Kasım Tınıstanov'dan kısa hikâyeler - Bizim Kulliye Dergisi

Kırgız edebiyatı ise Sovyetler Birliği dönemindeortaya çıkmıştır. Nitekim 70 yıllık Sovyetler Birliğidöneminde Batı edebiyatından giren türler Kırgızdili kullanılmak suretiyle işlenmiş, edebî metinlerkaleme alınmış ve bu sürecin sonucunda ortaya çıkaneserler ise şimdilerde Çağdaş Kırgız edebiyatıolarak tarif ettiğimiz genelin temellerini oluşturmuştur.Fakat Kırgız edebiyatı olarak ifade ettiğimizgeneli oluşturan ve Sovyetler Birliği dönemindekaleme alınan bu eserler, tarlada sapıyla samanıylakarışık bir halde duran buğday yığınlarından farksızdır.Nitekim bu yığınlar nasıl uzun uğraş ve çabalarneticesinde belli bir süreçten geçirilip ayıklanıyor veortaya nihayetinde buğday tanesi yani fayda çıkarılıyorsa,geride bıraktığımız 70 yıl içerisinde kalemealınan edebî nitelikteki metinlerin ayıklanması veKırgız edebiyatı için faydaya dönüştürülmesi yerinegetirilmesi gereken zarurî bir gerekliliktir.Yukarıda anlatmaya çalıştığımız meseleyi başkabir şekilde ifade edecek olursak, Kırgız dili vasıtasıylakaleme alınan edebî metinleri, yüzyıllar içerisindegelişimini tamamlayarak belli bir seviyeyegelmiş olan diğer millî edebiyatların ulaşmış olduğubilgi birikiminden, bu edebiyatların geliştirmiş olduğuedebî kriterlerden ve bakış açılarından yararlanarakyeniden gözden geçirmek, iyi ve kötü arasındakifarkı objektif bir bakış açısıyla belirleyerek son yetmişyıl içerisinde kaleme alınan bu eserleri en baştanaraştırmanın zarurî bir ihtiyaç olduğu şeklindeki birfikri öne sürmenin yazının ilerleyen satırlarında daifade edileceği gibi birçok geçerli sebebi bulunduğunuitiraf etmekte hiçbir sakınca yoktur. Bu anlattıklarımızıKırgız edebiyatının tarihî gelişimini objektifve ilmî olarak, eleştirel bir bakış açısıyla yeniden elealmak ve ele alınan eserleri tarafsız bir bakış açısınınsüzgecinden geçirerek zamana yenik düşen eserleriayıklamak, yaşayabilecek kapasitede olanları ise belirlemekşeklinde ifade etmek de mümkündür.Zira Sovyetler Birliği dağıldıktan ve üzerine kurulduğukomünizm doktrini iflas ettikten sonra ortayaçıkan yeni dengeler, yukarıda anlattığımız meseleninhayata geçirilmesini yani Kırgız edebiyatınıngelişim sürecini ve bu süreç dahilinde ortaya konulaneserlerin yeni baştan değerlendirmeye alınmasıişini zorunlu bir gereklilik haline getirmiştir.Maalesef Kırgız edebiyatı dahilinde kaleme alınanve basılan edebî metinlerin bundan sonra dayaşayabilecek düzeyde olanlarını zamana yenik düşenlerdenayıklamak ve belli dönemlerde son derecepopüler olan yazarların ciltlerle ifade edilebilecekkülliyatlarının profesyonel bir kalem tarafından yenidengözden geçirilerek edebî kriterlerimize cevapverebilecek seviyede olanlarının yeni baskılarınınyapılması meselesi el değmemiş halde araştırmacılarıve eleştirmenleri beklemektedir. Bu bağlamdaher ne kadar bazı yazarların eserleri onların yakınakrabalarının sağladığı malî imkânlarla basılıyorolsa da bu yeni baskılar eskilerinden hiçbir fark taşımamakta,yazarın değerli değersiz bütün eserleri bubaskılara girmektedir.Diğer taraftan Kırgız edebiyatının Sovyetler Birliğidönemindeki gelişme sürecini araştırmak şeklindetarifi mümkün olan ilmî çalışmalar Kırgızistanbağımsızlığını kazandıktan sonraki dönemde de çalışmaalanı edebiyat olan ilim adamlarımız tarafındanSovyetler Birliği dönemindeki gibi, bu dönemdeyerleşen gelenek ve kriterlerden herhangi bir kopmaolmadan yürütülmektedir. Nitekim üniversitelerdeSovyetler Birliği dağıldıktan sonraki dönemde deedebiyat konulu, bu ilim dalının bir takım problemlerininincelendiği eserler kaleme alınmakta, birkısım yazarlarımızın hayatlarını ve yapıtlarını konualan doktora ve bitirme tezleri hazırlanmakta, savunulmaktave nihayetinde bu çalışmalar basılmaktadır.Fakat bahsi geçen bu ilmî çalışmalarda SovyetlerBirliği zamanında yerleşen edebî ölçütlerin, bakışaçılarının ve eserleri değerlendirme kriterlerinin,kısacası Sovyet ideolojisinin miflerinin çok az birdeğişiklikle olduğu gibi korunmakta olduğunu belirtmekdurumundayız.Nitekim geçtiğimiz on yıl içerisinde kaleme alınanbu çalışmaların yazarlarını komünist ideolojininçökmesi, bu çöküşle beraber sosyo- ekonomik yapınınbozulması ve nihayetinde meydana gelen yenişartların etkisiyle estetik kriterlerin değişmesi pek dealâkadar etmiyor gibi görünmektedir. Zira bu edebiyatçılarımızKırgız edebiyatının, doksan derecedeğişen şartların getirileri ışığında edebiyat ilmindekaydedilen gelişmeleri de göz önünde bulundurularaktarafsız bir bakış açısıyla en baştan incelenmeyemuhtaç olduğunu ya anlamak istememekte ya da budurumu idrak edememektedirler.Neticede Kırgız edebiyatını konu alan, bu edebiyatdahilinde ortaya konulan eserler ile önemliyazarların hayatları ve eserlerine dair yapılan ça-42eylül-ekim-kasım2012