10. “Alfavitti Almaştıruu Jönündögü MaselegeKarata” (“Alfabeyi Değiştirme Hakkında MeseleyeYönelik”), Erkin Too Gazetası, Mayıs-Haziran1925.11. “Alfavitti Almaştıruu Zarılçılıgı Tuuraluu”(1925-Jıldagı Syezddegi Dokladdın Stenografıyası),(“Alfabeyi Değiştirme Gereksinimi Hakkında”,1925 Yılında Gerçekleşen Kongrede Sunulan BildirininStenografisi), Erkin Too Gazetesi, Haziran1925.12. “Canğı Alfavitti Kuruunun Negizgi TutumdarıTuuraluu”, (“Yeni Alfabeyi OluşturmanınTemel Esasları Hakkında”, Birinci TürkolojiKongresi’nin Bildiri Metinleri), Bakü, 1926.13. “Çet Ölkölük Atalmaların Taasiri Cönündö”,(“Yabancı Terimlerin Etkisi Hakkında”, Bildiriözetleri), Canğı Madaniyat <strong>Dergisi</strong>, Frunze, 1928.14.Kırgız Tilinin Kuruluşu, (Kırgız Dilinin Oluşumu,SSC Bilimler Akademisi Konferansı’ndaSunulan Bildirinin Kısaltılmış Stenografisi), “Kirgiziya”derlemesi içinde, SSCB B.A. Basımevi,Leningrad, 1934.El Yazması Çalışmaları15. “Ene Til-Madaniyattı Kötörüüdögü KubattuuRıçag”, (“Ana Dili, Kültürü Geliştirmede KuvvetliBir Etken”), Kırgız OSSC İKA Derlemesi içinde,1934’de basıldı.16. “Kırgız Tilinin Sintaksisi”, (“Kırgız DiliSözdizimi”, El yazması baskıya hazır), 1935.17. “Kırgız Tilinin Lenindik Körönğösü”, (“KırgızDilinin Leninlik Temeli”, Yüz bin civarında kelimedenoluşan sözlük malzemeleri), 1935.10 Mayıs 1935. Frunze şehri. TınıstanovKIRGIZ CUMHURİYETİ MERKEZİ DEV-LET ARŞİVİ F. 869. C. 3. k. 199 3-3 s. KopyadanNo. 100Kırgız Atasözleri (“Masallar”) Derlemesini Yayınlamakİçin Yazı Kurulu Oluşturma GereksinimiHakkında Komünist Partisi Kırgız Bölge Komitesibürosunun 126 No’lu Oturumu ProtokolündenFrunze şehri10 Kasım 1935 yılı1.Bölge Komitesi Kırgız Enstitüsü ile EğitimHalk Komiserliği Kırgız atasözlerinin yayınlamasıüzerinde günümüze kadar ciddi çalışmadı, masallarve atasözleri alanında hiçbir şey yayınlanmadı diyedüşünüyor.2. Bölge Komitesi 1936 yılında masallar ve atasözleriderlemesinin yayınlanmasını gerekli görüyor,bu amaçla Ailçinov (başkan) ve Tınıstanov yoldaşlarıniçinde bulunduğu yazı kurulu oluşturulsun.3.Yazı kuruluna hemen malzemeleri toplamagörevi, yazılmış, enstitüde ve yoldaş Yudahin’deolan malzemeleri siyasi açıdan kontrol edip, Kırgızdilinde folklorun (masal ve atasözlerinin) birkaçadlandırılmasını Bölge Komitesi’ne incelemeye 15Kasım tarihine kadar gönderme ve yazı kurulunaRusçaya tercüme etmek ve yayınlamak için BölgeKomitesi’nin incelemesine gönderme önerilsin.Komünist Partisi Kırgız Merkez Komitesi SekreteriM. Belotskiy.KIRGIZ CUMHURİYETİ SİYASİ BELGELERMERKEZİ DEVLET ARŞİVİ F. 10. C. 1. K. 639.17 s. asıl nüshadan.5 Mayıs 1937Manas Destanı’nın Rusça Yarı Cildinin danışmanıve Editörü Olan Manas Uzmanı KasımTınıstanov’u Moskova’ya Acilen Gönderilmesi İçin“Hudojestvennaya Literatura” Yayınevinin Kırgızİlçesi Komite Başkanı Jumabaev’e, Kırgız SSC HalkKomiserler Başkanı İsakeev’e MektubuMoskova şehriDevlet edebiyat yayınevi Kırgızların ManasDestanının yarı cildini kısa süre sonra tamamlayacaktır.Fakat şair ve tercümanlar S. Lipkin, L, Penkovskiy,M. Tarkovskiy çalışma esnasında bazı kelimeve deyimleri anlamakta zorlanıyor. Kitabın baskıyagönderilmesinden önce, tercümanlara Manas’ınKırgızca editörünün danışmanlığı gerekiyor, danışmanRusçası çok iyi olan konuya hâkim editörolması lazım. Bunula birlikte, açıklanması gerekenyerleri hemen açıklayan ve baskıdan çıkacak Manaskitabının bölümlerinin özetlerinin hazırlanması,Rusça metinin müellifleri ile göze göz çalışabilenbiri olması gerekiyor. Kitabın güzel görünümlü olmasıiçin de Kırgız editörün görüşlerinin alınmasıihtiyacı doğuyor. Yayınevi ve tercümanların kanısıncabütün bunların üstesinden yoldaş Tınıstanovgelebilecektir. Bundan dolayı o, 15 Mayısa kadarMoskova’ya gelmesi lazımdır. Eseri baskıya gönderdiktensonra, kitap üzerinde çalışanlar Manasçalışma grubuna ve bütün Kırgız halkına çalışma-28eylül-ekim-kasım2012
ları hakkında ayrıntılı bilgi vermek için Frunze’yegitmesi yerinde bir hamle olur. Bu teklif zamanındaYoldaş İsakeev tarafından iletilmişti. Manas tercümanlarınınFrunze’ye giderek “Chong Kazat”ınikinci cildininin tercümesinde oralı meslektaşlarıyladanışması, bundan sonraki çalışmaları hızlandıracak,engelleri ortadan kaldıracaktır. Devlet edebiyatyayınevinin meselesine sizlerden en kısa zamandacevap bekliyorum.Kültür Yayınevi MüdürüNakoryanovSSC Halkları Çalışmaları Bölüm BaşkanıMusaelyanKIRGIZ CUMHURİYETİ SİYASİ BELGE-LER MERKEZİ DEVLET ARŞİVİ F. 350. C. 1. K.51. s. 61-61 Asıl nüshadan.Kırgız SSC Halk Komiserler Komitesi BaşkanıBayalı İsakeev 7 Haziran 1937 tarihinde, HudojestvennayaLiteratura Yayınevi Müdürüne “Manas”Destanı meselesiyle ilgili danışman olarak K.Tınıstanov’un Moskova’ya yollandığını bildirmiştir.KIRGIZ CUMHURİYETİ SİYASİ BELGELERMERKEZİ DEVLET ARŞİVİ F. 350. C. 1. K. 51.s. 60. asıl nüshadan.Arşiv belgelerini tercüme eden Tülön AkmatalievYeni kültürümüzün önderiKasım Tınıstanov sadece dilbilimci ve devletadamı değil, yazar, şair ve tercüman da olmuştur.Hakikaten, onun edebî mirasi o kadar da fazla değil,fakat fikir ve yaratıcılık, tür ve tarz bakımındandikkat çekiyor ve okuyup öğrenmeye layıktır. İlkşiirleri Taşkent’te okurken, ilk önce Kazak dilinde,sonra Kırgızca Kazak gazete ve dergilerinde yayınlanmayabaşlar. 1925 yılında “Kasım Irlar Cıynagı”(Kasım’ın Şiirleri Derlemesi) adıyla Moskova’dankitap olarak basılır. Vurgulanması gerekir ki, bu,Sovyet döneminde ana dilimizde yayınlanan ilk özgünşiir kitabı olmuştur. O dönemin ölçüsünü gözönünde bulundurursak, derlemenin hacmi epeycebüyük, derleme biçim, tür ve konu bakımındançeşitli, yaratıcılık bakımından da epeyce farklıdır.Kitap, otuz iki özgün şiir, bir çeviri (İ. Krılov’un“Karınca ile Yusufçuk” fablı) ile “Canıl Mırza” adlıuzun şiiri içerir.İlginç olan nokta şu ki, “Kasım’ın Şiirler Derlemesi”yayınlandığı dönemde, ne yazar arkadaşlarıne de yeni oluşmaya başlayan Kırgız edebî eleştirisininkitaba yönelik bakışları kendini göstermiştir.Bu doğrultuda ilk tarafsız görüşünü söyleyen, başkabir değişle, derlemenin olumlu ve olumsuz yönlerinieşit biçimde değerlendirerek yazarın genel vemesleki seviyesini saptayan şahıs Tokçoro Jaldoşevolmuştur. Tokçoro Joldoşev bu görüşünü belirtmegayretini, 1927 yılında “Erkin Too” (sonraki “KızılKırgızstan”) gazetesinde “Güzel Edebiyatımız veŞair-Yazarlarımız” adlı özel seri şeklinde yayınlananmakalesinde gerçekleştirmiştir.Ömrünün son yıllarında Kasım Tınıstanov,dilbilimle ilgili araştırmalarını devam ettirmeninyanı sıra, arkadaşı olan ünlü dilbilimci E.Polivanov’la beraber “Manas” destanını Rusçayaçevirme çalışmasına katılır. Sözün kısacası,hangi yönünden bakarsak bakalım (şairlik olsun,yazarlık ve gazetecilik olsun, tercümanlık olsun,tiyatro yeteneği olsun, dilbilimi olsun, devlet işleriolsun) Kasım Tınıstanov her yerde tüm yeteneğive bilgisini yeni zamana, yeni iktidara, akıllıcaseçerek katıldığı partisine, öz halkına, başka milletlerindostluğuna hizmet etmeye harcamıştır.Abdıganı ErkebayevKIRGIZ CUMHURİYETİ MERKEZİ DEV-LET ARŞİVİ F. No. 2869, C. 1, K. 72, s. 5-9.Kısaltılmış şekli.Tınıstan Uulu KasımBu kişi ile birlikte eskiden padişahlık dönemindeyerel halk için açılmış Tuzem Okulu’nda bir yılokudum. Benimle yaşıttır. 1901 yılında doğmuşolsa gerek. O dönemde onu o kadar da iyi tanımıyordum.1916 yılında Ürkün nedeniyle Çin’e kaçtık.1921 yılında ancak öz vatanım Isık Göl’e dönebildim.O zamanlar Kasım, Taşkent’teki Kırgız-KazakPedagoji Enstitüsü’nde okumaktaydı. Ben de aynıenstitüye 1923 yılında başladım. O, üst sınıfta, benise alt sınıftaydım. O, bana kıyasla çoktan zihni açılmış,gazetelere Kazakça şiirler yayınlayan hâle gelmişti.Ozandı. Çok neşeli ve bir araya gelinen yerlerdegrubun en iyisiydi. İnsanlara tam isabetli lakapbulurdu. Onun lakabına, takma isime layık görülenkişi de razı olurdu. Rus dilini çok iyi bilirdi. EnstitüyüKırgızistan Muhtar bölge olduğu dönemdebitirdi. Hemen işe alındı. Kırgız okullarının ikincisınıfları için “Okul Kitabı” oluşturma görevi verildi.29eylül-ekim-kasım2012
- Page 2 and 3: Muhterem Okurlar,Kardeş Kalemler
- Page 4: de mankurtlar tarafından kuşatıl
- Page 7 and 8: MİRLANBEK NURMATOVile Kırgız Dos
- Page 9 and 10: u kadar yoğun bir şekilde yaşad
- Page 11 and 12: nun içinde Osmonkul Aliyev, Bazark
- Page 13 and 14: da oldukça iyi biliyordu. Bu yarat
- Page 15 and 16: gizli kalanları, halkın bilmedikl
- Page 17 and 18: a çocuk öğrenim yeteneği ve bab
- Page 19 and 20: sunarak dil için durmadan çalış
- Page 21 and 22: K. Tınıstanov, yukarıdaki yarı
- Page 23 and 24: Kırgız Edebiyatı 20. asrın baş
- Page 25 and 26: Kasım Tınıstanovile ilgili Kırg
- Page 27: nov birkaç bilimsel çalışma yap
- Page 31 and 32: o geceye “Akademi Geceleri” ad
- Page 33 and 34: Kasım Tınıstanov'dankısa hikây
- Page 35 and 36: Keçi de hemen kendi lüzumundan ba
- Page 37 and 38: efendi şarpadan kömöçü yakalay
- Page 39 and 40: şair ve yazarlığınınyanında,
- Page 41 and 42: SALİCAN CİGİTOVçev. KEMAL GÖZK
- Page 43 and 44: lışmaların sanki değişen hiçb
- Page 45 and 46: ken edebî zevk için norm aramanı
- Page 47 and 48: koruması ve sağladığı imkânla
- Page 49 and 50: MAMASALI APIŞEVçev. ABDRASUL İSA
- Page 51 and 52: ği balla ye”. O günden bu güne
- Page 53 and 54: Kırgızca veya Rusça basılan ese
- Page 55 and 56: mıştır. Hemen bütün hikâyeler
- Page 57 and 58: BEN KENDİMİBen kendimi ev dışı
- Page 59 and 60: ÇINARA SASIKULOVA*Kırgız öyküs
- Page 61 and 62: Bu öykünün diğerlerinden farkı
- Page 63 and 64: Zavallı ihtiyar Üpöl’ün hayat
- Page 65 and 66: Otobüslerin birisine binerek düş
- Page 67 and 68: nelerin olduğunu kim bilsin, yaşa
- Page 69 and 70: Anarbay'ın köprüsüKASIM KAİMOV
- Page 71 and 72: Sadece kulakları iyi işitmiyordu.
- Page 73 and 74: sonraki köprülerin Anarbay ile bi
- Page 75 and 76: olaylar sırasında öldürüldüğ
- Page 77 and 78: cek olanlar da yanılacaklardır;
- Page 79 and 80:
“Akşamleyin çocukların oynadı
- Page 81 and 82:
ÖZGE MEKÂN…Aşkın derin deryâ
- Page 83 and 84:
KardedevletlerdlrobleMUHSİN İLYAS
- Page 85 and 86:
ustalıklı bir şekilde kullanarak
- Page 87 and 88:
üfleme çalgıları çalan müzisy
- Page 89 and 90:
Türk şiirindeHazreti Peygamber186
- Page 91 and 92:
Gubeydullin, Şabdanov, Jubanov, Ş
- Page 93 and 94:
Rusedebiyatındanbeslenen,Gogol’u
- Page 95 and 96:
Soldan sağa: İl Kültür Müd. Ta