tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Yöndeþ Teknolojiler: Bireyler, Ýhtiyaçlarý ve Çeliþkiler
üzerinden ortak bir dil oluþturulabilmektedir. Baþka açýdan yöndeþ alanlarýn her birinde
birbirini tetikleyecek bilginin üretimi, bilimsel yaratýcýlýðýn önünü açmaktadýr.
Yöndeþliðin çeþitli boyutlarýyla topluma olan etkileri ayný zamanda disiplinlerarasý
bilimsel bilgi üretimi konusunda da yaratýcýlýðý tetiklemektedir. Üretim, yöndeþ
teknolojilerin toplumsal entegrasyonu konusunda ele alýnan bir diðer alandýr. Moleküler
ve nano ölçekte yapýlan materyal üretimleri, saðlýk, güvenlik, tarým, kozmetik, enerji,
ulaþým vb çok çeþitli alanlarda yeni teknoloji ürünler ve bu ürünleri üretmeye yarayacak
sistemlerin önünü açmýþtýr. Geleneksel üretim sistemlerinin verimlilik ve karlýlýðýný
yeniden deðerlendirmeye ve teknolojik yatýrýmlar yapmaya yönelten entegrasyon
endüstrilerde deðiþimi öngören temel prensiplerin belirlenmesine sebep olabilmektedir.
Ayný zamanda baðýmsýz endüstriyel sektörlerin füzyonuyla ekonomik açýdan
yöndeþleþme saðlanabilmektedir. Endüstriler ve sektörler örtüþüp birleþtikçe, entelektüel
ve zihinsel kabiliyetleri ön plana çýkan yeni jenerasyon iþgücü ihtiyacý ve talebi oluþmasý
mümkün görünmektedir. Bütün bu optimistik görüþlerin yanýnda yeni üretim sistemleri
ve teknolojik ürünlere yatýrým yapamayan giriþimlerin, iþletmelerin, ülkelerin rekabet
gücünün zayýflamasý ve pazardan silinmeleri de olasý görünmektedir. Bunlarýn dýþýnda
canlýlarýn veya canlýlarýn yaþamýna etki eden tüm madde ve materyallerin nanoölçekte
manipulasyonu, nano ve biyoterör, nanometrik parçacýklarýn doku ve organlarla
etkileþiminin olumsuz etkileri, teknolojinin sýnýrsýz kapasitesinden yararlanabilen çýkar
kesimlerinin önlenemeyen yükseliþi, nano ve biyoatýklarýn doðada yarattýðý tahribat,
bireysel/toplumsal yaþam pratiklerinde deðiþimin yarattýðý radikal tekno çýlgýnlýðý ve
makine-insan bileþimi canlýlar disütopyan perspektiften yöndeþ teknolojilerin olasý
toplumsal etkileri olarak önem kazanmaktadýr.
Toplumsal etkilere yönelik eleþtirilerin kaynaðýna inildiðinde NBIC’nin yaþam
kalitesini arttýrma ve ekonomik kazanç konusunda yararlarýna yönelik yüksek potansiyeli
nedeniyle yararýn kime dönük olacaðý önemli bir konudur. Gerçekte NBIC, anahtar alan
olan ekonomiyi kullanarak genel nüfusun yararýna kullanýlmalýdýr. Daha açýk ifadesiyle
bu teknolojileri su, enerji, tarým, çevre gibi doðal kaynaklarýn verimini sürdürmek
amacýyla herhangi bir pazara odaklanmayan genel kamu yararý niteliðiyle tüm
vatandaþlar için sosyo-ekonomik refaha yönelik nanoüretim ve kamu saðlýðýna yönelik
saðlýk uygulamalarý olarak kullanmak gerekmektedir (Roco, 2006: 4). Genel kamunun
fayda saðlamasý doðrudan doðruya, kamu yararý, ortak çýkar kamusal veya ulusal faydayý
temsil etmektedir; herkes için aynýdýr. Ancak kamu yararýyla ilgili yargýlar doðal olarak
karmaþýk ve tartýþmaya açýktýr. Politika kararlarý her zaman kesin teknik hesaplamalar
doðrultusunda ve objektif olamamakta, politik deðerlendirmeler ise politikacýlara, kamu
çalýþanlarý, karar verici kiþi ve organlar ile diðer vatandaþlara göre deðiþmektedir. Benzer
þekilde bireysel çýkarlar arasýndaki sýnýrlar, bölgesel çýkarlar, ticari kuruluþlar ve daha
91