tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

90 Tüketici Yazýlarý II
sosyal bilimler disiplinlerinin konularýyla birlikte tartýþýldýðý görülmektedir. Özellikle son
dönemde atomlar, moleküller, hücreler, madde ve materyallerin yapý deðiþiminin söz
konusu olduðu teknolojik adýmlarýn öncekilerden daha hararetli ve derin tartýþmalara
konu olduðu gözlenmektedir. 19. yüzyýlýn bilim insanlarý bilimsel bilginin, ülke, ahlak,
sanat ve dünya toplumlarýn tercihleriyle baðlantýlý olmasýný umarak kendi ilgilerini
sunmaya ve hatta haklý çýkarmaya çalýþmaktadýr (Thurs, 2007: 69). Çünkü bu yüzyýlýn
bilimi, geçmiþin teknolojik ilerlemelerinin sunamadýðý kadar yeni, farklý, yöndeþ
(yakýnsak) ve girift bir bilgi üretimini gerçekleþtirmekte ve bu çýktýlar birey/toplum
yaþamýnýn temel dinamiklerini yeni yapýtaþlarýyla örmektedir.
Baþka açýdan teknoloji ve sosyal yapýnýn karþýlýklý etkileþimini rastlantýsal sonuçlarla
deðerlendirmek de bu iliþkinin anlaþýlamamasýna neden olabilmektedir. Peláez ve
Kyriakou’a göre geleceðe dair öngörü analizleri, hem teknolojik determinizm hem de
radikal sosyal yapýsalcýlýktan uzak durarak yapýlmalýdýr. Bu bakýþla ne teknoloji ortaya
çýktýðý sosyal yapýdan soyutlanabilir, ne de bilim ve teknolojinin yarattýðý deðiþken
koþuklardan baðýmsýz bir sosyal bir ürün olarak ele alýnabilir. Bununla birlikte bilimsel
ürün, sosyo-ekonomik dengeyi saðlayabilmek için toplumsal deðiþime yön verme
amacýndaki strateji ve yatýrýmlarýnýn rastlantýsal bir sonucu olmaktan öte toplumsal
gerçekliklerle bizzat ilgilidir (2008: 1182). Geçmiþin toplumsal gerçeklikleri, þimdiki ve
gelecekteki bilimsel ilerlemelerinin yönü ve hýzý hakkýnda veriler sunarken, toplumlarýn
tekno-bilimsel ürünü bir sosyal ürün olarak içselleþtirme ve kabullenme eðilimlerini de
ortaya koymaktadýr. Yani bu durum, toplumlarýn söz konusu teknolojiyi tüketmeye ne
kadar hazýr olduðu ve ihtiyaç duyduðuna yönelik ipuçlarý sunmaktadýr.
Devrimsel teknolojik geliþmeler dünya ülkeleri tarafýndan son yüzyýlda büyük bir
önemle izlenmesine raðmen toplumlara ve insanlýða yararý konusunda güçlü bir
potansiyele sahip olduðunu henüz göstermeye baþlamýþtýr (Bowman & Hodge, 2007:
119). Bu potansiyel daha çok toplumsal yaþama yansýmalarý yönüyle
deðerlendirilmektedir. Sözü edilen nano-bio-cogno-info alanlarda yöndeþ son teknolojiler
bazý temel sonuçlarýyla; bilgi, üretim, güvenlik, saðlýk, etik, çevre, yasal düzenlemeler,
eðitim, ekonomik seviye ve kültürel yaklaþýmlar açýsýndan gelecekte toplumsal
boyutlarýyla dikkate deðer hususlarý beraberinde getirmektedir (Salerno vd., 2008:
1208-9). Bilginin yayýlýmý IT teknolojilerin geliþmesiyle önemli ölçüde kolaylaþmakta,
her an ve her yerden bilgiye eriþim mümkün olmaktadýr. Öte yandan nano-bio-cogno
teknolojilerin her biri baþlý baþýna kendilerine özgü alanlarda doða bilimleri disiplininin
temel bilgilerini yaratmakta ve disiplinin yerleþik bilgi birikimini oluþturmaktadýr. IT ise
bilimsel birikimin paylaþýlarak çoðalmasýna önayak olmaktadýr. Böylece dünya çapýnda
bilimsel disipline yönelik birikimler konusunda ortak kavram, anlam ve modeller