tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Küresel Kriz Ortamýnda Tüketici Davranýþlarý
tüketicilerin güveni, gerekse de þirketlere duyulan güven, krizin yarattýðý belirsizlik
ortamýnda dip noktalara ulaþmýþ durumdadýr. Mevcut kriz döneminde tüketicilerde kriz
nedeniyle çok güçlü bir tutumun geliþmesi ve tüketicilerin bunu ciddi biçimde belli
etmesi, aslýnda günlük yaþamda “tavýr koymak” þeklindeki bir eðilime karþýlýk
gelmektedir. Bir duruþ olarak kendini gösteren tüketime yönelik tavýr, tüm unsurlarýn
etkisi ile bir geri çekilme, çekinme ve bekle-gör tutumu etrafýnda oluþmaktadýr.
Ülkemizde, 2009 yýlý baþýnda tüketicilerin ekonomik kriz durumlarý üzerine 1206
katýlýmcýdan oluþan örneklem ile yapýlan bir baþka araþtýrmanýn sonuçlarýna göre, temel
gýda ve ev eðlencesi ürünlerinde artýþ gözlemlenirken, kiþisel bakým hizmetleri lüks
görülüp azalmaktadýr. Ýndirim marketlerinde ve ikame ürünlerdeki satýþlar artýþ
göstermektedir (Nielsen, 2009, s.9).
• Tüketicilerin %79’u gibi büyük bir oran ekonominin geçen 6 aya göre daha olumsuz olduðunu
düþünüyor ve bu durum harcamalarýný da etkiliyor.
• Ev bakýmýna yönelik harcamalarda kýsýntý yapýldýðý gözlemleniyor.
• Kiþisel harcamalar arasýnda sinema/tiyatro/konser harcamalarý, dýþarýda yemek yemek, giyim
harcamalarý, tüketicilerin yarýsýndan fazlasý için kesinti yapýlan alanlar. Saðlýk, eðitim ve
sigara harcamalarý en az kesintiye uðrayan alanlar.
• Tüketicilerin %50’sinden fazlasý hane içinde yapýlan gýda tüketiminde deðiþime gitmiyor.
Kýrmýzý et yerine, beyaz et tüketimi ve ev yapýmý ürünlerin tüketimi dikkat çekiyor.
• Tüketicilerin kriz dönemlerinde alýþkanlýklarýnda birçok alternatifi deðerlendirmekte olduðu
gözlemleniyor. Uygun fiyatlý markalara yönelmek, uygun fiyat sunan marketlerden alýþveriþ
yapmak ve market markalarýna yönelmek bu davranýþlar içinde ilk üç çözüm olarak dikkat
çekiyor.
• Tüketicilerin %56’sý, paketli ürünler yerine açýk, kilo ile ürün satýn alýyorlar. Bu ürünler
arasýnda bakliyat, pirinç, toz þeker ve un baþta geliyor.
Keyfi harcamalarýný azaltan, deðer bilinci ve tasarruf eðilimi artan tüketiciler, bu
dönemlerde fiyat-deðer iliþkisine önem vermekte ve bunu, satýn alma kararlarýnda ön
plana çýkartmaktadýr. Ýnsanlar çoðu zaman, yeterli olmayan eksik bilgiyle satýn alma
kararlarýný vermekte, bu durumda deðer ve maliyet unsurlarý daha duygusal olarak
deðerlendirmektedir (Suhherland, 2008, s.42). Böyle bir durumda, yaþanan sýkýntýyý
azaltma fiyat indiriminden çok daha etkili olabilmektedir. Hiç þüphesiz yaþam sürüyor ve
insanlar yaþamlarýný sürdürmek için tüketmekten vazgeçmeyecek. Yaþamak için satýn
almak, tüketmek zorundalar. Tüketiciler yaþadýklarý bu güven eksikliði ve belirsizlikler,
nedeniyle tüketimden deðil, varolan tüketim biçimlerinden modellerinden vazgeçiyor
(Odabaþý,2009,s.23). Güven unsurunun ortadan kalktýðý bir ortamda tüketiciler,
yarýnlarý konusunda endiþeliler, tedirginler ve iþletmelere, alýþveriþe, markalara yönelik
77