Kasım Tınıstanov'dan kısa hikâyeler - Bizim Kulliye Dergisi

a çocuk öğrenim yeteneği ve babasının altı somrüşveti (günümüzün 6 bin somu) sayesinde okulaalınır. Rus yatılı okulunda öğrenim görmeye başlamasından1 yıl sonra “Ürkün” patlak verir. Kasımanne babasıyla birlikte Çin’e kaçar ve Kulca şehridışında, Tekes, Cıldız adlı yerlerde bulunur. Amelelikyaparak geçinirler ve 1917 yılının sonundaKarakol’a dönerler. Kasım “Ürkün” sonrası kendiköyü Çırpıktı’ya gitmez, Ak Suu ilçesine bağlı Tepkeköyünde dayılarının yanında kalır. Buradayken17 yaşındaki Kasım ilk aşkına rastlar. Onun aşkolduğu kız, Tenizbay boyunun zengini Cayılkan’ınkızı Mariyam’dır. Kasım kıza ithaf edilen şiirler yazar.Bu şiirler dışında, öğrencilik döneminde “Mariyamile Göl Kıyısında” adlı uzun hikâyesini yazar.Kasım ilk aşkı olan Mariyam’la evlenemedi, çünküonun söz kestiği nişanlısı vardı.Kasım Tepke köyünde yaşarken, buradaki bazıinsanlar onu muhacir, seyyah, fakir diyerek kendilerinedenk saymazlar. Sonraları Kasım, Tepke köyündenpolis dayısı Sadıbakas Ismayılov’un yardımıylaAlma Ata’ya, oradan Taşkent’e gider ve Kazak-KırgızPedogoji Enstitüsü’nü kazanır. Buradaokurken 1924 yılında “Mariyam ile Göl Kıyısında”hikâyesini Kazakların “Cas Kayrat” dergisinin dörtsayısında Kelgin (muhacir) takma adıyla yayınlar.O, sonraları da Kelgin müstearını kullanır.Kazak şairlerinden etkilenmeTaşkent’teki öğrencilik yılları, onun hayatındaönemli değişimlere neden olur. Çevik, Rusça’yı çokiyi bilen, aktif bir delikanlı olan Kasım dersleri dışındatoplumsal faaliyetlere katılarak öğretmen veaydınların beğenisini kazanır. Onu, Mayıs 1920 yılındasiyasi “Canı Örüs” gazetesinin “Türkistan’ınKomünist Gençler Birliği” bölümünün editörü olmayadavet ederler. O, gazetede kendi bölümünegelen makaleleri denetleyip düzeltmekle birlikte,Ekim Devrimi’ne ithaf edilen şiirleri de gazeteyeyerleştirmekle uğraşır. Kazak şairlerinin şiirleriniokuyarak gazete sayfalarına yerleştirmekle uğraşması,onun şairliğine yeni bakış açısı ve yenicoşkunluk katar ve Kazakçayı yeni öğrenmeyebaşlayan Kasım, ilk on iki tane şiirini Kazak dilindeyazar. O dönemin meşhur Kazak şairi MağcanCumabayev, onun üzerinde büyük etki bırakmıştır.Kasım gazetecilik işi dışında, Taşkent’teki öğrenimgördüğü Kazak yatılı okuluna bağlı olarak gençlerbirliğinin kolunu (şubesini) kurar. Bu olaydan sonra,onda devlet ve halka yönelik siyasi bakış açısıgelişir ve o genç olmasına rağmen ağır sorumluluklarıalmaya başlar.Kasım 1922-1923 yıllarında daha öğrenciykentatile memleketine geldiğinde folklor bilgilerinitoplamaya başlar. Bilgi toplarken Tepke köyününgençleri eğitimlerini devam ettirmek istediklerinisöylerler. Kasım onları Kazak-Kırgız Eğitim Enstitüsünedavet eder. Cunuş Irıs Uulu, Kuseyin Karasayev,Hayridin Kaşimbekov, Mustafa AkmatovTaşkent’e gider ve enstitüye kayıt olurlar. Kasımsayesinde, onlar sonraları işe de başlarlar. Kasım,Sıdık Karaçev ile birlikte 1923 yılında saha çalışmalarıyaparken, Karakol’un ileri gelenlerindenUygur Zunnahun’un Turdubübü adlı kızını görüpâşık olur. Turdubübü de ona âşık olur. İkisitanışıp konuştuktan sonra Kasım, Turdubübü’yüKarakol’dan Tepke’ye dayılarının evine kaçırır.Böylece Kasım ile Turdubübü evlenir ve Taşkent’egiderler.ÇalışmalarıKırgız yazılı edebiyatı tarihinde ilk defa KasımTınıstanov’un “Kasım’ın Şiirleri” derlemesi 10 binnüsha olarak Moskova’dan yayımlanmıştır. Bu kitaptaon iki tane Kazakça, yirmi iki tane Kırgızcaşiir, Krılov’un “Karınca ile Yusufçuk” fablınınKırgızca çevirisi ve “Canıl Mırza” adlı manzumegirmişti. Fakat bu kitap yayınlandıktan sonra kitabıeleştirenler çok fazla olur. Eleştirmenler “Sevgiyiniye yazıyor?” diye eleştirirler. “Akademi Buluşmaları”adlı piyesi sahnede oynandıktan sonra kınanır,parti üyeliğinden çıkarılarak zor durumdakalır. Bundan sonra o, şiir yazmayı bırakır ve dilbilimini geliştirmeye ve toplumsal işlere yönelir.Geleceği görebilme yeteneğiKasım Tınıstanov 1924 yılından itibaren çalışmaalanını kesin olarak değiştirerek, bilimsel çalışmayayönelir; fakat o, 1925 yılında Sovyetler BirliğiKomünist Partisi Kırgız Vilayet Komitesi’ninisteğiyle ilk Rus ihtilalinin 20. yıldönümü doğrultusundaRusça şiirleri Kırgızca’ya çevirerek “DeğişimŞiirleri” adlı kitabı çıkarır. 1925 yılından itibarenBilim Kurulu’nu yöneten Kasım, tüm bilgi vegücünü Kırgız milletinin gelişmesi için harcayarak,17eylül-ekim-kasım2012