Kasım Tınıstanov'dan kısa hikâyeler - Bizim Kulliye Dergisi

koruması ve sağladığı imkânlarla gelişimini yetmişyıl boyunca herhangi bir kesintiye uğramadan devamettirmiştir. Kısacası Kırgız edebiyatı, hükümetinekonomiye müdahalesinin olabildiğince kısıtlı olduğu,özel mülklere serbestlik tanınan ve özgür birtoplumda değil, yeni bir sosyal yapı kurma endişesindekidevlet gücü tarafından ortaya çıkarılmıştır.Her ne kadar Sovyetler Birliği döneminde devlet,Kırgız edebiyatını ve bu edebiyat dahilindeeserler veren yazarları her açıdan desteklemişse debu destekle beraber edebiyat üzerinde her zamansansür baskısı olmuş, Kırgız edebiyatı Sovyet hükümetlerininaçtığı kampanyaların propagandasınıyapan siyasî bir organ olarak kullanılmıştır. Bu yüzdenedebiyatımız, Sovyetler Birliği yıkılana kadardış dünyadan habersiz kalmıştır. Bu kapalılığın vesansürün sonucunda ise sosyal yapının, hayallerin,arzuların devletle herhangi bir alıp vereceği olmayanözgür olarak nitelendirilebilecek aynası olmaktanuzak kalan Kırgız edebiyatı, propaganda aracı halinedönüşmüş, Parti’nin siyasî görüşlerini ve ideolojisiniyansıtan bağımlı bir edebiyat olmuştur.Fakat her türlü baskı ve sansür uygulamalarınarağmen Kırgız edebiyatını ortaya koyan nesiller, anadillerini işleyerek, örneğin olay halkaları kurmak,kurulan olay halkalarını verilen tasvirlerin de eşliğiile ilginç hale getirmek, hayattan aldıkları kesitleri,insanları, tabiat görünüşlerini canlı bir şekilde betimlemek,şahıs ve olay örgüsü arasındaki bağlantıyıkurabilme becerisinin yanı sıra Kırgız dilini kullanarakpsikolojik tahliller yapmak gibi edebiyatın temelteori alanlarında kendilerini yetiştirmişler, dünyaedebiyatlarının, özellikle de daha rahat anlayabildikleriRus edebiyatının yüzyıllar içerisinde birikiminiyapmış olduğu beğeni çizgisini az da olsa kendi kafalarındaoluşturabilmişler, bu çizgiyi yakalamayaçalışmışlardır.Demek ki Kırgız edebiyatını konu alan ilmî çalışmalarda,bu edebiyatın Sovyetler Birliği dönemindebizzat devlet eliyle kurulduğu, sansür baskısıaltında geliştiği ve dünya standartları ile karşılaştırıldığızaman birçok eksiklerinin olduğu göz önündebulundurulmalı, yetmiş yıl içerisinde gelecekte yazarolacak genç kalemlerin dayanabilecekleri bellibir temelin ancak oluşturulabildiği unutulmamalıdır.Kırgız Edebiyatı- Genel olarak herhangi birentelektüel temeli olmayan, yazarlık meziyetleriaçısından yetersiz ve dünya standartlarının altındaeğitim almış yazarlar tarafından ortaya konulanedebiyat.Elbette her şeyin bir başlangıcı vardır. Kırgızedebiyatı da bir noktadan başlamış, gelişme yolunagirmiştir ki takdir edileceği gibi bu başlangıcı yapacakolan kalemler olmadan bunun olması düşünülemez.İlk yazarlarımızın en büyük eksikliği isekendilerinden önce örnek alabilecekleri bir temelinolmamasıdır. Temeli onlar atmış, bu yüzden eğitimaldıkları yıllarda ders kitaplarında Kırgız edebiyatıdiye bir kavramla karşılaşmamışlardır. Modernmânâda eğitim almamaları, şahsî olarak düşünmeyetilerinin çeşitli sebeplerden dolayı gelişememesi,düşünmek denilen şeyin insana verdiği azabı, buazabı kağıt üzerine dökme ıstırabını çekmemelerigibi eksiklerine rağmen millî bir edebiyatın temellerinionlar attılar.Sonraki nesillerde eğitim açısından iyileşmegörülse de, genel kültür, dünya görüşü ve orijinaldüşünme yetileri açısından bu yazar nesilleri neBatı’nın ne de Sovyet Rusya’nın kendileri ile zamandaşkalemlerinin düzeyine denk olabildiler. Elbettebunun sebepleri vardı. Şehirde doğup büyüyenbir- ikisi haricinde bu yazarların çoğu köy ilköğretimokullarından, ideolojinin ayyuka çıktığı ders kitaplarından,yetersiz öğretmenlerden ilim almış, üniversiteyıllarında ise geriye dönük bu eksikliği kapayamamış,bilgi fakiri ana dillerini işleme gayretindekikalemlerdi. Bu yüzden bu kalemler ne kadar gayretettiyse de Batı medeniyetinin yetiştirdiği kalemlerinseviyesine hiçbir zaman ulaşamamıştır.Diğer taraftan hayatını yüksek miktarlardakiakademik burslarla kazanan ve geçindirmesi gerekenbir ailesi olmayan Alıkul Osmonov, komünistrejim tarafından Kırgız halkının içerisinden çıkanSovyet yanlısı ilk yazarlar olmaları sebebiyle şımartılanve çeşitli ayrıcalıklar verilen T. Sıdıkbekov ileA. Tokombaev ve nihayetinde millî gururumuz CengizAytmatov haricindeki diğer yazarlarımız ise gündüzlerihükümet dairelerindeki işlerinde çalışmış,eserlerini ise ancak boş vakitlerinde yazabilmiştir.Yani yazarlarımızın büyük çoğunluğu için edebî yaratıcılıkişi tam mânâsıyla geçimlerini sağladıklarıprofesyonel bir meslek olmaktan çok boş vakitlerinideğerlendirdikleri bir uğraş, ek olarak gelir eldeedebilecekleri ikinci bir iş olarak görülmüş, esasındaiçinde bulundukları şartlar bunu zorunlu kılmıştır.47eylül-ekim-kasım2012