Kasım Tınıstanov'dan kısa hikâyeler - Bizim Kulliye Dergisi

Kırgız Edebiyatı 20. asrın başında ilk yazılı edebiyat ürünlerini vermeye başlamasınarağmen çok büyük yazarlar, dilciler, sanatkârlar çıkarmış bahtiyar bir edebiyattır.Bu edebiyatın içinde yetişen ilklerden biri de Kasım Tınıstanov’dur.ÖMER KÜÇÜKMEHMETOĞLUKırgız Edebiyatının kurucusu, büyük devletadamı Kasım Tınıstanov, 9 Eylül 1901 tarihindePrjevalski’ye bağlı Çok Tal kasabasına bağlıÇırpıktı köyünde dünyaya gelir. Babası çiftçiliklehayatını temin eden Markatay oğlu Tınıstan’dır. K.Tınıstanov küçük yaşlardan itibaren babasına tarla işlerindeyardım etmeye başlar. Babasından Arap alfabesiyleokuma yazmayı öğrenir. 1912-1914 yıllarındadeğişik Özbek mekteplerine devam eder. 1914-1916yılları arasında Karakol şehrindeki Rus Tüzem Mektebindeokur. 1916 yılında meşhur olaylar patlak verinceailesiyle birlikte Çin Türkistanı’na kaçar. OrdaGulca şehrinde yaşarlar. 1917 Bolşevik İhtilali ileÇarlık devrilince Kırgızlara yeniden vatanlarına dönmeyolu açılır. Tınıstanov ailesiyle birlikte Çırpıktıköyüne döner.1919 yılında önce Almata’ya gider. Oradan SovyetSosyalist Türkistan Cumhuriyeti’nin merkezi olanTaşkent şehrinde açılan Kazak-Kırgız Halk PedagojiEnstitüsünde okumak üzere yola çıkar. Bu enstitüdeKazakların önemli aydınlarından Ahmet Baytursunovve Mağcan Cumabayev onun hocası olur. Taşkent’teyayımlanan Cas Kayrat, Canga Öris, Sana, Ak Col adlıKazak gazetelerinde çeşitli görevlerde çalışır. Ayrıcayine Kazakca çıkan Uçkun, Tilçi, Örüş adlı gazetelerdede yazılar yayımlar. Bu yazılarında “Kıt” müstearınıkullanır. 1920-1921 yılları arasındaki ilk şiirleriniKazakça kaleme alır. “Tang” (Tan), “Bugingi Kün”(Bugünkü Gün), “Bulbulga” (Bülbüle) gibi şiirler buyıllarda kaleme alınmış Kazakça şiirlerden bazılarıdır.1922-1924 yılları arasında Kırgızca, Cangıl Mırzamanzumesini yazar. Aynı yıllarda yirmiye yakınKırgızca şiir yazar. Kırgızca ve Kazakça yazdığıbu şiirleri ve Cangıl Mırza manzumesini bir kitaptatoplayarak “Kasım Irlarının Cıynagı” (Kasım’ın ŞiirlerininCemi) adıyla Moskova’da bastırır. Kırgızcanınyanında Kazakça, Özbekçeye de hâkimdir. Rusçayıda ileri derece de bilmektedir. Bu yönüyle çevresindekibirçok insanın takdirini toplar. Tınıstanov kendisiyleaynı enstitüde okuyan Kazakların millî şairi MağcanCumabayev’in şiirlerinden etkilenmiştir. Onunbazı şiirlerine nazire de yazmıştır. Bu da ayrıca dikkatçeken bir husustur. Bu konuyla ilgili Kırgız edebiyataraştırmacıları birçok makale yazmışlardır. KasımTınıstanov sosyal içerikli, pedagojik hikâyeleriyle,şiirleriyle, eğitimciliğiyle, dilciliğiyle, gazeteciliğiyle,aydın kimliğiyle tanınmış bir insandır.Kırgız Edebiyatı 20. asrın başında ilk yazılı edebiyatürünlerini vermeye başlamasına rağmen çokbüyük yazarlar, dilciler, sanatkârlar çıkarmış bahtiyarbir edebiyattır. Bu edebiyatın içinde yetişen ilklerdenbiri de Kasım Tınıstanov’dur. Onun “Mariyam MenenKöl Boyunda” (Mariyam ile Göl Kıyısında) adlıhikâyesi Kırgız Edebiyatının ilk eseri olarak kabul23eylül-ekim-kasım2012