Zaman - ÃölleÅme ve Erozyonla Mücadele Genel MüdürlüÄü
Zaman - ÃölleÅme ve Erozyonla Mücadele Genel MüdürlüÄü
Zaman - ÃölleÅme ve Erozyonla Mücadele Genel MüdürlüÄü
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ekosistem Tabanlı ÇokAmaçlı Planlama: ETÇAPProf. Dr. Emin Zeki BAŞKENTKaradeniz Teknik Üni<strong>ve</strong>rsitesiOrman Fakültesi, TRABZONEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
ETÇAP KavramıOrmanın yapı <strong>ve</strong> kuruluşu(orman ekosistemi)Silvikültürel müdahaleler(araçlar)Ormanın sunduğu değerler(amaçlar –talep edilenler)Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
<strong>Genel</strong> … DetayHiyerarşik (Sıralı) Planlama0 20 40 60StratejikKaynak Sürekliliği0 5 10 15 201 2 3 4(m 3 , tür, $, ha)$,mevsim,günT a k t i k s e lO p e r a s y o n e l<strong>Zaman</strong>GeriEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Uzun Vadeli Kestirim…Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Dünya Orman Alanı <strong>ve</strong> DeğişimiKıta Adı(Anakara)Kara Alanı (1000ha.)2000 Yılı Orman Alan (1000ha.)1990-2000, Arası Orman AlanYıllık Değişim(1000 ha.)Afrika 2.978.394 649.866 -5.262Asya 3.084.746 547.793 -364Avrupa 2.259.957 1.039.251 881K. Amerika 2.136.966 549.304 -570Okyanusya 849.096 197.623 -365G. Amerika 1.754.741 885.618 -3.711Dünya 13.063.900 3.869.455 -9.371Kaynak: FAO, 2005 State of the World’s ForestsEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Rio Öncesi• 1972 - Birleşmiş Milletler’in Stockholm Konferansı• 1987 - Bruntland Raporu ("Ortak Geleceğimiz")(Sürdürülebilir kalkınma: Günümüz ihtiyaçlarının gerektirdiği kalkınmanın gelecek kuşaklarınkendi ihtiyaçlarını karşılama kabiliyetlerini ortadan kaldırmayacak şekilde karşılanmasıdır)• 1990 - Strasburg Ormanların Korunması Bakanlar KonEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
1992 Rio Sözleşmesi1. Deklarasyon2. Ormancılık Prensipleri3. Gündem 214. Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi5. Uluslararası İklim Değişikliği Çerçe<strong>ve</strong> SözleşmesiEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Ormancılık Prensipleri• Ormanlar, • ff şimdiki <strong>ve</strong> gelecek kuşakların sosyal, ekonomik, ekolojik,kültürel <strong>ve</strong> manevi ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yönetilmelidir.• Ormanları korumanın getirdiği yükün paylaşımı bütün ülkelere aittir.• Ulusal politikalar <strong>ve</strong> stratejiler, ormanların <strong>ve</strong> orman arazilerininsürdürülebilir şekilde gelişmesine imkan <strong>ve</strong>recek bir çerçe<strong>ve</strong> sağlamalıdır.• Hükümetler <strong>ve</strong> ilgili kuruluşlar ormanların, orman kaynaklarının <strong>ve</strong> ormanprogramlarının ulusal düzeyde izlenmesine <strong>ve</strong> değerlendirilmesine yönelikmevcut mekanizmaları güçlendirmelidir.Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Gündem 21: Ormansızlaşma ile Mücadele• Orman fonksiyonlarının muhafaza edilmesi• Ormanların korunması, sürekli <strong>ve</strong> dengeli işletilmesi• Ürün <strong>ve</strong> hizmetlerin sürekli <strong>ve</strong> dengeli bir şekilde kullanımı<strong>ve</strong> değerlendirilmesi• Ormanların planlanması, değerlendirilmesi <strong>ve</strong> izlenmesi içinkapasite oluşturulmasına yönelik faaliyetler <strong>ve</strong> uygulamamekanizmaların oluşturulmasıEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
http://www.ogm.gov.tr/apk_usoztr.htmİmzalanan Uluslararası Sözleşmeler1. Çölleşme ile Mücadele SözleşmesiSözleşmenin amacı, arazi <strong>ve</strong>rimliliğinin geliştirilmesi, arazi <strong>ve</strong> su kaynaklarınınrehabilitasyonu, korunması <strong>ve</strong> sürdürülebilir yönetimi için uzun dönem stratejiler yoluylaçölleşme ile mücadele etmek <strong>ve</strong> kuraklığın etkisini azaltmaktır.Türkiye 14 Şubat 1998’de Sözleşmeye taraf olmuştur.2. Biyolojik Çeşitlilik SözleşmesiTabiatı Ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma KanunuSözleşmenin hedefi biyolojik çeşitliliğin korunmasını, sürdürülebilir kullanımını <strong>ve</strong> uygunteknoloji transferi yoluyla, genetik kaynaklardan elde edilen faydaların adil <strong>ve</strong> eşit bir şekildepaylaşımını sağlamaktır.Ormanlar, biyolojik çeşitliliğin en büyük kaynaklarından biri olduğuiçin, bu sözleşmedeki maddelerin çoğu ormanları ilgilendirmektedir.Türkiye Sözleşmeye 1996’da taraf olmuştur.3. İklim Değişikliği Çerçe<strong>ve</strong> SözleşmesiSözleşmenin amacı, iklim değişikliğine neden olan CO2 <strong>ve</strong> sera gazı emisyonlarının azaltılması<strong>ve</strong> bu amaçla alınacak tedbirler için gelişme yolundaki ülkelere finansman kaynağı <strong>ve</strong>teknoloji transferi sağlanmasıdır. Ormanlarla dolaylı olarak ilgili olan bu sözleşmeyi TürkiyeŞubat 2009’da Sözleşmeyi onaylamıştır.4. Uluslararası Ormancılık Anlaşması: (17 Aralık 2007 tarihinde BM tarafından şimdilik yasal bağlayıcılığı olmayan,ancak 2015 yılında resmi olarak yürürlüğe girmesi planlanan)Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Rio Sonrası1. Pan-Avrupa Süreci (Helsinki -Avrupa)2. FAO-UNEP (Yakın Doğu) Süreci3. FAO-UNEP (Kurak-Afrika Kuşağı) Süreci4. Montreal Süreci (Ilıman/Temperal-Boreal)5. FAO-CCAD Lapaterique Süreci (Orta Amerika)6. Tarapato Süreci (Amazon İşbirliği Anlaşması Ülkeleri)7. Kurak Kuşak Asya (Dry Zone Asia)8. ATO (Afrika Orm. Ürün.)9. ITTO (Uluslar. Orm. Ürün.)Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Pan-Avrupa Süreci1990 1993 1998 2003 2007Strazburg1992 RİOHelsinkiLizbonViyanaVarşovaEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Sürdürülebilir Orman Planlama-İşletmeciliği“Ormanların <strong>ve</strong> orman alanlarının yerel, ulusal <strong>ve</strong> global düzeylerde,biyolojik çeşitliliğini, <strong>ve</strong>rimliliğini,kendini yenileme kabiliyetini <strong>ve</strong>yaşama enerjisini, şimdi <strong>ve</strong> gelecekte, ekolojik, ekonomik <strong>ve</strong> sosyalfonksiyonlarını yerine getirebilme potansiyelini koruyacak <strong>ve</strong> diğerekosistemlere zarar <strong>ve</strong>rmeyecek bir şekilde <strong>ve</strong> derecedekullanılması <strong>ve</strong> düzenlenmesi” BÜTÜNCÜL <strong>ve</strong> EKOSİSTEM esaslıHelsinki 1993Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Sertifikalandırma?Kalite Kontrol sistemi olup, orman işletmelerindeki ürün <strong>ve</strong>hizmetlerin planlama <strong>ve</strong> uygulamalarla birlikte sürdürülebilirormancılık ölçüt <strong>ve</strong> göstergelerine göre içsel <strong>ve</strong> dışsaldenetimidirEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
FonksiyonlarOrman ekosistemlerini oluşturan canlı <strong>ve</strong> cansıztüm elamanlar arasındaki karşılıklı ilişki <strong>ve</strong>etkileşim süreci esnasında, zaman içindedoğada kendiliğinden ortaya çıkan <strong>ve</strong> birbölümü toplum yararına kullanılan ürün <strong>ve</strong>hizmetlerin oluşturduğu değerler toplamıdırEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Orman FonksiyonlarıOdunSu & ToprakODOÜRekreasyonNezirKışlakDerelikMaden, DoğalGazYaban HayatıBiyolojikÇeşitlilikEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Orman FonksiyonlarıEkonomik SağlıklıEkolojikVerimliSürdürülebilirAdilBiyoçeşitlilikSosyokültürelEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Kanada –AlbertaDoğal olaylar (yangın) deseninin baz alınmasıÜretimDüzeni125ha20ha1-2 periyot ertelemeKalıntı kesimi (%8)Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
İs<strong>ve</strong>ç• Biyoçeşitlilik = f(Ölü Ağaçlar)Gelişme Çağları81-100101-140>140Max(Ölü Ağaç Hacmi)8.7m 3 /ha11.7m 3 /ha22.9m 3 /haEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Neden Ekosistem/Biyoçeşitlilik?• Çeşitli insan müdahaleleri BÇ azaltmıştır• Türlerin kaybolma tehlikesi ciddi boyutlara ulaşmıştır(%11 kuşlar, %25 memeliler, %34 balıklar)• 20 yıl içerisinde yaklaşık 1Mil hayvan-bitki türlerinin dünyaekosisteminden kaybolup gideceği belirtilmektedir• Orman alanları azalmakta (9.4 mil ha/yıl 90-2000 arası, %0,2)• BÇ azalması ürün/hizmetlerin azalmasına neden olmuşturgen kaynakları ABD ekonomisine yılda $500-800 milyar katkı sağlamaktadır,bitkilerden elde edilen ilaçların değeri yılda $43 milyar!)Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Neden (ÇokAmaçlı) Planlama?• Sürdürülebilirliğin teminat altına alınması• Uygulama için iş/işlemlerin öngörülmesi• Rasyonel koruma/kaynak kullanımının sağlanması• Farklı ihtiyaç <strong>ve</strong> orman fonksiyonlarına göre en uygunfaydalanma düzeninin kurulması• Yatırım proje&kalkınma hamlelerine bilişimin sağlanmasıEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Neden Katılımcılık?• Orman kaynaklarının sahibi halktır• İşletme amaçları/koruma hedeflerinin belirlenmesinde toplumunilgisi artmaktadır• Kırsal kalkınmanın sağlanması <strong>ve</strong> orman kaynaklarına olanbaskının azaltılması katılımcılıkla etkinleşir• Karar <strong>ve</strong>rme süreci, uygulama <strong>ve</strong> hesap <strong>ve</strong>rilebilirliliğietkinleştirmek• Olası çatışmaların başlangıçta belirlenerek önlemlerin alınması• Sosyal süreklilik sürdürülebilir kalkınmanın önemli bileşenidirEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
ETÇAP Nedir?• Orman ekosisteminin, ekolojik, ekonomik <strong>ve</strong> sosyo-kültüreldeğerlere göre tanımlandığı,• İhtiyaç-beklentilerin paydaşların katılımıyla belirlendiği,• Kaynakların <strong>ve</strong> biyoçeşitliliğin dökümünün yapıldığı,• Konumsal <strong>ve</strong>ri tabanının kurulduğu,• İşletme amaçları <strong>ve</strong> koruma hedeflerinin belirlendiği,• Ulusal/uluslar arası ilkelere göre plan seçeneklerininoluşturulduğu <strong>ve</strong> karar <strong>ve</strong>rme teknikleri ile amaçlarıneniyilendiği bir planlama yaklaşımıdırEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
ETÇAP 7 Aşama1 Plan hedeflerinin belirlenmesi2 Ekosistem envanterinin yapılması3 Kon-<strong>ve</strong>ri tabanının kurulması fonksiyonları belirlenmesi4 İşletme amaçları <strong>ve</strong> koruma hedeflerinin belirlenmesi5 Amaç-fonksiyon ilişkilerinin kurulması6 Alternatiflerinin geliştirilmesi <strong>ve</strong> modelin kurulması7 Plan çıktılarının (amj plan yazılımı) hazırlanmasıEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Amaçlar <strong>ve</strong>Koruma HedefleriGeleneksel1. Odun üretimi2. Yaş sınıfları3. Ser<strong>ve</strong>t korunumuÇağdaşBiodi<strong>ve</strong>rsity conservation1. Preser<strong>ve</strong> **% of old growth,2. Maintain seral stage/size distribution3. Protect critical areas/habitatsMaintain 500ha mature SW habitat4. Sa<strong>ve</strong> eco-rese<strong>ve</strong>s, corridorsCreate aesthetics1. Openingsize
Fonksiyonlar• Fonksiyon tanımı• Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER• Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER• Fonksiyona uygulanacak Silvikültürel MÜDAHALELEREkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Biyoçeşitlilik…•Ekosistem Çeşitliliği(Coarse filter)•Tür Çeşitliliği(Fine Filter)Genetik ÇeşitlilikFaunaFloraEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Biyoçeşitlilik KorumaÖLÇÜT GÖSTERGE MÜDAHALELERBitkisel türlerYaban HayvanlarıEkosistemGenetik çeşitlilikYasalarEnder, nesli tükenmekteolması,ÖBA,IUCN(5,4),BernEnder, nesli tükenmekteolması, ÖKA,IUCN, BernSıcak noktalar, göçyolları, ÖKA, ÖBA, kritikhassas ekosistemlerEnklav, müdahalegörmemiş alanlar, uluslararası önem, IUCNIUCN kategorileri•Traşlama yok, doğal genç.•Ilımlı silvikültür•Işık ağaçlarından: uzun idaresüreleri, küçük alanlardakısmi müdahale (izne bağlı!)•Gölge ağaçlarında; Devamlıorman, uzun idare süreleri•Doğal ağaç türleriyleağaçlandırmaEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Hedef türlerEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Orman formu-fonksiyon ilişkileriOdunGöknarLadinSarıçam<strong>Zaman</strong><strong>Zaman</strong><strong>Zaman</strong>HABITATTavşanAğaç sansarıBaykuş<strong>Zaman</strong>Müdahale Sonrası Gelişim??<strong>Zaman</strong><strong>Zaman</strong>Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Su Üretim/Koruma FonksiyonuOrmanların yağışlardan yararlanmayı artırma,• su ekonomisini düzenleme <strong>ve</strong> sürekliliğini sağlama,• su taşkınlarını önleme,• dere, nehir, bent, baraj, su kanalı <strong>ve</strong> benzeri tesislerindolmasını önleme gibi etkileriyle,• yine ormanların su miktar <strong>ve</strong> kalitesini yükseltme,• her çeşit olumsuz etkilere karşı su kaynak <strong>ve</strong> tesisini korumaEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Su Üretim/Koruma FonksiyonuÖLÇÜT GÖSTERGE MÜDAHALELERBitki örtüsüAğaç türü, göğüsyüzeyi, ağaç sayısı,kapalılıkKonumsal özellikler Eğim, Toprakpermeabilitesi, ToprakderinliğiHavza ÖzellikleriDere sıklığı, Drenajyoğunluğu, Formfaktörü, Havza alanı•Göğüs yüzeyini düzenleyiciaralama kesimleri, su üretimininartırılmasına yönelik gençleştirmeçalışmaları, uygun türlerdedevamlı orman•Evaporasyon, intersepsiyon <strong>ve</strong>transpirasyonu düzenleyecekşekilde yapılacak bakımmüdahaleleri•Meşcerelerin mümkün olduğuncayaşlandırılarak, yaprak yüzeyindeksi, ölü örtü <strong>ve</strong> toprağaulaşan yağış açısından uygunkoşulların oluşturulmasıEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Su ÜretimiİbreliWP282.77* e0.0077* BAYapraklıWP 475.181* e0.0232* BAEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Su <strong>ve</strong>rimi (mm)Kaliteli Su Üretimi350300250200150100500MeşeS = 149.29e 0.0028tKayınS = 105.35e 0.0048tMeşe İbreli KayınİbreliS = 72.268e 0.0032t0 50 100 150 200 250YaşEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
ToprakKorumaFonksiyonu•Ormanların dal, yaprak, gövde <strong>ve</strong> kök gibi canlı öğeleri ile doğrudan, <strong>ve</strong>ya humus <strong>ve</strong> ölüörtüsü ile dolaylı yoldan toprağı tutarak sürüklenmesini önleme, heyelanlara mani olma,•Kumul hareketlerini stabil hale getirme, intersepsiyon <strong>ve</strong> infiltrasyon yolu ile yağışlarınyüzeysel akışa geçmelerini önleme/geciktirme.•Tepe, dal, gövde <strong>ve</strong> çatı katmanlarında rüzgar hızını kırarak, onun koparma <strong>ve</strong> taşımagücünü azaltma <strong>ve</strong> toprak yüzeyini doğrudan yalamasını önlemeEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Toprak Koruma FonksiyonuÖLÇÜT GÖSTERGE MÜDAHALELERBitki Örtüsü (C)ErodobiliteFaktörü (K)Kapalılık(3 Kapalı C=0.001, 2 KapalıC=0.003, 1 Kapalı C=0.009)Toprağın toz, kum, kiloranı,permeabilitesi, organikmadde miktarı, strüktürüKil(Az)balçık (orta) kum(çok)•K>0.05 duyarlı•K>0.2 korumaEğim (S) • %58-%80 duyarlıKil+Balçık ÜretimKum Duyarlı (şiddetli)• >%80 korumaYağmur Eroziviteİndeksi (R)Yamaç Uzunluğu(L)Yağmurun enerjisi,maksimum şiddeti.Yüzeysel akışın başladığıyerden taşıntı materyalinbirikme yaptığı noktayaolan uzaklık:az=211 Şiddetli• Eğim >%80 alanlarda koruma, %58-80olan alanlarda devamlı ormanuygulanacak• <strong>Genel</strong>de uzun idare sürelerikullanılacak• Işık-yarı ışık ağaçların hakim olduğusarıçam <strong>ve</strong> karaçam alanlarında 160yılı aşan idare süreleri• Tıraşlama yok, küçük alanlaramüdahale <strong>ve</strong>ya devamlı ormanuygulaması hakim• Gölge-yarı gölge ağaçların hakimolduğu ladin, göknar <strong>ve</strong> kayınanlarında 180’i aşan idare süreleri• Ladin <strong>ve</strong> Göknar ağırlıktaki alanlardaamaç ser<strong>ve</strong>t > 400-450m 3 kayın da• >300-350 m 3Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Toprak Koruma-Orman FormulnTK 2.553079 0. 0650GYEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
SU kenarı koruma ormanıBURSAKendine özgü bitki türlerini barındırırlarYaban hayvanları için beslenme alanlarını oluştururlar Oluşan mikroklima ile sucul bitki <strong>ve</strong> hayvanlarınbeslenmesine yardımcı olurlarSu ekonomisini düzenlerZararlı maddelerin (nitrat) suya karışmasını engellerlerGeleneksel kullanıma yardımcı olurlar =derelikEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Sosyal Baskı AlanlarıEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Yüksek dağ orman ekosistemi•Yükselti•Mevki•Çap/boy oranı250024002300Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Ekoturizm AlanlarıPeri bacalarıFauna/Flora izleme yollarıKış turizmi (Yalnızçam kayak tesisler)Kalecik&Urumdere kaleleriKamp alanları, Bülbülhan festivaliEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Orman Fonksiyonlarıiyoçeşitlilik Koruma AlanlarıEstetik-EkotuirzmEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
İğneada: Fonksiyonlar: Ölçüt, Gösterge <strong>ve</strong> AktivitelerEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Fonksiyonlar: Ölçüt, Gösterge <strong>ve</strong> Aktiviteler (Camili)Fonksiyonlar Ölçüt Gösterge Silvikültürel MüdahaleOdun ÜrünleriÜretimiYetişme ortamı özellikleri, kapalılık, odunendüstrisi arzı, teknik işgücü kapasitesi,işletmenin teknik-idari yapısıEkolojik <strong>ve</strong> sosyal fonksiyonların ağırlıktaolduğu alanlar dışındaki; Kn, L, Kz <strong>ve</strong> Ks asliağaç türlerinin oluşturdukları koru meşcereleriSon hâsılat, ara hâsılat, sıklık <strong>ve</strong> gençlikbakımları, devamlı orman uygulamaları,Odun dışı orman ürünleri üretimiOrman EkosistemiİyileştirmeBozuk meşcereler, Doğal yapısıbozulmuş orman alanları, Gençleştirmeçalışmalarının başarısız olduğu alanlarBozuk kayın meşcereleri <strong>ve</strong> Gençleştirmeçalışmalarının başarısız olduğu alanlarAvlanma planlı <strong>ve</strong> kontrollü bir şekildeyapılmalıBilimsel <strong>ve</strong> teknik anlamda inceleme turları <strong>ve</strong>halkın ODOÜ kullanımı için bir plandüzenlenmelYüksek Dağ OrmanEkosistemiAğaç formu, Ağaç boyu, Ağaç çapı,Kapalılık, Erozyon durumu, Subalpin,Üst orman zonundaki (1700 m üzeri) bozukkoru, Üst orman zonunda insan tahribiyleoluşmuş çalı <strong>ve</strong> çayır kuşağı, 2300 meye kadarağaçlandırmaya konu olabilecek subalpin üstsınırı (Alpin alt sınırı)Ilımlı silvikültürel müdahale, İyileştirme(rehabilitasyon), Doğa <strong>ve</strong> yaban hayatıgözlemi, Doğa yürüyüşleri (treking), kampçılık<strong>ve</strong> diğer ekoturizm faaliyetleriÖzellikli AlanlarOdun dışı orman ürünü, Ekoturizmekonu olabilecek bir değerin olması(doğal, kültürel <strong>ve</strong> estetik kaynak değeri)Arıcılık, Şelale, Nesli tehlike altındaki bitki <strong>ve</strong>yaban hayvanı türü, Geleneksel yaşam biçimi(yaylacılık, yayla evi, serender, yaylafestivalleri vb.),Kuş gözlem evi <strong>ve</strong> kulesi, Tarihi Köprü, GorgitYaylası, Ziyaretçi merkeziBÇ Koruma (DoğalYaşlı Ormanlar)Yaş, İdare süresi, Çap, Boy, ormanparçası (Patch) büyüklüğüYaş, Çap <strong>ve</strong> Boy bakımından doğal yaşlıorman değeri taşıyan Kayın meşcereleriKısmi müdahale özellikle böcek zararı görmüşağaçlara müdahale etmeli,Alanda belli oranda dikili kuru <strong>ve</strong> devrik (ölü)ağaç bırakılmalıTKAYasal Statü Yasal Statü Yasal StatüEkolojik EtkilenmeBölgesiKritik ekosistemlere (Tabiatı KorumaAlanı, Biyolojik Çeşitlilik AçısındanÖnemli Alanlar) bitişik alanlar,ekosistemler arası bağlantı,Meşcere kuruluşuTKA, önemli habitatlar yahut özellikli alanlarabitişik olmaIlımlı silvikültür, otlatma planıTıraşlama yok, İdare süresi uzatılmalıDikili kuru <strong>ve</strong> devrik (ölü) ağaç bırakılmalı,devamlı orman uygulamaları gerçekleştirilmeliUlusal Sınır <strong>ve</strong>Stratejik AlanlarAskeri öneme sahip stratejik yerler, yasalmevzuat, topoğrafik yapıSınır boyu 500 m (100+400). şeritAskeri izine bağlı müdahalelerSu Kenarı AlanlarıAkarsu (dere, nehir), göl, mevsimlikdurumu, debi, eğim, sıcaklık, dere tabanıAna derelerde 200 (100+100) m., şerit, Yanderelerde 100 (50+50)Ilımlı ya da doğaya uygun silvikültürTıraşlama yok, İdare süresi uzatılmalıYol, Toprak, ÇığOrman yol, Asfalt yol, Stabilize yol,Patika, EğimAna yollarda 200 (100+100) m., şerit Yanyollarda 60 (30+30)Ilımlı ya da doğaya uygun silvikültürTıraşlama yok, İdare süresi uzatımı,Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Fonksiyonlar: Ölçüt, Gösterge <strong>ve</strong> Aktiviteler (Yalnızçam)Fonksiyonlar Ölçüt Gösterge Silvikültürel MüdahaleOdun ÜrünleriÜretimiYetişme ortamı özellikleri, kapalılık,odun endüstrisi arzı, teknik işgücükapasitesi, işletmenin teknik-idariyapısıEkolojik <strong>ve</strong> sosyal fonksiyonların ağırlıktaolduğu alanlar dışındaki; SarıçammeşcereleriSon hâsılat, ara hâsılat, sıklık <strong>ve</strong> gençlikbakımları,Odun dışı orman ürünleri üretimi !Orman EkosistemiİyileştirmeBozuk meşcereler, Doğal yapısıbozulmuş orman alanları,Gençleştirme çalışmalarının başarısızolduğu alanlar, orman parçalanmanınolduğu alanlarBozuk Sarıçam meşcereleri , parçalanmış<strong>ve</strong> 3-5 ha dan küçük alanları birleştirmeyeyönelik habitat bağlantıları içinağaçlandırılacak alanlar, gençleştirmeçalışmalarının başarısız olduğu alanlarToprak işleme <strong>ve</strong> ağaçlandırmaAlanın etkin korunması (ör, tel örgü, köykoruyucuları vs)Yüksek Dağ OrmanEkosistemi(Koruma Zonu)Yükselti, Ağaç formu, Ağaç boyu,Ağaç çapı, artım, Kapalılık, Subalpin,Üst orman zonundaki (2200 m üzeri) bozukkoru, Üst orman zonunda iantropojenikmüdahale ile oluşmuş üst orman kuşağı,alpin zondan 10-80 me alt rakıma doğruolan tampon ya da tehlike zonuIlımlı silvikültürel müdahale, İyileştirme(rehabilitasyon), Doğa <strong>ve</strong> yaban hayatıgözlemi, Doğa yürüyüşleri (treking),kampçılık <strong>ve</strong> diğer ekoturizm faaliyetleriBÇ KorumaÖKA, ÖBA, hadef türlerin habitatalanalrı, Yaş, İdare süresi, Çap, Boy,orman parçası (Patch) büyüklüğüÖBA, ÖKA, hedef türlerin olduğu alanlarÖncelikli koruma <strong>ve</strong> daha sonra kısmimüdahale yapılabilir…Sosyal BaskılıAlanlarKöy, mezra, yayla gibi yerleşim yerleriile hayvan sürülerinin göy yolları, suiçme alanları, ot alma (çayır) yerleriKöy <strong>ve</strong> mezra gibi büyük yerleşim yerlerinin1 km etrafı diğer yerleşim yerlerinin 500metrafı, alt orman kenarlarından <strong>ve</strong> OT(özellikle otlatma alanları) alanlarından 70içe olan tampon alanMüdahale yok, ot alma alanlarına (çayor –me) bitişik alanlarda katılımcılık yaklaşımıile gençleştirmeRekreasyon-estetik<strong>ve</strong> özellikli alanlarİlginç oluşumlar, dere (Alabalık <strong>ve</strong>Kura nehri) kenarlarındakikanyonumsu yapılar, festival alanlarıEkoturizme konu olabilecek birdeğerin olması (doğal, kültürel <strong>ve</strong>estetik kaynak değeri), Odun dışıorman ürünü,Kanyon oluşumları, peri bacalarıoluşumları, kayak tesisleri, kamp alanlarıGeleneksel yaşam biçimi (yaylacılık, yaylaevi, kışlsk, nezir, yayla festivalleri vb.),Arıcılık, Şelale, Nesli tehlike altındaki bitki<strong>ve</strong> yaban hayvanı türü,Müdahale yok, rekreatif etkinlikler varKuş gözlem evi <strong>ve</strong> kulesi, Tarihi Köprü,Gorgit Yaylası, Ziyaretçi merkeziGeriAkarsu (dere, nehir), göl, mevsimlikdurumu, debi, eğim, sıcaklık, dereKura nehrinde 200 (100+100) m., zamanzaman 250mlik şerit, ana derelerde 140Ilımlı ya da doğaya uygun silvikültürTıraşlama yok, İdare süresi uzatılmalıEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Örnek çalışmalar….Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
(1) İğneada, Bulanıkdere(Demirköy, İstanbul)(2) Camili (Borçka, Artvin)(4) Köprülü Kanyon (Antalya)(3) Yanlızçam, Uğurlu(Ardahan, Erzurum)Sırada.. Kızılcasu, Gürgendağ, Honaz, İbradı?, Camiyanı? varEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Area (ha)Yalnızçam•2100 -2700 m•%33 eğim•Saf Çs1000İşletmeKoruma alanları%156752ha800600400% 8537927ha200020 40 60 80 100 120 140 160 180 200Age (years)Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Ekosistem Envanteri• Alan envanteri• Ağaç ser<strong>ve</strong>ti <strong>ve</strong> artım envanteri,• Biyoçeşitlilik envanteri• Yetişme ortamı envanteri• Sosyo-kültürel durumun envanteri(İhtiyaç <strong>ve</strong> Beklenti analizi)Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
5. Yasadışı MüdahaleAlandaki Tehditler1. Ot alma2. Yasadışı avlanma4. Bozulma <strong>ve</strong> Parçalanma3. Otlatma <strong>ve</strong> açmaEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Konumsal Veri Tabanı –CBS/UAA. Grafik Veriler1. 1973, 99 <strong>ve</strong> 2006 Meşcere tipleri2. Orman fonksiyonları3. Yerleşim yerleri4. Arazi kullanım5. Yaban Hayvanları <strong>ve</strong> Bitki Tür yayılışı6. Deneme alanları (gençlik, kesim)7. Yetişme Ortamı8. Topografik (bakı/eğim/SAM) haritalar9. IKONOS Uydu GörüntüleriVERİTABANIB. Öznitelik VerilerEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Orman Fonksiyonları (Fonksiyonel Alanlar)1. Biyoçeşitlilik koruma alanları2. Su kenarı koruma alanları3. İyileştirme alanları4. Sosyal baskılı alanlar5. Yüksek dağ orman ekosistemi alanları6. Rekreasyon/estetik alanları7. Odun üretimi alanlarıEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
KatılımcılıkAnlaştık mı?Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
İlgi/Çıkar Grupları -PaydaşlarA) Resmi KuruluşlarKTÜ, ODTÜ,OGM, İlÇevre, MPGM, AGM, DSİ,KH,TarımİlMd., İl Özel İdare, Valilik, BelediyeB) Sivil Toplum KuruluşlarıOrKoop, WWF, Yerel Halk, Kooperatif, TEMA, MaviAy,SürKalC) Özel Sektör (Ticari Kurumlar)ODOPEM, BTCEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Paydaş Grupları1. Yerel yönlendirme komitesi: Tepeler, Yalnızçam,Çatalköprü, Hasköy, Bağdeşen, Kalecik, Yeniköy, Uğurtaşı<strong>ve</strong> Durançam köyleri muhtarları <strong>ve</strong> kooperatif başkanları,Erzurum OBM, Göle OİM, Yalnızçam/Uğurlu OİŞ, Ardahan İlÇevre <strong>ve</strong> Orman Müdürü, Ardahan Tarım İl Müdürü, KöyHizmetleri Birim Müdürü, Mavi Hilal İnsani Yardım <strong>ve</strong>Kalkınma Vakfı Ardahan Büro sorumlusu, Proje ArdahanBirimi Lideri, Proje Müdürü, ORKOOP, ODOPEM <strong>ve</strong> KTÜEkibi temsilcileri ile BTC temsilcileri.2. Ulusal yönlendirme komitesi: OGMden OİPD, APKDairesi Başkanları, DKMPGM, AEKGM, ORKÖY GM, BTCprojelerini yürüten TEMA, ODTÜ <strong>ve</strong> SÜRKAL temsilcileri,BTC temsilcisi, Proje Müdürü, ORKOOP <strong>ve</strong> ODOPEMtemsilcileri <strong>ve</strong> KTÜ Proje Ekibi.Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
İşletme Amaçları• Kaliteli Sarıçam yuvarlak odun üretimi• Katılımcılık ile sosyal baskının azaltılması <strong>ve</strong>rekreasyon/estetik değerlerin topluma sunulması• Kırsal kalkınma <strong>ve</strong> sosyal refah düzenleyicifaaliyetlerinin (arıcılık, hayvancılık) desteklenmesi• Korumaya yönelik bilinçlendirmeEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Koruma Hedefleri• Bozuk ekosistemlerinin (habitat) iyileştirilmesi(ağaçlandırma, koruma <strong>ve</strong> habitat bağlantıları)• Yerel halkın geleneksel yaşam biçiminin idamesi• Sulak alan,• Yüksek dağ orman ekosistemi• sosyal baskı alanlar <strong>ve</strong>• biyoçeşitliliğin (funa, flora, habitat) korunmasıEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Hedef Türler• Karaca• Altın kartal• Dağ alası -Bayrak• Kara akbaba• Ayı• Sarıçam• Aconitum anthora• Orobanche armena• Leonurus cardiaca• …Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Bayrak Tür SeçimiEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Plan YazılımEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
SONUÇ• Orman fonksiyonları tanımlanmalı <strong>ve</strong> sayısallaştırılmalı• Karar <strong>ve</strong>rme teknikleri ile planlar hazırlanmalı• Planlamada özelleşme <strong>ve</strong> yerelleşme kaçınılmaz• Eğitim <strong>ve</strong> araştırmalara destek <strong>ve</strong>rilmeli,• Kapasite geliştirilmeli, uzman yetiştirilmeli• Yenilikçi <strong>ve</strong> cesaretli irade kullanılarak yeni açılım <strong>ve</strong>atılımlarla ufuklar açılmalıEkim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Ekim 2011, İstanbul, Ankara, 2007 ©EZB
Change language