tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

98 Tüketici Yazýlarý II
zorlayacak þekilde olaðanüstü yetenek ve kapasiteyle donanan bireylerden mi oluþacaðý
halen tartýþma konusudur. Fütüristler, üstün teknoloji çýktýlarýnýn, yaþamýnýn hatta
beden ve zihninin bir parçasý olacak insanýn kendi doðasýndan ne þekilde uzaklaþacaðý
konusunda net öngörüler yapamamaktadýr. Ancak doðaya hükmetme, çevreyi tam
anlamýyla kontrol edebilme, türünden üstün olma, özel ve muazzam yeteneklerle
donanma gibi vaatlerin son derece heyecan verici ve çekici olmasý olasýdýr.
Sonuç
Yeni dalga þüphesiz, yaþam tarzlarý, alýþkanlýklar, inançlar, deðerler gibi toplumsal
dinamiklere belirgin etkiler yapacaktýr. Bu etkilerin yönü ve boyutlarý hakkýnda ortaya
atýlan görüþler de þimdilerde sadece öngörü niteliði taþýmaktadýr. Üstelik yöndeþ
teknolojilerin insanlýk tarihinin günümüze kadar olan evrelerinde geliþen teknolojilerden
farklý daha bir karaktere sahip olmasý tahmin aralýðýný geniþletmektedir. Yine de bu yeni
dalgayla birlikte, teknolojinin var olan her þeyin atom ve molekülerine kadar temas
edeceði ve bunun toplumsal yansýmalarýnýn olmasý oldukça yüksek bir olasýlýktýr. Bu
baðlamda yeni yaþam tarzlarýyla birlikte tüketim biçimleri ve pratikleri de yenilenecektir.
Teknolojiyle sarmalanmýþ bir dünyada teknolojiden baðýmsýz yaþamak nerdeyse
imkansýzdýr.
Bu noktada düþünülmesi gereken, hür vicdan, özgürlük ve seçme hakkýnýn tercihlere
yön vermesine izin vermektir. Toplumsal yararýnýn mutlaka ön planda tutulmasý gereken
alanlar dýþýndaki özel alanlarýnda bireylerin benimsedikleri yaþam pratikleri
doðrultusunda tercih yapabilmelerini olanaklý kýlmak gerekmektedir. Bireyler, geçmiþte
diðer yeni teknolojilere genel olarak pozitif tutumlar geliþtirmiþtir ve tahminler yöndeþ
teknolojiler için de bu durumun farklý olmayacaðýný göstermektedir (Doubleday, 2007:
217). Ancak teknolojinin, bütün bir yaþam sürecinin ne kadarlýk bir alanýna ne boyutta
temas edeceðinin kararý bireylere býrakýlmalýdýr. Sivil toplum perspektifinden son
teknoloji ürünleri pazara sunulmuþ iken bu ürünlerin teknolojiler yoluyla ne þekilde
geliþtirildiðinin net biçimde tüketicilere açýklanmamasý, diðer bir deðiþle tüketicinin neyi
tükettiðini bilmemesi önemli bir sorundur. Yapýlmasý gereken gerekli tüm yasal
düzenlemeler, bilgilendirme ve önlemlerin ardýndan tercihlerinin sorumluluðunu
tüketiciye býrakmaktýr (Martin & Merle, 2008: 25). Böylece tüketiciler de satýn alma ve
kullanma kararlarýný özgürce verebilecektir.
Ýnovasyon ekonomisinin karlýlýðý ve verimi düþük üretim sistemlerini rekabetçi
arenadan silmesi önemli bir tehdit olmasýna karþýn, yöndeþ teknoloji ürünleriyle
geleneksel sistemlerin ürünlerinin birlikte yaþamasý tüketicilere daha çok alternatif
sunacaktýr. Bugün yeni nesil gýda üretim tekniklerinin ürünlerine karþý, tamamýyla