İslam Ahlakı - Mehmet Oruç

Böylece kendisi ölürse, kimse fakirlerden birşey istiyemezdi. Fakat böyle tüccarlar da, en iyisayılmazdı. En iyi olanlar, fakirler için, hiç defter tutmıyanlardı. Bunlar, fakir birşey getirirse alır,getirmiyenlerden birşey istemezlerdi. İşte, din büyükleri, böyle ticaret yapardı. Şübheli bir kuruşukabûl eden, dinde merdlerden sayılmazdı.Ticaret âhıreti unutturmamalı 2.2.2003İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki: Bir kimsenin dünya ticareti, âhıret ticaretine maniolursa, bu kimse bedbahttır, zavallıdır. Bir çömlek almak için, altın kupa verene ne denir?Dünya, saksı parçası gibidir. Hem kıymetsizdir, hem de çabuk kırılır. Âhıret ise, altından kupagibidir ki, hem çok kıymetlidir, hem de dayanıklıdır, kırılmaz. Hatta hiç tükenmez.Dünya ticaretinin âhırete yaraması için ve Cehenneme sürüklememesi için, çok uğraşmaklâzımdır. İnsanın sermayesi, dîni ve âhıretidir. Bu sermayeyi kaptırmamak için, çok uyanıkolmak lâzımdır. Dînini kayırmak istiyenler şunlara dikkat etmelidir:Her sabah şöyle niyet etmelidir ki, kendisinin ve evlâd ve âilesinin rızkını kazanmak,onları kimseye muhtac bırakmamak, Allahü teâlâya rahat ve temiz ibâdet edebilmek, âhıretyolunda yürüyebilmek için, vazîfeme gidiyorum, demelidir.O gün Müslümanlara iyilik, yardım ve nasîhat, emr-i ma’rûf, nehy-i münker yapmağı,kalbinden geçirmelidir. Namazda kusur edenlere, günah işliyenlere, emr-i ma’rûf yapmalı, ortammüsaid ise onlara göz yummamalıdır. Böyle niyet eden kimse hep sevap kazanır. Onun her işi,ibâdet olur. Dünyada kazandığı şeyler de, caba olur.Dünya işlerine çok düşkün olmamalıdır. Meselâ, çarşıya herkesten önce gidip, herkestensonra çıkmamalı. Tehlikeli işlere girmemelidir. Mu’âz bin Cebel “radıyallahü anh” buyuruyor ki,“Şeytân, pazarda, yalan, hîle, hıyânet ve yemîn ettirerek Müslümanları günaha sokmağaçalışır. Önce gidip, geç çıkanlara daha çok asılır”.Hadis-i şerifte buyuruldu ki, “Tüccarın, esnâfın en kötüsü, erken gidip, geçdönenlerdir”. Sabâh namazı kılmadan, Kur’an-ı kerim okumadan ve kitap okuyup birkaç şeyöğrenmeden işe gitmemeği âdet edinmelidir.İhtiyacı kadar dünyalık kazanınca, âhıreti kazanmakla meşgûl olmalıdır. Çünkü, âhırethayatı sonsuzdur ve ona ihtiyac daha çoktur ve âhıret ticaretinde iflâs etmek üzeredir.İmâm-ı a’zam Ebû Hanîfenin hocası Hammâd “rahmetullahi teâlâ aleyh”, ticaret yapardı.Baş örtüsü satardı. Hergün, iki habbe kazanınca eşyayı toplar pazardan çıkardı. Büyüklerdenbazısı dükkâna, haftada iki gün giderdi. Bir kısmı da, Cum’adan başka hergün gider, öğlenamazında geri dönerdi. Bir kısmı nihâyet ikindiye kadar alışveriş ederdi. Hepsi ihtiyacı kadarkazanınca câmi’e gider, ibâdetle, ilim öğrenmekle akşamı yapardı.Herkes çalışmak zorunda 3.2.2003En az, binlerle insan çalışmayacak olursa, kendisinin birgün bile yaşıyamıyacağınıdüşünmelidir. Meselâ, çiftçi, fırıncı, dokumacı, demirci, iplikci ve daha nice san’atkârlar, heponun için çalışıyor. O hepsine muhtactır. Herkes onun için çalışıp, ona hazırlayıp da, onun boşoturması, kimseye faydalı olmaması doğru olur mu?Bu dünyada herkes yolcudur. Geldik gidiyoruz. Yolcuların birbirlerine yardım etmesi, elele vermeleri, kardeş gibi olmaları lâzımdır. Her Müslüman böyle düşünmelidir. Vazîfesinebaşlarken, Müslüman kardeşlerime yardım etmek, onları rahat etdirmek için çalışacağım. Dinkardeşlerim benim işimi gördükleri gibi, ben de, onlara hizmet edeceğim demelidir.Her Müslüman iyi bilsin ki, bütün sanatler, farz-ı kifâyedir. Bunu düşünerek, bir sanateyapışmak, ibâdet etmek olur. Her sanati öğrenmek ve hele, harb vâsıtalarını en modern, en ilerişekilde yapmağa çalışmak farzdır.Bu vâsıtaları yapabilmek için, gerekli ilimleri, dersleri okullarda, bu niyet ile okutmak veokumak hep ibâdet olur. Namaz kılan insanın bu niyet ile, her işi ibâdet olur. Namazkılmıyanların her hareketi de günah olur.O halde, her Müslüman, namazını kılmalı, sonra farz olduğunu düşünerek, vazîfesiniyapmalıdır. İş görürken niyetin doğru olmasına alâmet, insanlara fâideli olan bir meslek, birsan’at seçmekdir. Yani, öyle bir iş görmeli ki, eğer o iş olmasa, Müslümanlar sıkıntı çekerdi. Ohalde, keyf, oyun ve benzerlerine, san’at dense de ve haram işleyenlere sanatkâr ismi verilsede, bunları yapmak ibâdet olmaz.Hatta, haram olmıyan, mubah olan, fakat insanlara lüzûmlu olmıyan san’atleriseçmemelidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki, “En iyi ticaret, bezzâzlıkdır, kumaş satmakdır. Eniyi san’at, terziliktir”.Mesleğini memur olarak ta sürdürmek sevaptır. Yûsüf “aleyhisselâm”, insanların sıkıntıdaolduğunu görüp, firavndan vazîfe istedi. Böylece, insanlara hizmet etti. O halde, insanlara