tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

86 Tüketici Yazýlarý II
Avrupa Komisyonu tarafýndan Aralýk 1997’de yayýnlanan Yeþil Kitap (Green Paper)
enfomasyon toplumunda yöndeþlik olgusunun ve yansýmalarýnýn ne olacaðýna yönelik
önemli deðerlendirmeleri kapsamaktadýr. O döneme kadar dünyanýn bilmediði yöndeþlik
olgusuyla insanoðlunu tanýþtýrmak ve belki de tartýþma baþlatmak amacýný taþýyan
dokümanlar, Avrupa için güvenli, rekabetçi ve sürdürülebilir enerji siyasetini açýklamýþtýr.
Ýnternette eriþime açýldýðý ilk üç ay içinde 43 bin hit alan bu doküman, Avrupa
vatandaþlarýnýn yaþam kalitesinin önemli ölçüde arttýrýlmasý amacýna odaklanmýþ olsa da,
yöndeþ teknolojilerin dünya ülkeleri ve toplumlar için potansiyelini tartýþmaya açmýþtýr
(Saxby, 1998: 150). Ýnsanlýðýn öte-insanlýða (post-human) dönüþümü sürecinde tartýþýlan
bu yeni olasýlýklar; genetik deðiþim, akýllý gen ve insan-makine bileþimleri vb. gibi çok
sayýda yeni fenomen, kavram ve olguyu karþýmýza çýkarmýþtýr (Peláez & Kyriakou, 2008:
1177). Nanoteknoloji, biyoteknoloji, bilgi teknolojileri ve biliþsel bilimlerin gerçek
çýktýlarýyla yaþamýmýza giren son teknolojiler, 1950’li yýllarda bahsedilen ve mümkün
görünmeyen olasýlýklarýn artýk gerçekleþmekte ve/veya sadece bir adým ötede olduðunu
göstermektedir.
Yöndeþ Teknolojilerle 21. Yüzyýlýn Ýnþasý
Yöndeþlik, yeni bir tartýþma konusu olsa da gerçekte yeni bir kavram deðildir. Antik
Yunan’da bu kavram temel disiplinleri, yetenekleri ve bilgiyi bir noktada birleþtirmek
olarak kullanýlmýþtýr (Wolbring, 2008: 25). Yakýn geçmiþte bilim disiplinlerindeki
spesifikleþme trendlerine raðmen þimdilerde her bir bilim dalýnýn yakýn disiplinlerle iç içe
girme ve yakýnsama eðilimi göstermesi yöndeþliði popüler olgulardan biri haline
getirmiþtir. Aslýnda birçok disiplin ve alan için geçerli olabilen yöndeþleþme fenomeni,
son yüzyýlýn fen ve doða bilimleri alanýndaki bilimsel-teknolojik geliþmeler için
kullanýlmaktadýr. Bu alanlar yakýnsayan teknolojilerin kesin ayrýmýný yapan Roco ve
Bainbridge’e göre dört ana yöndeþ bilim kaynaðý olarak þöyle sýralanmaktadýr (2002: 1):
1. Nanobilim ve nanoteknoloji
2. Genetik mühendisliði içeren biyotýp ve biyoteknoloji
3. Ýleri bilgisayar ve iletiþim teknolojileri içeren bilgi teknolojileri
4. Biliþsel sinirbilimini içeren biliþsel bilim.
Nano-Bio-Info-Cogno teknolojilerin kýsaltmasý olarak literatüre NBIC teknolojileri ve
Yöndeþ (Converging) teknolojiler olarak giren son teknobilim geliþmeleri; olaðanüstü
kabiliyet, yetenek ve potansiyelleri içinde barýndýrmaktadýr. Nano-Bio-Info-Cogno
teknolojilerin yöndeþleþmesiyle, “biliþsel bilimin insanlarý düþünebilirse, nano insanlar inþa
edebilir, biyo insanlar donatabilir ve info insanlar gözleyip kontrol edebilir” (Bibel, 2004: 6) ve
böylece potansiyel yaratýlabilir. NBIC kombinasyonunda hangi teknolojinin tetikleyici
olduðu kesin olarak söylenememekle birlikte Wood vd., (2003: 23) nanoteknolojiden