tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Yöndeþ Teknolojiler: Bireyle, Ýhtiyaçlarý ve Çeliþkiler
Yöndeþ Teknolojiler:
Bireyler, Ýhtiyaçlarý ve Çeliþkiler
Araþ. Gör. Ebru Belkýs KAMANLIOÐLU
Prof. Dr. Aylin GÖZTAÞ
Ege Üniversitesi
Ýletiþim Fakültesi
Halkla Ýliþkiler ve Tanýtým Bölümü
ebru.kamanlioglu@ege.edu.tr
aylin.pira.goztas@ege.edu.tr
Özet
Son 50 yýllýk bir süreçte önce bilgisayar ve internetle baþlayan teknolojik geliþim, þimdilerde
insanlýðýn daha kaliteli ve uzun yaþamýný öngören nano-bio-info-cogno teknolojilerin (NBIC)
keþfiyle sürmektedir. Fen ve doða bilimleri alanýndaki bilimsel araþtýrmalar doðal kaynaklar ve
enerji alanýndaki yetersizlikler, çevre ve saðlýk alanýndaki sorunlara odaklanýrken; DNA, genetik,
atom ve moleküler boyuttaki geliþmeleri kapsayan yöndeþ teknolojiler toplumsal yaþama hýzla
girmiþtir. Maddenin atom ve moleküllerini yeniden iþleyerek, iþlevleri zenginleþtirilmiþ; daha az
enerji harcayarak daha yüksek performansla iþlev gören ürün ve teknolojilerin yakýn gelecekte
saðlýk, güvenlik, kozmetik, ilaç, tekstil, enerji, tarým, ulaþým, inþaat, iletiþim gibi sayýsýz endüstriyi
etkileyeceði ve bu yönde inovasyonu zorunlu kýlacaðý öngörülmektedir. Doðayla bütünleþmiþ,
saðlýklý ve uzun yaþam olgusunu yakýndan ilgilendiren ve þimdiye kadar hayal bile edilemeyecek
boyutlara ulaþan bu geliþmelerin bireysel kullanýma indirgenmesi ise; geniþ bir perspektifte
toplumsal deðiþim ve entegrasyonu spesifik olarak ise bireysel yaþam tarzlarýndaki deðiþimi
gündeme getirmektedir. Milyar dolarla ölçülen yatýrýmlarýn, bu teknolojilerle beslenen
endüstrilerdeki rekabetin toplumlara yansýmasý olarak yeni tüketim eðilimleri ortaya çýkmaktadýr.
Bu açýdan bilim insanlarýnýn söz konusu teknolojiler ve geleceðin toplumlarýna iliþkin
senaryolarýndan yola çýkarak yeni nesil tüketicilerde yaþam ve tüketim pratikleri baðlamýnda
deðiþimin nasýl gerçekleþeceði bu çalýþmanýn konusunu oluþturmaktadýr. Çalýþmada söz konusu
teknolojilerin endüstrilere yansýmalarý, geliþimine yönelik beklentiler ve toplumsal etkilerine
yönelik eleþtiriler deðerlendirilerek gelecekteki tüketim eðilimine iliþkin öngörüler yapýlacaktýr.
Giriþ
Ýlk kez 1950’li yýllarýn sonunda Fizikçi R. Feynman’ýn daha küçük materyal üretimini
gerçekleþmenin mümkün olabileceði ve 70’lerde Drexler’ýn moleküler üretim çaðýnýn
baþladýðý yönündeki ifadeleri, bilim dünyasýnda büyük yanký uyandýrmýþ, yeni bir
dönemin baþladýðýnýn sinyallerini vermiþtir. Gözlerin bilim dünyasýna çevrildiði bu
geliþmelerin ardýndan ülkeler, birlikler ve örgütler insanlýðýn geleceðine iliþkin vizyonlar
konusunda çalýþmaya baþlamýþtýr.
85