İslam Ahlakı - Mehmet Oruç

şu kusuru olmasa, daha iyi olurdu demek, gıybet olur. Hucurât sûresinde, onikinci âyetindemeâlen, “Birbirinizi gıybet etmeyiniz!” buyuruldu.Gıybet, adam çekiştirmek demektir. Birisini gıybet etmek, ölmüş insanın etini yimek gibiolur buyuruldu. Hadîs-i şerifte, “Kıyâmet günü, bir kimsenin sevap defteri açılır. Yâ Rabbî!Dünyada iken, şu ibâdetleri yapmıştım. Sahîfede bunlar yazılı değil, der. Onlar,defterinden silindi, gıybet ettiklerinin defterlerine yazıldı denir” ve “Kıyâmet günü birkimsenin hasenât defteri açılır. Yapmamış olduğu ibâdetleri orada görür. Bunlar senigıybet edenlerin sevaplarıdır, denir” buyuruldu.İbrâhîm Edhem hazretleri, bir yemeğe da’vet edilmişti. Sofrada, çağrılanlardan birininbulunmadığı söylenince, o ağır kimsedir, denildi. İbrâhîm bin Edhem, gıybet edildi, buyurdu veçıkıp gitti.Kötülükleri meydanda olanların gıybeti 28.10.2002Ebû Hüreyre hazretleri diyor ki, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” ile oturuyorduk.İçimizden birisi kalkıp gitti. Yâ Resûlallah! Rahatsız olup gitti, denildi. “Arkadaşınızı gıybetettiniz, etini yidiniz” buyurdu.Hz.Âişe diyor ki, Resûlullahın yanında, bir kadının uzun olduğunu söyledim, “Ağzındaolanı çıkar!” buyurdu. Tükürdüm. Ağzımdan et parçası çıktı. Allahü teâlâ sıfatları, özellikleri,cisim şekilinde göstermeğe kâdirdir.Allahü teâlâ, Mûsâ aleyhisselâma vahy eyledi ki, “Gıybet edip tevbe eden kimse,Cennete en son gidecektir. Gıybet edip, tevbe etmiyen kimse, Cehenneme en öncegirecektir.”. Hadîs-i şerifte, “Bir kimse için söylenen kusur, onda varsa, bu söz gıybet olur.Yoksa bühtân, yani iftirâ olur” buyuruldu.Gıybet, üç türlüdür: Birincisinde, ben gıybet etmedim, onda bulunan şeyi söyledim, der.Böyle söylemek, küfür olur. Çünkü, harama, helâl demiş olur. İkincisinde, gıybet olunanaduyurmaktır. Büyük haram olur. Tevbe etmekle af edilmez. Onunla helâllaşmak da lâzım olur.Üçüncüsünde, gıybet olunanın bundan haberi olmaz. Tevbe ve istigfâr etmekle ve ona hayırduâ etmekle af olur.Dindeki kusurları söylemek, meselâ namaz kılmaz veya şarap içer veya hırsızlık ederveya söz taşıyıcıdır demek ve dünyadaki kusurlarını söylemek, meselâ sağırdır, şaşıdır demek,gıybet olur.Dindeki kusurları, onu kötülemek için söylenirse, gıybet olur. Onun islâhınıdüşünerek söylerse, gıybet olmaz. Acıyarak söylemek de, gıybet olmaz denildi. Bu köyde,namaz kılmıyan var veya dinsiz var, hırsız var demek, gıybet olmaz. Çünkü, belli bir şahssöylenmemiştir.Bir kimse, namaz kılar, oruc tutar, hem de insanlara eli ile zarar verir. Meselâ döver,mallarını gasb eder, hırsızlık eder. Yahut dili ile zarar verir. Meselâ söver, iftirâ eder, gıybeteder, söz taşır. Bunun gibi, âşikâre yapılan fısk ve haramları ve bid’atları söylemek, gıybetolmaz. Bunları men etmesi için haber vermesi, günah olmaz.Babasının mâni olacağını bilenin, bunu söylemesi veya yazarak bildirmesi lâzımdır. Mâniolacağı bilinmiyorsa haber vermek câiz olmaz. Çünkü, düşmanlığa sebep olur.Gıybet etmenin sebepleri 29.10.2002İnsanı gıybet etmeğe sürükliyen sebepler çoktur. Bunlardan onbiri şunlar: Ona karşıdüşmanlık, yanında olanların fikirlerine uymak düşüncesi, sevilmiyen bir kimseyi kötülemek,kendisinin o günahda bulunmadığını bildirmek, kendinin ondan üstün olduğunu bildirmek, hasedetmek, yanında bulunanları güldürmek, şakalaşmak, onunla alay etmek, ummadığı kimseninharam işlemesine hayıretini bildirmek, buna üzüldüğünü, ona acıdığını bildirmek, haram işlediğiiçin onu sevmediğini bildirmek.Gıybet, insanın sevaplarının azalmasına, başkasının günahlarının kendisine verilmesinesebep olur. Bunları, her zaman düşünmek, insanın gıybet etmesine mani olur.Yanında gıybet yapıldığını işiten kimse, buna hemen mani olmalıdır. Hadîs-i şerifte,“Yanında, din kardeşine gıybet edilince, gücü yettiği halde ona yardım etmiyen kimseningünahı, dünyada ve âhırette kendisine yetişir” buyuruldu.Gıybet yapılırken, orada bulunan kimse, korkmazsa, söz ile, korkunca, kalbi ile redetmezse, gıybet günahına ortak olur. Sözünü kesmesi veyahud kalkıp gitmesi mümkin ise,bunları yapmalı. Eliyle, başıyle, gözüyle men’ etmesi kâfî gelmez. Açıkca, sus, demesi lâzımdır.Gıybet etmenin keffâreti, üzülmek, tevbe etmek ve onunla helâllaşmakdır. Pişmanolmadan helâllaşmak, riyâ olur, ayrı bir günah olur. Ölüyü gıybet etmek te haramdır.Altı kişinin kusurlarını, ayıblarını arkasından söylemek, gıybet olmaz: Ona acıdığı içinsöylemek, ona mani’ olunması için söylemek, fetvâ almak için söylemek, Müslümanları onun