İslam Ahlakı - Mehmet Oruç

içerlerdi. Hâlbuki, pis, necs olan şeyleri yimek haramdır. Kâfirler ise, çok kerre pis olur. Elleri vekapları şarâblı olur. Hepsi leş yer. Yani, Besmelesiz kesilen veya kesilmeyip başka sûretleöldürülen hayvanları yerler. Fakat, pisliği görülmedikce, temiz deyip yirlerdi. Aldıkları kâfirşehirlerinde, kitaplı kâfirlerden et, peynir satın alır, yerlerdi. Hâlbuki, o şehirlerde Müslümanolmıyanlar arasında içki satan, fâiz alıp veren ve dünyaya gönül bağlıyan yok değildi.Bir kimsenin sâlih mi, fâsık mı belli değilse, meselâ, bir köye gidince, herkesle alış verişetmek câizdir. Herkesin elinde bulunanın, kendi malı olduğunu kabûl etmelidir. Haram olduğunugösteren bir nişân bulunmadıkca, helâl bilmeli ve satın almalıdır.İyi, sâlih bilinen kimselerin malını yemek câizdir. Yimemek vera’ olmaz. Belki vesveseolur. Yemediğin için, o kimse incinirse, yimemek günah olur. Sâlih kimselere sû’i zan, yani kötügözle bakmak günahdır.Zâlim kimselerden, hırsızlardan, malının hepsi veya çoğu haramdan olan kimselerdenbirşey almak câiz değildir. Ancak, helâl olduğu bilinen veya helâl alâmeti bulunan kimseninmalını satın almak câiz olur.“Her yıl daha kötü olacaktır” 18.2.2003Zamanımızda helâl ve haramı gözetmek, hatta Ebülleys-i Semerkandînin en kolay olanfetvâsına bile uymak çok güc oldu. Bu fetvâya göre, malının çoğunun helâl olduğu sanılankimsenin verdiği hediyyeyi almak, onunla alış veriş ve kirâlamak câiz olur. Malının çoğu helâlolduğu sanılmıyan kimse ile bunlar câiz olmaz. Çünkü, haram olduğu bilinen mal elden elegeçince, haramlığı yok olmaz.(Kâdîhân) fetvâsında diyor ki, “Zamanımızda, şübheli maldan sakınmak imkânsız oldu.Müslümanların, haram olduğunu iyice bildiği şeyden sakınmaları vâcibdir”. Şimdi ise, iş dahagüc oldu. Çünkü hadis-i şerifte, “Her yıl, kendinden önceki yıldan daha kötü olacaktır”buyuruldu.Bunun için herkesin elinde bulunan malı onun mülkü bilmekdir. Gasb, zulüm, rüşvet,hırsızlık, fâiz, harac ve hıyânet yollarından biri ile alkollü içki satarak ele geçdiği açıkca bilinenbir malı onun mülkü olmaz. Başka malları, mülkü kabûl edilir. Onları verince almak haramolmaz.Gasb edilmiş veya hırsızlık, hıyânet gibi haram yoldan elde edilmiş olduğu bilinen birmalı, hediyye, sadaka ve ücret olarak almak, kirâ ile kullanmak helâl değildir. Yalnız vârisin, malsâhiblerini bilmediği zaman, mîrâs kalan böyle malları alması helâl olur. Malın böyle haramolduğu iyi bilinmezse, herkesin alması câiz olur.Malının çoğu helâl olup, haram da karışık bulunan kimsenin malı helâldir. Bunlarla alışveriş etmek câiz ise de, etmemek kıymetli vera’dır.Zulüm ile alınan maldan hayır gelmez. Bunun için zâlim olduğu bilinmiyen, malı belliolmıyan, fakat üzerinde zâlimler alâmeti bulunan kimselerden uzak durmalıdır. Bunların,ellerindeki malın helâl olduğu bilinmedikce, bunlarla alış veriş etmemelidir.Fasık, yani günahkar olan, meselâ, ipek elbise giyer, altın yüzük veya saat gibi haramkullanır. İçki içer. Fakat, yaptıklarının günah olduğuna inanıyor, kendilerini suçlu biliyorlarsa,bunlarla alışveriş haram olmaz. Çünkü, günah işlemekle malları haram olmaz. Ancak, günahdankaçmıyan, haram maldan da kaçınmaz denilirse de, bu düşünce ile, malına haram denilemez.Zâten, kimse günahsız değildir. Günah işleyip de, kul hakkından korkanlar çoktur.