D - Türkiye Diyanet Vakfı

den kurtulmak maksadıyla bir grup MüslümanlaHabeşistan’a göç etti ve orada kaldı. 132. Varaka b. Nevfel: Nevfel oğlu Varaka, Haniflerarasında dikkati çeken bir kişilik olarak putlaratapmaz, gerçek dini arar, kutsal kitapları okurdu.Putlara adanmış, onlar adına kesilmiş hayvanlarınetlerini yemezdi. Varaka’nın Hz. Peygamber(s.a.v.)’le ilgili hikayesi, geniş ve ayrıntılı bir şekildebilinir.3. Osman b. Huveyris: Huveyris oğlu Osman Ficarsavaşları esnasında ismi duyulan, Mekke’ye Bizansadına kral olmak isteyen bu kişi, Bizans topraklarındazehirlenerek ölmüştür.4. Zeyd b. Amr: Amr oğlu Zeyd. Hiç şüphesiz en parlakMekkeli Hanif, Zeyd b. Amr idi. Onun parlakve dikkati çeker yönü, monoteizimi, yani tek Allah’aimanı ile doğruluğu ve dürüstlüğü idi. O tevhitçiözellikleriyle Hz. İbrahim (a.s.) dininin heyecanlı,iştahlı, şevkli tek taraftarı idi. İslami gelenek,Zeyd b. Amr’da, Kur’an vahyi ve Hz. Muhammed(s.a.v.)’in risaletinin öncesinde Hanifliğin gerçekyüzünü görüyordu. Biz burada dikkate şayan bukişi hakkında, Buhari’nin topladığı bazı hususlarızikretmekle yetineceğiz. 14 “Abdullah b. Ömer’in(r.a.) naklettiğine göre Hz. Peygamber (s.a.v.), Zeydb. Amr ile Mekke’nin batısında Berde vadisindekarşılaştı. Bu karşılaşma, Hz. Muhammed (s.a.v.)’eKur’an gelmezden önce vuku bulmuştu. O güntakdim edilen yemekten yemeyen Zeyd, üzerineAllah’ın adı zikredilmeyerek kesilen hayvanların etlerindenyemediğini beyan etmişti.Zeyd b. Amr, Hanif dinini öğrenmek ve uygulamakmaksadıyla Suriye’ye gitmişti. Orada karşılaştığıbir Yahudi bilgine Hz. İbrahim (a.s.) dini üzerine olduğunuifade etti. Daha sonra Mekke’ye dönerek, Hz.İbrahim (a.s.)’in dini üzerine olduğunu Allah’ı şahittutarak ilan etti. O, Kabe önünde Kureyşlilere hitaben,İbrahim dinini yalnız başına temsil ettiğini haykırarakbeyan ederdi.Seneler sonra Hz. Peygamber (s.a.v.), onun içinşunları söyleyecektir: “Zeyd b. Amr, kıyamet günündetek başına bir ümmet olarak haşrolacaktır. Zira o,Kabe önünde Allah’a secde ediyordu.” 15Haniflerden ve kısaca söz konusu ettiğimiz Hanifliktenöğrendiğimiz husus şu olmaktadır: Mekke’deKur’an’ın gelmesi arefesinde, temelde Hz. İbrahim(a.s.)’in dinine bulanık bir tarzda da olsa bir bağlılığınvarlığı söz konusuydu. Bu Hanifler, putlara atfettiklerigüç ve ruhani özellikler dolayısıylaMekkelilerle hemfikir değildiler.Onlar gerçekte bir tek Allah’ı arıyorlardı.Fakat onu nasıl bulacaklardı?Bunu bilmiyorlardı. Bu noktadabizim için önemli olan, putlara tapınmayıreddetmeleri sebebiyle -kiMekke’de inanç, tamamen şirk bataklığınasaplanmıştı- onların yaniMekkelilerin dini uygulamaları, Hz.İbrahim (a.s.) ve halifesi olan oğluve aynı zamanda Arapların atasıHz. İsmail (a.s.)’in bıraktıkları dinile hiçbir alakası kalmamıştı.Kur’an’ın gelişine tekaddümeden günlerdeki Mekke dini ve sosyalhayatının önemli bir kısmınıoluşturan, kısaca sözünü ettiğimizHaniflik, Kur’an vahyinin kronolojisive uzun İslam tarihi boyunca özelbir ehemmiyet arz edecektir. Hattabu mesele, günümüzde bile önemindenhiçbir şey kaybetmeden gündemdekiyerini korumaktadır. TDV1 Bu konuda Michel Hayek,Sorbonne’da 1971’de savunduğu “Ismaelou le Destin de l’Islam” (İsmailveya İslamın Kaderi) başlıklı tezinde,“Muhammed Mekke’de İbrahim’i takipetti” demektedir. Adı geçen araştırmacınınbu konudaki bir başka eserininismi ise Le Mystere d’Ismael’dir(İsmail’in Sırrı, Paris, 1964).2 Kur’an, 30 (Rum) 30.3 Blachère, a.g.e., s. 86.4 Watt, a.g.e., s.2055 Kur’an, 10 (Yunus) 105; 22 (Hac) 31;98 (Beyyine) 5.6 Kur’an, 2 (Bakara) 135; 3 (Al-i İmran)95; 4 (Nisa) 125; 6 (En’am) 79.7 Kur’an, 6 (En’am) 74 vd.8 Moubarak, Abraham dans le Cornan,s. 59.9 Kur’an, 22 (Hac) 78; 60 (Mümtehine)4.10 Blachère, a.g.e., s. 82.11 Kur’an, 6 (En’am) 161-162.12 İbn Hişam, a.g.e., s. 146.13 İbn Hişam, a.g.e., s. 146.14 Buhari, Sahih, c. III, s. 17-18.15 Isfahani, el-Ağani, c. III, s. 121; İbnHişam, age., s. 148.www.diyanetvakfi.org.tr TÜRKİYE DİYANET VAKFI HABER BÜLTENİ 45 >