İslam Ahlakı - Mehmet Oruç

Bunun, bir günlük nafakası olmayan, başka bir kimse için veya borçlu için yardımtoplaması tezellül olmaz. Fazla hediyye almak için, az bir şeyi hediyye vermek de, tezellül olur.Âyet-i kerîme böyle hediyye vermeyi men etmektedir. Alınan hediyyenin karşılığını bundan fazlavermek eftaldir. Fakat fazla karşılık için hediyye vermek câiz değildir.Da’vet olunmadan ziyâfetegitmek de tezellüldür. Hadîs-i şerifte, “Da’vet edilen yere gitmemek günahtır. Da’vet olunmadığıyere gitmek hırsızlık etmek olur” buyuruldu.Nikâh sâhibinin da’vet ettiği yerde haram şeyler yoksa, bu da’vete gitmek vâcib olur.Başka da’vetlere gitmek sünnettir. Riyâ ve iftihâr için yani gösteriş ve övünmek için yapılanda’vetlere gitmek câiz değildir. Bir menfaate kavuşmak düşüncesiyle, devlet adamları ile,hâkimlerle, zenginlerle arkadaşlık yapmak tezellül olur.Böyle kimselerle karşılaşınca ve bunlara selâm verirken eğilmek ve secde etmek detezellüldür. Büyük günahdır. İbâdet için eğilmek küfür olur. Yehûdîlerin selâm vermelerinebenzemek olur.Tezellül ve tevazu 2.9.2002Kötü huy olan tezellül, aşağılık ile güzel huy olan tevazuyu karıştırmamak gerekir. Hersan’atı ve ticareti yapmak, maâş, ücret karşılığında mubah olan işleri yapmak, meselâ çobanlık,bağçıvanlık yapmak, inşâatta ve hafriyâtta çalışmak ve sırtında yük taşımak tezellül değildir.Peygamberler “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” ve Velîler “rahime-hümullahü teâlâ” bunlarıyapmışlardır. Kendinin ve çoluk çocuğunun nafakasını temîn için çalışmak farzdır. Başkalarınayardım için her türlü kazanç yolunda çalışarak daha fazla kazanmak mubahdır.İdrîs aleyhisselâm terzilik yapardı. Dâvüd aleyhisselâm demircilik yapardı. İbrâhîmaleyhisselâm zirâat ve kumaş ticareti yapardı. İlk olarak kumaş dokuyan Âdem aleyhisselâmdır.Din düşmanları, ilk insanların ot ile örtündüklerini, mağarada yaşadıklarını yazıyorlar. Buyazılarının hiçbir vesîkası yoktur, uydurmadır.Îsâ aleyhisselâm kunduracılık yapardı. Nûh aleyhisselâm marangozluk, Sâlihaleyhisselâm çantacılık yapardı. Peygamberlerin çoğu “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” çobanlıkyapmıştır. Hadîs-i şerifte, “Evinin ihtiyaclarını alıp getirmek kibrsizlik alâmetidir” buyuruldu.Resûlullah “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” mal satmış ve satın almışdır. Satın almasıdaha çok olmuştur. Ücret ile çalışmış ve çalıştırmışdır. Mudârebe şirketi ve ortaklık yapmıştır.Başkasına vekîl olmuş ve vekîl yapmıştır. Hediyye vermiş ve almıştır. Ödünç ve âriyyet mâlalmıştır. Vakf yapmıştır. Dünya işi için kimseye kızmamış, incitecek şey kimseye söylememiştir.Yemîn etmiş ve ettirmişdir. Yemîn ettiği şeyleri yapmış, yapmayıp keffâret verdiği de olmuştur.Latîfe yapmış ve söylemiş, latîfeleri hep hak üzere ve faydalı olmuşdur. Yukarıda sayılanlarıyapmakdan çekinmek, utanmak, kibir olur. Çok kimseler burada yanılırlar. Tevazu ile tezellülübirbiri ile karıştırırlar. Nefs, burada çok kimseleri aldatır.Fakirlik, tezellüle sebep olmamalıdır. Çünkü, fakirlik utanılacak bir şey değildir.Müslüman, Allahü teâlâ emr ettiği için rızk kazanmağa çalışır. Çalışırken, ibâdetlerini terk etmezve haram işlemez. Kazanırken de, kazandığını sarf ederken de, İslâmiyete uyar. Böyle kimseyezenginlik de, fakirlik de faydalı olur. Dünya ve âhıret saadetine kavuşmasına sebep olur. Fakat,nefsine uyarak, sabır ve kanâ’at etmiyen kimse, Allahü teâlânın kaza ve kaderine râzı olmaz.Fakir olunca, az verdin diye, i’tirâz eder. Zengin olursa, doymaz, daha ister. Kazandığınıharamlara sarf eder. Zenginliği de, fakirliği de, dünyada ve âhırette felâketine sebep olur.Ucb; yaptığı ibâdetlerle övünmek 3.9.2002Kötü huylardan biri de ucbdur. Ucb, yaptığı ibâdetleri, iyilikleri beğenerek, bunlarlaövünmektir. Yaptığı ibâdetlerin, iyiliklerin kıymetini bilerek, bunların elden gitmesini düşünerekkorkmak, üzülmek ucb olmaz. Yahut, bunların Allahü teâlâdan gelen nimetler olduğunudüşünerek, sevinmek de, ucb olmaz.Bunların Allahü teâlâdan gelen nimetler olduğunu düşünmiyerek kendi yaptığını,kazandığını sanarak sevinmek, kendini beğenmek, ucb olur. Ucbun zıddına “Minnet” denir.Minnet, nimete kendi eliyle, kendi çalışmasıyla kavuşmadığını, Allahü teâlânın lutfü ve ihsânıolduğunu düşünmektir.Böyle düşünmek, ucb tehlikesi olduğu zaman farz olur. Diğer zamanlarda isemüstehabdır. İnsanı ucba sürükliyen sebeplerin başında cehâlet ve gaflet gelmektedir. Buucbdan kurtulmak için, her şeyin Allahü teâlânın dilemesi ile ve yaratması ile meydana geldiğinive akıl, ilm, ibâdet etmek, mâl ve mevkı’ gibi kıymetli nimetlerin, Allahü teâlânın lutfü ve ihsânıolduklarını düşünmek lâzımdır.Nimet, insana faydalı olan, tatlı gelen şey demektir. Bütün nimetleri gönderen Allahüteâlâdır. Ondan başka yaratıcı ve gönderici yoktur. Eshâb-ı kirâmdan bazıları, Huneyn