrıntılı yorumlara yer verilmişti.Akademik çalışmalarımızı artık üniversitenin bilgisayarlarında FORTRAN ya da COBOL dillerini kullanarakyapabiliyorduk. Bazı arkadaşlarımız program yapma konusunda çok başarılı idiler. Bu arkadaşlarımız diğerprogramlama dillerini de rahat kullanabiliyorlardı. Artık bölümümüzde verilen bilgisayar dilleri ile ilgili derslerbölümümüz elemanları tarafından veriliyordu.Bilgisayarın etkin kullanımı çalışmalarımızda benzeşim tekniği, yöneylem araştırması gibi işlem yükü isteyençalışmaları yapma olanağımız sağlamıştı.1970-1980 yılları arasında diğer çalışmalarımızda durum nasıldı? Bu yıllar arasında tez yazan arkadaşlarımızateknoloji artık bazı kolaylıklar sağlamıştı. Örneğin elektronik daktilo makinelerinde formül yazan toplar,tezlerini çoğaltmak için fotokopi yaptırma olanakları, mumlu kağıt ile bu işleri yaparken yaşadığımız zorluklarıve işin kalitesini düşündüğümüzde bu bizler için müthiş bir gelişme idi. Ders notlarımızda ve sınav sorusuyazarken mumlu kağıda formül yazma bizi çok zorluyordu. Bu yıllarda ispirtolu kağıt ve onu basan birmakinemiz oldu. İspirtolu kağıdı düz kağıdın altına koyup üzerine yazımızı, formülümüzü elimiz ile yazıyorsonra yazı yazdığımız kağıdı baskı makinesinde takıp alttaki mürekkep ile çoğaltma işini gerçekleştiriyorduk.Bu baskı türünün bazı dezavantajları vardı. Fazla sayıda çoğaltma başarılı sonuç vermiyordu. Basılan notlarzaman içinde rengini kaybediyordu. Fotokopi makinesine sahip olunca birçok işimiz hem kolay hem kaliteligerçekleşti. Kitaplarımızı dizgi tekniği ile çalışan matbaalarda bastırıyorduk. Bu teknik kabaca kurşundandökülmüş her harfin tek tek dizilerek sayfa tasarımlarının yapıldığı bir uygulama idi. Şimdi siz gençlerin çokdoğal kullandığınız Internet hayal edemeyeceğimiz bir olanaktı. Bilimsel çalışmalarımızda taramaları, yıllıkyayımlanan abstarklardan makale özetlerini inceleyerek yapardık. Bu incelemeler sonunda belirlenenmakalenin peşine düşerdik. Eğer o dergi üniversitemize geliyor ise çok şanslı sayılırdık. Üniversitemizdeolmayan dergilerin hangi kütüphanede olabileceğini gösteren kataloglar sayesinde izini bulmaya çalışırdık.Eğer yurt içinde o dergi yok ise yurt dışından getirtebilmek için hem maddi, hem zaman kaybımız olurdu.Buraya kadar anlatılan aşamalar üç ila dört ay arasında bir zaman alırdı. Günümüzde aynı sürecin en fazlayarım saat aldığını düşünürsek, Internet’in bilgisayarların yaygın kullanımının ardından gelen en önemli ikincigelişme olduğu açıktır.3.3 Masaüstü Bilgisayarlar DönemiBilgisayar 1970 yılından sonra bizlerin de ayrılmaz bir parçası oldu. Henüz o yıllarda masa bilgisayarları iletanışmamıştık. Dünyada 1970 li yılların sonunda bir çok bilgisayar firması kendi sistemlerini piyasaya sürdü.Örneğin, 1977 yılında ilk masaüstü bilgisayarlardan biri olan Apple iki arkadaş tarafından üretildi. 1981 yılındada IBM PC leri piyasaya sürdü. [7]ODTÜ ve HÜ gibi eğitim kurumlarında çalışan değerli akademisyenler ve bu konuda yetişmiş genç bilgisayarmühendislerinin katkıları ile ve Bilişim Derneği’nin düzenli çalışmaları ve iletişim teknolojisinde olan hızlıgelişme ile yurt dışında gerçekleşen tüm yeniliklerden haberdar olabiliyorduk.Bu yılları dünyada bilgisayar teknolojisinin hızla geliştiği, masaüstü kişisel bilgisayarların ve yazılımteknolojisinin özellikle bilimsel çevrelerde etkin kullanılmaya başlandığı yıllar olarak görmekteyiz. Ülkemizin6

ilişim teknolojisine girmesi çok geç olmamıştır. Bu teknolojinin hızlı yayılması ve düşük maliyette olmasıbizlerin ve yetiştirdiğimiz öğrencilerin bilgisayar dünyasına kolayca girmesini sağladı. 1980’li yıllarda yurt dışıülke üniversitelerinde kullanılan teknoloji artık eş zamanlı olarak ülkemizde de kullanılmaya başlandı.Bizim dışımızda teknolojik olaylar bu şekilde gelişirken bizim yaşadıklarımıza devam etmek istiyorum.1979’da Bölümümüze ilk masaüstü bilgisayar gelişmişti. Bu alet, bir hesap makinesi ile bilgisayar arasında biryapıya sahip olan HP’nin 9830 A modeli idi. Bu makinenin kasetlere kaydedilmiş istatistik paket programlarıbizi paket program kavramı ile karşılaştırdı. Kasetlerde hem öğrettiğimiz istatistik tekniklerin tümü hemaraştırmalarda kullanabileceğimiz özel programlardan bazıları bulunuyordu. Bu makineye BASİC programlamadili ile program yazma olanağımız da oluyordu. Önceleri HP9830 üst katta yalnız bu makinenin olduğu birodada duruyordu. HP9830 u tezlerde ve araştırmalarda kullanıyorduk.1982-83 yılarında Beytepe’de yeniden yapılanan Bölümümüzde öğretim elemanları için ayrı bir bilgisayarodası oluşturuldu. Bu odaya HP9830 u ve yeni teknoloji ürünü olan, o günkü maddi olanaklar ile alınmış bilgisayarlar koyuldu. Zenit bu makinelerden biri idi. Öğretim üyeleri bilgisayar ile yapacakları çalışmalarını buodada yapıyorlardı. Öğrencilerimize HP9830 u tanıtmak için gruplar olarak uygulamaya alıyor ve o haftaişlediğimiz konuyu hazır program kasetlerini kullanarak yaptırıyorduk. Öğrencilerimiz yaptıkları projeçalışmaları için bu odayı kullanıyorlardı.Bilgi işlem merkezinin Merkez kampustan beri yapmak istediği sisteme uçlar ile bölümleri bağlamaktı.4. SONUÇ VE ÖNERİLERAkademik yaşantımızda hedefimiz, yetiştirdiğimiz öğrencilerimiz ve kendi çalışmalarımız ile gelişmiş ülkelerindüzeyini yakalamak olmuştur. Dünyada ilk istatistik bölümünün 1911 yılında kurulduğu dikkate alınır ise,istatistik eğitiminde yarışa başlama noktamızın ne kadar geride olduğu açıktır. Bu yarışta lehimize olandurum, istatistik eğitimi ile sıkı bir ilişkisi olan bilişim teknolojisinin akademik çalışmalardaki önem ve yerinierken benimsemiş ve aktif kullanıyor olmamızdır. Bu yarış içindeki kırk üç yıllık akademik yaşantımasığdırdığım anılarımı kendi görüş açımdan bu sunu ile paylaşmak istedim. Çağımızın teknik donanımını çok iyikullandığına inandığım genç arkadaşım ile de bu anıları görselleştirdik.KAYNAKLAR[1] University College London. Department of Statistical Science "Karl Pearson (1857-1936),http://www.ucl.ac.uk/[2] Kutsal A. Yıllık Yazısı, İstatistik Bölüm Yıllığı 1982-1983 Zümrüt Matbaası, Ankara[3] http://en.wikipedia.org/wiki/Founders_of_statistics#Founders_of_Departments_of_Statistics[4] Köksal A., Yabancı Dille Eğitim,http://www.cs.hacettepe.edu.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=15&Itemid=39[5] Yüceuluğ Ratip. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. Müşaviri ve Ankara Hukuk Fakültesi. Öğretimgörevlisi. 1-Türkiyede istatistik Öğretimi ...auhf.ankara.edu.tr/dergiler/auhfd-arsiv/AUHF-1949-06-02-03-04/AUHF-1949-06-02-03-04-Yuceulug.pdf[6] http://www.vcalc.net/ti-hist.htm[7] http://www.forumasi.net/forum/bilgisayarin_turkiye_deki_tarihsel_gelisimi-t3336.0.html;wap=Bu daha iyi kaynak[8] http://www.google.com.tr/search?hl=tr&q=%22years+of+computing+at%22&meta=7

EGE ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİİSTATİSTİK BÖLÜMÜBİLİMSEL ÇALIŞMALARARAŞTIRMALAR:1. İZMİR’İN GÖÇ ALMIŞ MERKEZ İLÇELERİNDE YAŞAYAN AİLELERDE GENBOZUKLUKLARI VE AKRABA EVLİLİKLERİNE DAYALI ENGELLİÇOCUKLARIN DURUM ANALİZİ VE AİLELERİN EĞİTİMİ ÜZERİNEARAŞTIRMAKas Hastalıkları Derneği - EKAM –EKAD-İstatistik Bölümü Projesi (Mayıs, 2002)Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Şanslı ŞenolProje Yürütücüleri: Tuncbay,T., Sekin,S.,Saygılı,Y. , Demir S.2. BORNOVA HALKININ BELEDİYE HİZMETLERİ MEMNUNİYETİARAŞTIRMASIBornova Belediyesi- İstatistik Bölümü Projesi (Mayıs, 2006)Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Şanslı ŞenolProje Yürütücüleri: Yrd. Doç. Dr. Muhammet Bekçi - Araş. Gör. Olcay Bozkurt3.İZMİR “KENT HASTANESİ” HASTA MEMNUNİYETİNİ ETKİLEYENFAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ ARAŞTIRMASIİzmir Kent Hastanesi - İstatistik Bölümü Projesi (Mayıs, 2006)Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Şanslı ŞenolProje Yürütücüleri: Araş. Gör. Dr. Halil Tanıl- Araş. Gör. Aslı Kılıç4. İZMİR “KENT HASTANESİ” HASTA MEMNUNİYETİ VE HİZMETKALİTESİNDE VERİMLİLİĞİN ARTTIRILMASI ARAŞTIRMASIİzmir Kent Hastanesi- İstatistik Bölümü Projesi ( Mart, 2007 )Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Şanslı ŞenolProje Yürütücüleri: Araş. Gör. Dr. Halil Tanıl- Araş. Gör. Aslı Kılıç1

5. FOÇA DENİZ ÜSSÜ’NDE YENİ BİR KONUKEVİ TALEBİNİN BELİRLENMESİARAŞTIRMASIGüney Deniz Saha Komutanlığı- İstatistik Bölümü Projesi (Şubat, 2008)Proje Yöneticisi: Prof.Dr. Şanslı ŞenolProje Yürütücüleri: Araş. Gör. Özge Elmastaş Gültekin - Dz.Kur.Kd.Alb.OsmanTopallar - Dz.Kur.Alb. Hasan Bilgin6. EGE Ü. FEN FAKÜLTESİ’Nİ TERCİH EDEN ÖĞRENCİLERİN TERCİHLERİNİETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ ARAŞTIRMASIİstatistik Bölümü Projesi (Mayıs, 2008)Proje Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Hakan Savaş SazakProje Yürütücüleri: Araş. Gör. Funda İşçioğlu - Y.L.Öğr. Ahmetcan Diker7. BORNOVA HALKININ BELEDİYE HİZMETLERİNDEN MEMNUNİYETİ VEBEKLENTİLERİ ARAŞTIRMASIBornova Belediyesi -İstatistik Bölümü (Ağustos - 2008)Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Şanslı ŞenolProje Yürütücüleri: Araş. Gör. Olcay Bozkurt8. RADYO EGE KAMPÜS ARAŞTIRMASIT.C. Ege Üniversitesi Bilgi ve İletişim Teknolojileri Araştırma ve Uygulama Merkezi(BİTAM)- İstatistik Bölümü Projesi (Ekim, 2009)Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Candeğer YılmazProje Yürütücüleri: Prof. Dr. Fazıl Apaydın, Prof. Dr. Şanslı Şenol, Öğr. Gör. YelizTuna, Öğr. Gör. Levent Uslu, Araş. Gör. Olcay Bozkurt9.FEN FAKÜLTESİ İDARİ PERSONEL MEMNUNİYETİ ARAŞTIRMASIFen Fakültesi-İstatistik Bölümü Projesi (Şubat–2010)Proje Yöneticisi:Prof. Dr. Şanslı ŞenolProje Yürütücüleri:Yrd.Doç.Dr.Sevcan Demir Atalay,Araş.Gör.Özge ElmastaşGültekin10.FEN FAKÜLTESİ AKADEMİK PERSONEL MEMNUNİYETİ ARAŞTIRMASIFen Fakültesi-İstatistik Bölümü Projesi (Nisan -2010)Proje Yöneticisi:Prof. Dr. Şanslı ŞenolProjeYürütücüleri:Yrd.Doç.Dr.Sevcan Demir Atalay, Araş.Gör.Özge ElmastaşGültekin, Araş.Gör.Ağah Kozan2

11. EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTA MEMNUNİYETİARAŞTIRMASIT.C. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halkla İlişkiler Birimi-İstatistik Bölümü (Nisan,2010)Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Candeğer YılmazProje Yürütücüleri: Prof. Dr. Şanslı Şenol, Araş. Gör. Aslı Kılıç, Dr. Beyhan TunaKİTAPLAR:1. Prof. Dr. Şanslı Şenol, TANIMLAYICI İSTATİSTİK, Nobel Yayın Dağıtım,978–605–395–149–9,1.baskı,316 sf. Ankara, 2008.2. Prof. Dr. Şanslı Şenol, ÇIKARSAMALI İSTATİSTİK, Nobel Yayın Dağıtım, 978–605–395–147–6,1.baskı,281 sf. Ankara, 2008.3. Prof. Dr. Şanslı Şenol,Yrd. Doç.Dr. Hakan Savaş Sazak, Yrd. Doç.Dr. Ali Mert, Araş.Gör. Aslı Kılıç, HANDBOOK OF STATİSTİCAL TERMS, 978–605–395–358–6,1.baskı,448 sf. Ankara, 2010.FAALİYETLER:Ege Üniversitesinin Kuruluşunun 55.yılı etkinlikleri kapsamında gerçekleştirilen“İSTATİSTİKÇİ İLE İSTATİSTİK” temalı 2010 Türkiye İstatistik Günü EtkinliğiTARİH:7 Mayıs 2010YER: E.Ü. Fen Fakültesi Konferans salonuKATILIMCILAR: E.Ü.Fen Fak. İstatistik Bölümü- D. E. Ü. İstatistik Bölümü- YaşarÜniversitesi İstatistik Bölümü- İzmir TÜİK Bölge Müdürlüğü3

YAŞAR ÜNİVERSİTESİBİLİMSEL ÇALIŞMALAR1ULUSLARARASI HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN MAKALELERAndrew, A., Andrew J., Eren, Ş. (1989). Using LOGO to Learn Turkish. The ComputerBulletin, March 1989. England 15-22.Buke, A.C., Ermertcan,S., Hosgor-Limoncu,M., Ciceklioglu,M., Eren,S., “RationalAntibiotic Use and Academic Staff”, International Journal of Antimicrobial Agents 21(2003), pp. 63-66.Buke, A.C., Hosgor-Limoncu, M., Ermertcan,S., Ciceklioglu,M., Tuncel,M, Köse,T.,Eren,S., “Irrational Use of Antibiotics Among University Students ”, InternationalJournal of Antimicrobial Agents .Available online 20 January 2005. Sengul,A., Parlak,D.,Zincir-Heywood,N., Eren,S., “From Search Engines’ View Point: Web Pages Designed inTurkey”, Information Technology for Development 9(2000) 13-23 IOS Press.Agayeva Ch.A., Stochastic optimal control problem with delay, Theory of stochasticprosesses, Kiev,2006, N 1-2, V.12(28).Agayeva Ch.A., On one stochastic optimal control problem with variable delay, Theory ofstochastic prosesses, Kiev,2007, N 1-2, V.13(29).Agayeva Ch.A., Allahverdiyeva J.J. On one stochastic optimal control problem withvariable delays, Theory of stochastic prosesses, Kiev, 2007, N 3, V.13(29).Moralı, N., “Optimal Stopping Rule for Software Testing”,(R.Soyer ile), 2003, NavalResearch Logistics, Vol 50, pp:88-104Moralı, N., “Adapting the Log-Normal Model to Test Allopurinol Effect on the Preventionof Radical Injury”(Abdul Sattar R. S. Al –Khalidi, Haluk Berk ile), 1999, Vol 5, pp:239-249Al-Khalidi ARS, Moralı N, Berk H. Adapting the log-normal model to test allopurinol effecton the prevention of radical injury. Applied Statistical Science 1999, 5:239-249.

2Albayrak, R.S. (2007) (O. Erdoğan and K. Tata)."Secondary Offerings of State Ownedincorporations", Emerging Markets Letters, Volume1, Issue 2, ISSN 1749-9976.Nasibov E., Peker S., (2008), On the nearest parametric approximation of a fuzzynumber, Fuzzy Sets and Systems, Vol:159 p:1365-1375.Nasiboğlu E., Peker S., (2010), Time Series Labeling Algorithms Based on the K-NearestNeighbors’ Frequencies, Expert Systems with Applications, kabul edildi.Nasiboğlu E., Peker S., Parametric Triangular Fuzzy Number Approximations Based OnData Frequencies, Knowledge and Information Systems, değerlendirme aşamasında.Nasibov E., Peker S., (2011), Exponential membership function evaluation based onfrequency, Asian Journal of Mathematics and Statistics, ISSN 1994-5418, DOI:10.3923/ajms.2011.ULUSLARASI BILIMSEL TOPLANTILARDA SUNULAN VE BILDIRI KITABINDA(PROCEEDINGS) BASILAN BILDIRILEREren,Ş. (1987). Comparison of the Efficiency of Various Sorting Algorithms inMicrocomputers. The First International Symposium on Computational Statistics, Çeşme,İzmir, 671.Eren,Ş., Koltuksuz,A. (1989). Personel CRC/Checksum Utilization Over RandomlyChosen Generator Polynomials for Viral Activity Detection: A proposal. Proceddings ofEARN 89. May, 1989, Heraklion, Crete, Greece, 82-83.Eren,Ş. (1989). Computer Aided Education: Issues and Strategies. The 17th AnnualNorth American Conference. Hershey, Pennsylvania. July 23-26, 1989.Tuğlular,T., Eren,Ş., “Development of Policy Rules for Password Systems”, Proceedingsof The Fourteenth International Symposium on Computer and Information Sciences, 18-20 October 1999, Kuşadası, İzmir, pp. 670-677.Agayeva Ch.A., Allahverdiev J.E. “The necessary conditions of optimality for stochasticunnormal problems with delay argument”, VII Belarusian mathematical conference.Theses of reports.Minsk, 1996.Agayeva Ch.A., Allahverdieva J.J. “The necessary conditions of optimality for stochasticcontrol systems with variable delay” Theses of the International Conference:«Dynamical Systems: Stability, Control, Optimization” Minsk, 1998.

3Agayeva Ch.A., Allahverdieva J.E. “The necessary conditions of optimality of stochasticsystems with delay for the singular controls” ,Theses of the International Conference:«Dynamical Systems: Stability, Control, Optimization” Minsk, 1998.Agayeva Ch.A., Allahverdieva J.J. “On a problem of optimal stochastic control withvariable delays ” , General Guide & Abstracts of third joint seminar on appliedmathematics. Baku State University & Zanjan University, September, 2002.Agayeva Ch.A., “A maximum principle for one stochastic control problem with variabledelay on phase and on control , Abstracts of the International Conference “Modernproblems and new trends in probability theory”, Chernivtsi, Ukraine,2005Agayeva Ch.A., Allahverdieva J.E. “The necessary conditions of optimality of stochasticsystems with variable delay on state and on control” , Proceedings of the InternationalConference: « Control problem and applications ” Minsk, 2005.Agayeva Ch.A., “Necessary condition of optimality for stochastic systems with variabledelay on control”, Abstracts of the International Conference “Modern stochastics:theoryand applications”,Kyiv, Ukraine, 2006.Agayeva Ch.A.,Abushov Q.,“ Necessary and sufficient condition of optimality for linearstochastic control systems with variable structure”, Abstracts of the InternationalConference “Modern stochastics:theory and applications”,Kyiv, Ukraine, 2006.Agayeva Ch.A.,Abushov Q.,“ About one stochastic optimal control problem for somenonlinear system with variable structure.”, The İnternational Conference “Problems ofCybernetics and İnformatics”,Baku 2006.Allahverdiev J.E., Agayeva Ch.A., Allahverdieva J.E.,“ On a problem of stochastic optimalcontrol with variable delay on control.”, Proceedings of the International researchconference "Modern problems of Social-Economic development and informationtechnology",Baku, 2004.Agayeva Ch.A. “A maximum principle for one stochastic optimal control problem withconstant delays “, Conference Proceedings of the 5-th Annual Hawaii Internationalconference on Statistics, Mathematics and Related Fields", Hawaii, January 16-18, 2006.(http://www.hicstatistics.org).

4Morali N., Agayeva Ch.A. Necessary condition of optimality for singular controls ofstochastic delay system Abstracts of the International Conference “Skorokhod space 50years on”,Kyiv, Ukraine, June, 2007, p.61-62.Agayeva Ch., Abushov G. Necessary condition of optimality for stochastic control systemwith variable structure, Abstracts of the International Conference “Continuous,Optimization and Knowledge – based technologies.”, EurOPT, Lithuania, May 2008, p.4.Agayeva Ch., Abushov G. Necessary condition of optimality for stochastic controlsystems with variable structure, Proceedings of the 20-th International Conference“Continuous, Optimization and Knowledge – based technologies.”, EurOPT’ 2008,Lithuania, May 2008, pp.77-81.Agayeva Ch. The necessary condition of optimality for some singular stochastic controlsystem with variable delay. Abstracts of the International Conference Differentialequations and topology”, Moskow, Russia, June, 2008, p.214-215.Nigün Moralı, (Khalidi ve H. Berk ile), 1997, International Conference on AppliedStatistics in Medical Sciences,AnkaraMoralı, N., “Using AHP in Prioritization of the Procurement Proposals in Universities”,1994, Third International Symposium on the Analytical Hierarchy Process, Washinton DCMoralı, N. “Postoptimality Analysis in Unbalanced Transportation Problems”, 1994,Sixteenth Symposium onMathematical Programming with Data Perturbations,Washington DCAlbayrak, R.S. (2008). (Süerdem A.) A Method Proposal for Elicitation of IntensionalOntological Classes: Opposition Map Approach, /th International Conference on SocialScience Methodology, Campus di Monte Sant’Angelo, Naples, Italy, September 1-5 2008Albayrak, R.S. (2008). (Süerdem A.) Towards a New Approach in Social Simulations:Meta Language , MABS 9th International Workshop on Multi-Agent-Based Simulation,Estoril, Portugal, May 12-13 2008Albayrak, R.S. (2008). (B.R. Balci, P. Karakaya), Kobiler ve Derecelendirme, I.International symposium : Smes and Basel II An appraisal of smes within the frameworkof transition to basel II : issues and solutions proceedings May 2008 / ed. Alev Katrinli,p.166-174

5Albayrak, R.S. (2008). (Süerdem A.) , Formalizing Epistemological Constituents ofEmergence, AISB 2008 Convention Communication, Interaction and Social Intelligence,Aberdeen, UK, April 1-4 2008Albayrak, R.S. (2008). (Süerdem A.) Coding and Decoding Emergent Social Structure: AMeta Language Approach, presented at 1st ICC Workshop on Complexity in SocialSystems, Lisbon, Portugal, January 11-12 2008Albayrak, R.S. (2006) (O. Erdoğan and K. Tata). Abnormal Return Analysis Pre and Afterthe Secondary Offerings of State Owned Corporations, EMFE International Conference,Istanbul.Albayrak, R.S. (2006) (O. Erdoğan and K. Tata).,Secondary Offerings of State OwnedIncorporations,International Finance Symposium, Istanbul.ISBN:975-400-291-6:p. 23-35Albayrak, R.S. (2000) (F. Aleskerov).,Convexity of Choice Function Sets, Seminar inEconomic Design and Management, Bogazici University, IstanbulNasibov E., Peker S., (2007), A fuzzy least squares regression model given a flexibleparametric estimation, 4 th Int. Conference on Soft Computing, Computing with Wordsand Perceptions in System Analysis, Decision and Control, Ağustos 27-28, Antalya,Türkiye, syf.63-73.Nasibov E., Peker S., (2010), The efficiency of multi-time domain clustering in timeseries labeling, Ninth International Conference on Application of Fuzzy Systems and SoftComputing, Ağustos 26-27, Prag, Çek Cumhuriyeti.ULUSAL HAKEMLI DERGILERDE YAYINLANAN MAKALELERİkiz,F., Eren,Ş. (1978). Çok Değişkenli Varyans Analizi. Ege Üniversitesi Elektronik HesapBilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt-1, Sayı-1, 47-60.Öztürk,A., Eren,Ş., Şengonca,H. (1978). Çoklu Diskriminant Analizi ve Bununla İlgili BirUygulama. Ege Üniversitesi Elektronik Hesap Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt-1, Sayı- 41-49.Eren,Ş. (1978). Tamsayısal Programlama ile İlgili Problemler Üzerine Bir Çalışma.Uygulamalı İstatistik. Cilt-1, 41-49.

6Demirel,T., Mutaf,O., Özdemir,S., Numanoğlu,S., Eren,Ş. (1979). Cerrahi Travma,Fonksiyonel Ekstrasellüler Alan ve Intraoperatif Sıvı Uygulamaları Arasında Doğrusalİlişkiler. Doğa Bilim Dergisi, Cilt-3, Sayı-2, 89-92.Eren,Ş., Öztürk,A., (1979). Ters Polinomlar ile İlgili Toptimum Deneme Desenlerinin EldeEdilmesi Üzerine Bir Araştırma. Uygulamalı İstatistik, Cilt-2, Sayı-1, 183-194.Eren,Ş., Şengonca,H. (1979). Karışık Tamsayısal Programlama, Ege ÜniversitesiElektronik Hesap bilimleri Enst. Dergisi, Cilt-2, Sayı-1, 13-19.İkiz,F., Ergen,M.Ö., Eren,Ş. (1980). İstatistik Eğitiminde Bilgisayarların KullanılmaOlanakları. Ege Üniversitesi Uygulamalı İstatistik, Cilt-3, 23-24.Mısırlı,E., Eren,Ş. (1981). İkinci Dereceden Ters Polinomlarda Parametre TahminlerininElde Edilmesi Üzerine Bir Araştırma, Ege Üniversitesi Uygulamalı İstatistik, Cilt-4, Sayı- 1,39-46.Eren,Ş., İkiz,F. (1983). Verilerin İstatistik Analizinde Bilgisayarların Kullanımı. EgeÜniversitesi Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Cilt-6, Sayı-1, 73-100.Moralı, N., “Üretim Planına Dayalı İşgücü Planlaması Modeli ve Bir Uygulama”, 1993,Düşünceler EÜ, İletişim Fak. Der. cilt 7, sayı 6, ss. 235-243.Moralı, N., “Ulaştırma Problemlerinde Dual Değişkenlerin Ekonomik Yorumu”, 1992, DEÜ,İ.İ.B.F.Der. cilt 7,sayı1, ss. 244-255.İkiz,F., Eren,Ş., Korukoğlu,S. (1984). Bazı Gözlemleri İçin Kesikli Olasılık YoğunluğuBulunan Pozitif Değerli Şans Değişkenleri İçin Etkin Parametre Tahminlemesi Üzerine BirAraştırma. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Seri E. Uygulamalı İstatistik.45-49.Eren,Ş., Numanbayraktaroğlu,N. (1988). Kişisel Bilgisayarlarda Bir Uygulama: Hakediş.İnşaat Mühendisliğinde Bilgisayar Kullanımı Sempozyumu. Bildiriler II. İstanbul 20-24Haziran, 1988, 610-618..Eren,Ş., Koltuksuz,A. (1989). Temel Kavramlar ve Yapısal Özellikleriyle BilgisayarVirüsleri. Bilgisayar Dergisi, Şubat 1989, 106-116.Eren,Ş., Koltuksuz,A. (1989). Bilgisayar Virüsleri-II. Örnek Olaylar, Önlemler ve Aşılar.Bilgisayar Dergisi, Mart 1989, 94-102.Eren,Ş., Koltuksuz,A. (1989). Bilgisayar Virüsleri. Bilgisayar Dergisi, Nisan 1989, 108-116.

7Eren,Ş., Koltuksuz,A., (1989). Bilgisayar Virüsleri. Bilgisayar Dergisi, Mayıs 1989, 106-111.Canyurt,M.A., Eren,Ş. (1989). Su Canlıları İçin Letal Konstantrasyon (LC-50)Hesaplamada Probit Metodunun Uygulanması Üzerine Bir Araştırma. Ege ÜniversitesiBilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 2.Eren,Ş., Koltuksuz,A., (1989). Virüs Yazılım İlkeleri. 6. Türkiye Bilgisayar Kongresi, 29-31Mayıs 1989, İstanbul, 195-198.20Tamtürk,H., Eren,Ş. (1989). Kelime İşlem Yazılımları ve Bir Uygulama. Ege Üniv.Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Cilt-12, Sayı-2.Eren,Ş., Koltuksuz,A., (1990). Bilgisayar Güvenliğinin Temel İlkeleri. Bilgisayar Dergisi,Nisan 1990, 130-132.Eren,Ş., Koltuksuz,A., (1990). Bilgisayar Güvenlik Mimarileri. Bilgisayar Dergisi, Mayıs1990, 170-174.Eren,Ş., Koltuksuz,A., (1990). Bilgisayar Veri Güvenliği I. Bilgisayar Dergisi, Haziran,1990, 162-165.Eren,Ş., Koltuksuz,A., (1990). Bilgisayar Veri Güvenliği II. Bilgisayar Dergisi, Temmuz1990, 170-171.Eren,Ş., Koltuksuz,A., (1990). Bilgisayar ağı Güvenliği. Bilgisayar Dergisi, Ağustos 1990,113-116.İnceoğlu,M., Eren,Ş., (1990). Mikrobilgisayarlar İçin İşletim Sistemini DestekleyenHizmet Programlarının Yazılması Üzerine Bir Çalışma. Ege Üniversitesi Fen Bil. Enst.Dergisi, Cilt-1, Sayı-1, 73-77.Koltuksuz,A., Eren,Ş. (1990). Bilgisayar Güvenliği İlkeleri. Ege Üniversitesi. Fen Bil. Enst.Dergisi, Cilt-1, Sayı-1, 63-66.Eren,Ş. (1990). Asimetrik Şifrelemede RSA Algoritması. Ege Üniv. Bilgisayar Araştırma veUygulama Merkezi Dergisi, Cilt-13, Sayı-1.Savru,T.A., Eren,Ş. ( ). Doğrusal Olmayan Optimisazyon Tekniklerinde Arama YöntemleriÜzerine Bir Bilgisayar Paket Programının Hazırlanması. Ege Üniversitesi Fen BilimleriEnstitüsü Dergisi, Cilt-1, Sayı-1 ,Yücetürk,A.C., Eren,Ş. (1992). İşletim Sistemlerinde Güvenlik Amacı ile KullanılacakModellerin Geliştirilmesi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt-1, Sayı- ,

8Tamtürk,H.N., Eren,Ş. (1992). Bilgisayar Yetkilendirmeli Erişim Denetim Sistemi. EgeÜniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt-1, Sayı- ,Balkış,B.H., Eren,Ş. (1992). Geçiş Kontrol Güvenlik Sistemi. Ege Üniversitesi Fen BilimleriEnstitüsü Dergisi, Cilt-1, Sayı-Moralı, N., “Three Alternative Heuristic Solution Procedures for Concave Cost SimplePlant Location Problem”, 1987, DEÜ, İ.İ.B.F.Der. cilt 2, sayı1, ss. 31-46.Agayeva Ch.A., Allahverdieva J.J. “The maximum principle for stochastic systems withvariable delay “,Reports of NAS of Azerbaijan, LIX №5-6, 2003.Agayeva Ch.A. On one stochastic control problem with control delay., Proceedings ofIMM of Azerbaijan AS,vol. XXII (XXX), Baku,2005.Agayeva Ch.A. The necessary condition of optimality for one stochastic control problemwith constant delay on control , Transactions of the NASA, Informatics and controlproblems Baku, 2005, No:2.Agayeva Ch.A.,Abushov Q., Linear-square stochastic optimal control problem withvariable delay on control and state” Transactions ANAS, math.- ph. series, informaticsand control problems, Baku, 2005,No3.Agayeva Ch.A. A necessary condition for one stochastic optimal control problem withconstant delay on control and state , Transactions ANAS , mathematics and mechanicsseries of physical technical & mathematical science, Baku, 2006, XXVI.Agayeva Ch.A. Necessary condition of optimality for stochastic systems with constantsdelays, Transactions ANAS, math.- ph. series, informatics and control problems, Baku,2006, № 2, XXVI.Agayeva Ch.A. A maximum principle for one stochastic optimal control problem withconstant delay on control . News of Baku University, phys.-math. sciences series, Baku,2006, № 1.Agayeva Ch.A., Abushov Q.U. A necessary condition of optimality for one stochasticcontrol problem with variable structure. Transactions ANAS , mathematics andmechanics series of physical-technical & mathematical science, Baku, 2006, XXVI, № 3.Agayeva Ch.A. II order necessary condition of optimality of stochastic systems withdelay, Reports of NAS of Azerbaijan, LXIII, №2, 2007.

9Doğu E., Özgürel B., “Kalite Fonksiyon Göçerimi ile Bireysel Emeklilik SistemleriPazarlayan Sigorta Şirketlerinin Teknik Özelliklerinin İncelenmesi Üzerine bir Çalışma”,DEU İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 1, syf 33-35, 2009,Özgürel B., “2005 yılı için Çoklu Azalım Tablosu”, İstatistik Araştırma Dergisi, cilt 4, sayı3, sayfa 63-75, 2007, Araştırma Makale.Özgürel B., “Risk Premium in Motor Vehicle Insurance”, DEU İİBF Dergisi, cilt 20, sayı 2,2005, Araştırma Makale.ULUSAL BILIMSEL TOPLANTILARDA SUNULAN VE BILDIRI KITABINDABASILAN BILDIRILEREren,Ş., İnceoğlu,M. (1989). Bilgisayarlarda Kesirlerin Eksiksiz Gösterilmesi Üzerine BirYöntemin Tanıtım ve Uygulaması. 2. Ulusal Matematik Sempozyumu Bildirileri 25-28Eylül 1989. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Bilimsel Toplantılar Serisi, No: 1, 577-588.Çakır,Ş., Eren,Ş. (1991). Günlük Yağış Verilerinin Analizine İlişkin EVENTS ProgramıÜzerine Bir Çalışma. 2. Ulusal Meteoroloji Kongresi. İTÜ 22 Mart 1991.Toker,L., Eren,Ş. (1993). Tek Boyutlu Array ve Çok Boyutlu Matris İşlemlerinin Merkeziİşlem Birimi ile Vektör İşlemcisinde Uygulanmasında İşlem Sürelerinin KarşılaştırılmasıKonusunda Bir Araştırma. 1. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu. 11-12 Kasım1993, İzmir, sf. 19-30.Koltuksuz,A., Eren,Ş., Tuğlular,T., "C3I'den C4I'ye Geçişte Bilgisayar Güvenliği Kurumlarıve Bir Kurum Önerisi", Kara Harp Okulu 1. Sistem Mühendisliği ve SavunmaUygulamaları Sempozyumu, 12-13 Ekim 1995, Ankara, Bildiriler I, s. 653- 657.Koltuksuz,A., Tuğlular,T., Eren,Ş., “Turizmde Küreselleşmeye Doğru: Elektronik Ticaret”,IX. Ulusal Turizm Kongresi, 6-9 Kasım 1998, Kuşadası, Aydın, Bildiriler, s. 5-10.Koltuksuz,A., Eren,Ş., Tuğlular,T., “C3I’den C4I’ye Geçişte Bilgisayar Güvenliği Kurumlarıve Bir Kurum Önerisi”, Kara Harp Okulu, 1. Sistem Mühendisliği ve SavunmaUygulamaları Sempozyumu, 12-13 Ekim 1995, Ankara, Bildiriler I, s. 653- 657.Koltuksuz,A., Eren,Ş., Tuğlular,T., “Kriptanalizde İstatistik Metodlar ve Türkiye Türkçesiİçin Bir Uygulama”, II. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 1-2 Haziran 1995,Atatürk Kültür Merkezi, Konak, İzmir.

10Koltuksuz,A., Eren,Ş., “Klasik Kriptosistemler İçin Türkiye Türkçesinin KriptanalitikÖlçütleri”, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Araştırma Sempozyumu ’94, 21-23Kasım 1994, Ankara, Bildiriler, s. 1/67-1/69.Atakan,F., Kayacık,G., Eren,Ş., “Firmalar Arası Elektronik Ticaret ve Tedarik ZinciriYönetiminde Gezici Etmen Teknolojisinin Kullanımı”. İnet-tr’ 2001, VII. Türkiye’deInternet Konferansı, 1-3 Kasım 2001, İstanbul.Atakan, F., Eren, Ş., İş Akışı Yönetim Sistemleri: E-İş’in Anahtarı, Bilgi TeknolojileriKongresi, 01-04 Mayıs 2003, Pamukkale Üniversitesi – Denizli, pp.85-87.Kurtel,K., Eren,Ş. (2004). Elektronik Ticaret İçin Strateji Geliştirmek.TBD 21.BilişimKurultayı.4-6 Ekim 2004 .ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi.Ankara.Bilgin,T.T.,Eren,Ş. (2008). Maltepe Üniversitesi Uzaktan Eğitim Sisteminin ÖğrenmeÜzerinde Etkileri ve Sistemi Tercih eden Öğrenci Profilinin değerlendirilmesi. 16-18 Nisan2008. Kuşadası, Türkiye.Tamer, İ., Eren,Ş. (2008). Uzaktan Eğitim Sistemi için Sanal Sınıf Alt Yapı Modellemesive Organizasyon Yapısı. 16-18 Nisan 2008 .Kuşadası, Türkiye.Kurtel K., Eren Ş., “Yazılım Ölçümü: Genel Bir Bakış”, Yazılım Kalitesi ve YazılımGeliştirme Araçları Sempozyumu 2008, 9-10 Ekim 2008, İstanbul, Türkiye, ISBN: 978-975-6957-88-2, pp: 107-112.Moralı, N., “Her Kullanıcı İçin Farklı Bir Bilgisayar” (E.Hacımenni ile) 1998, 15. UlusakKurultayı İstanbul.Moralı, N., “Analitik Hiyerarşi Sürecinin Jeotermal Sistem Tasarımında Kullanımı ve DenizUygulaması”(A.Eltez ile) 1997, Araştırma Sempozyumu Ankara,Moralı, N., “Kaynak Tahsisi Problemine Yeni Bir Yaklaşım” C.C.Çelikoğlu ile) 1997,Ankara,Moralı, N., “Yoksatmalı Stotastik Envanter Modelleri” (C.C.Çelikoğlu ile) 1997, Manisa,Moralı, N., “Analitik Hiyerarşi Süreci Kullanarak Elektirik Üretimi İçin SistemKarşılaştırmaları” (A.Eltez ile)1997, Bursa,Moralı, N., “Ölüm İstatistiklerine Dayalı Hayat Tablolarında Altüeryal FonksiyonlarınDüzeltilmesi İçin Simülasyon Çalışması” (E.Üzgür ile) 1996, AnkaraMoralı, N., “Türkiye Üniversitelerinde İstatistik ve Ekonometri Öğretim Programları”(C.C.Çelikoğlu ile) 1995,İzmir

11Moralı, N., “1990 Yılına Özgü Hayat Tabloları” G.Söndürmez ile) 1994, Ankara,Agayeva Ch.A., Allahverdieva J.J. “On a problem of optimal stochastic control withvariable delays ” , General Guide & Abstracts of third joint seminar on appliedmathematics. Baku State University & Zanjan University, September, 2002.Agayeva Ch.A., The necessary conditions of optimality for one stochastic controlproblem with constant delay on phase and on control, Abstracts of the InternationalConference on mathematics and mechanics devoted to the 50-th anniversary frombirthday of corresp.-member of NASA, prof.I.T.Mamedov, Baku,2005.Agayeva Ch.A., Allahverdieva J.J. “The necessary condition of optimality for onestochastic control problem with variable delay on phase and on control” , Abstracts ofthe 1st International Conference on Control and Optimization with IndustrialApplications(COIA-2005), Baku,2005.Albayrak, R.S. (2008). Yerleşiklik ve sosyal Sermaye İlşkisinin Dinamik Analizi, YEBKO-İzmir, Eds. C. C. Aktan & Ö. Dalbay pp.1-17. Özgüre,l B., Güçkan Yapar, “Stokastik FaizOranı Varsayımı Altında Türkiye’deki Özel Bir Sosyal Güvenlik Kurumunun AktüeryalAnalizi”, IX. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, Selçuk, Mayıs 2008.Eralp Doğu, Özgüre,l B., Kalite Fonksiyon Göçerimi ile Bireysel Emeklilik SistemleriPazarlayan Sigorta Şirketlerinin Teknik Özelliklerinin İncelenmesi Üzerine Bir Çalışma, II.UIusal KFG Sempozyumu, Buca, Mart 2008, D.E.Ü. İşletme Fakültesi Bildiriler II. UlusalKalite Fonksiyon Göçerimi Sempozyumu, sayfa:143-155.Özgürel B., “Actuarial Valuation of Private Foundation”, DEÜ İstatistik Bölümü VI.Seminer Günleri, Buca, Şubat 2008.Özgürel B.,,"Aktüeryal Değerlendirme", DEÜ İstatistik Bölümü V. Seminer Günleri, Buca,Eylül 2007Özgürel B., Güçkan Yapar,"Emekli İkramiyesinin Son Maaşa Endekslenmesi", 5. İstatistik. . Kongresi, ANTALYA, Mayıs 2007, 5. İstatistik kongresi ve risk ölçümleri ve yükümlülüktoplantısı.Özgürel B., Ferhat İşyapan, Burak Karadağ,"DİE Ölüm Verilerini Kullanılarak YapılmışZaman Serisi Analizi ve Çoklu Azalım Tablosu Öngörümlemesi", 4. İstatistik Kongresi,ANTALYA , Mayıs 2004.Özgürel B.,,"Emeklilik Modelleri", GİK 2003, İZMİR, Ağustos 2003.

12Özgürel B., “Emeklilik Programları ve Çoklu Azalım Tabloları, DEÜ İstatistik Bölümü III.Seminer Günleri, Şubat 2003.Moralı, N., Özakçan B., "İzmir Bölgesi Verilerine Dayanarak Kasko Sigortalarında RiskPrimleri", Yöneylem Araştırması ve Endüstri Mühendisliği XX. Ulusal Kongresi, ANKARA,Haziran 1999.Moralı N., Peker S., (2007), WABL’a dayanan bulanık regresyon modeli, 16. İstatistikAraştırma Semposyumu Bildiriler Kitabı, 10-11 Mayıs, syf. 93-98, Ankara.DİĞER YAYINLARManas,O., Eren,Ş., İkiz,F. (1985). BASIC Programlama. Bilgehan Matbaası, Bornova,İzmir. 2. Baskı.Eren,Ş. (1988). Disk İşletim Sistemi (DOS). Tercüme. Ege Üniversitesi Matbaası,Bornova-İzmir.Eren,Ş. (1989). Mikrobilgisayarlar İçin BASIC Programlama. Şafak Ofset ve TipoMatbaacılık. Ankara, 4. Baskı.Eren,Ş., İnceoğlu,M. (1991). Mikrobilgisayarlar İçin TURBO PASCAL. Ege ÜniversitesiBasımevi, Bornova, İzmir.Eren,Ş., Kaçan,E., İnceoğlu,M. (1993). Mikrobilgisayarlar İçin Çözümlü BASICProgramlama. İkiz,F., Püskülcü,H., Eren,Ş. (1998). İstatistiğe Giriş. Barış Yayınları. EgeÜniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir.Eren,Ş., Kaçan,E. (1997). Windows 3.1. Ege Üniversitesi Matbaası, Bornova, İzmir.Eren,Ş., Kaçan,E. (1999). DOS, Windows 95, Word 97, Excel 97. Ege UniversitesiMatbaası, Bornova, İzmir.Eren,Ş., Kaçan,E. (2000). Windows 98, Word 97, Excel 97. Barış Matbaası, Ankara.Eren,Ş., Razbonyalı,M.(2003). Diferansiyel Denklemler. T.C.Maltepe Üniversitesi,Mühendislik Fakültesi.Yayın No:1.Eren,Ş., Razbonyalı,M.(2003). Lineer Cebir. T.C.Maltepe Üniversitesi, MühendislikFakültesi.Yayın No:2.Eren,Ş.,ve diğer yazarlar..(2007). Bigisayar Mühendisliğine Giriş.(Bir Bölüm).PapatyaYayıncılık Eğitim.Moralı, N., Temel Matematik, 1988, (G.Söndürmez ile) (Kitap)

13Moralı, N., Harmanlama Problemleri: İki Değişik Yaklaşım ve Bir Uygulama, 1993(Kitap)Moralı, N., Hayat Sigortaları içim Aktüeryal Teknikler, 1997 (Kitap)YAZILAN ULUSLARARASI KITAPLAR VEYA KITAPLARDA BÖLÜMLERAlbayrak, R.S. (2009). (Süerdem A.) Towards a New Approach in Social Simulations:Meta-Language , Multi Agent Based Simulation, LNAI 5269. Eds. Nuno David and JaimeSichman, Springer Verlag London