D - Türkiye Diyanet Vakfı

2. HANİF KELİMESİMeseleyi bu şekilde vazettiktensonra, şimdi Hanif kelimesininkaynağını araştırmaya geçebiliriz:Bu kavramın menşei nedir? BütünSemitik dillerde bu kelimenindeğişik anlamlarda kullanıldığınatanık oluyoruz. Kur’an’ın gelişi arefesindeysebu kelimenin, putlardanuzak durmak şeklinde kullanıldığıgörülüyor.Mekke toplumunda Kur’an öncesidönemde Hanif nitelemesiveya sıfatını taşıyanlar, Hz. İbrahim(a.s.)’in dinini temsil edenler olarakkabul ediliyordu. Başka bir ifadeyle,o dini mümkün mertebe uygulamakisteyenler anlaşılıyordu. Neticeolarak, Haniflerin varlığı az veyaçok Mekke’de çok eski zamanlarda,Hz. İbrahim (a.s.)’in tebliğ ettiğiHanifliğin mevcudiyetinin gerçekliliğineişaret ediyordu.Bu konuda bizi bilgilendirmekiçin Kur’an çok yakınımızda ve elimizinaltındadır. Haniflik konusundaKur’an surelerinin tasnifinebüyük bir itina ve dikkat göstermeksizin,ona atıfta bulunmak vebaşvurmak yerinde olacaktır.Kur’an’da Hanif kelimesi monoteist,Allah’ın bir tekliğine inanankimse anlamındadır. Kelime bu anlamıyla,putperestin karşıtı manasınıtaşır. 5“Ve yüzünü Hanif (Allah’ı birleyici)olarak dine çevir; sakınmüşriklerden (Allah’a ortak koşanlardan)olma!” Mealini verdiğimizYunus (10) suresinin 105. ayetindenbaşka Kur’an ayetleri içerisinde Hanifkelimesinin kullanılışı değişikvesilelerle karşımıza çıkmaktadır.Bu ayette olduğu gibi Rum suresinin30. ayetinde de Hanif kelimesi,dini davranışı belirleyen bir anlamifade eder. Hanif terimi pek çokdefa ise Hz. İbrahim (a.s.)’in fazilet,nitelik ve belirgin vasıflarını açıklar,bir defa da, Hz. İbrahim’in bizzatkendi kalitesini ifade eder. 63. HANİF OLARAKHZ. İBRAHİMPeygamber İbrahim (a.s.), Kur’an’dabirçok defa zikredilip tekrarlandığıve bizim de az önce atıfta bulunduğumuzayetlerde ne Yahudi’dir,ne de Hıristiyan. O bir Hanif ’tir veMüslümandır. En önemli olan da, Oasla bir müşrik, putperest değildir.Hz. İbrahim (a.s.)’in peygamberlikgörevi, Hz. Musa (a.s.) ve Hz. İsa(a.s.)’nınkilerden önce vaki olmuştur.Ve bu hususta Kur’an’ın anlatımınıçok iyi biliyoruz. 7 Hz. İbrahim (a.s.)aklını kullanarak Allah’ı bulmuş,ayrıca kavminin taptığı putlarıngüçsüzlüğünü ve yetersizliğini görmüştü.Kendi öz babasının da aralarındabulunduğu putlara tapanlarakarşı Hz. İbrahim’in mücadelesiniKur’an’da Yüce Allah ayrıntılı bir şekildeinsan idrakine sunmaktadır.O halde Hanif, asla putperestdeğildir. O bir monoteisttir. Allah’ıbir ve tek kabul edendir. Hanif, aklıaracılığıyla Bir ve Tek olan Allah’ıarayan ve yüzü ile kalbini şirk dinindenuzak tutan kimsedir. Bu itibarla,Hz. İbrahim (a.s.) hakkındaKur’an’da verilen bilgilerle ve OnunHanifliğiyle, Kur’an vahyinin inişiarefesinde Mekke Hanifleri arasındabir bağ kurmak imkan dahilindedir.Başlangıçtan itibaren Kur’an,mükemmel bir dini tip olarak Hz.İbrahim (a.s.)’in kişiliğine büyük birönem atfeder. Kur’an’ın sahibi Allah,Hz. İbrahim (a.s.)’i, imanda ve bütündavranışlarında örnek bir kişiolarak takdim eder. Allah, Kur’an’daHanif olarak Mekke’de bizzat kendisitarafından çizilen İbrahim figürünübize sunar. O en mükemmel dinitiptir, en büyük temeldir. İstikbaldekiKur’an’daHanifkelimesimonoteist,Allah’ınbir tekliğineinanankimseanlamındadır.www.diyanetvakfi.org.tr TÜRKİYE DİYANET VAKFI HABER BÜLTENİ 43 >