tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Küresel Kriz Ortamýnda Tüketici Davranýþlarý
• Tüketiciler açýsýndan uygun ortamda kendini hemen gösterebilen yüksek bir satýn alma niyeti
ve genel tüketim açýsýndan “cezir ve med” ile açýklanabilecek kýsa süreli bir çekilme ve sonra geri
gelme beklenmektedir.
Benzer þekilde, Kalita araþtýrma þirketi tarafýndan 2008 yýlýnda yürütülen “Ekonomik
Gündem Deðerlendirme ve Deðiþen Tüketici Alýþkanlýklarý” adlý araþtýrma kapsamýnda
farklý ekonomik ve sosyal yapýlardan gelen B SES ve C SES mensubu, 18 - 35 yaþ
arasýndaki erkekler, ev kadýnlarý ve öðrencilerden oluþan kiþilerle grup toplantýlarý
yapýlmýþ ve deðiþen tüketici davranýþlarý belirlenmeye çalýþýlmýþtýr. Araþtýrma sonuçlarýna
göre (Kalita Araþtýrma Raporu, 2008,s.20);
• Yaþanan ekonomik durumdan en fazla etkilenen kesim C SES, en az etkilenen kesim ise B
SES grubunda olan tüketicilerdir. Ekonomik duruma en kayýtsýz kalan kesimin ise üniversite
öðrencileri olduklarý belirlenmiþtir. Krizin baþlamasý ile birlikte toplumun büyük bir kesiminin
gelir-gider dengesi bozulmuþ durumdadýr. Toplumun bir kesiminin geliri ve satýn alma gücü
düþmektedir. Sabit gelirliler bile fiyat artýþlarý, zamlar gibi nedenlerle eski satýn alma güçlerini
sürdürememektedir. Böyle bir dengesizliðin yarattýðý duruma göre önlem almaya çalýþan tüketiciler,
belirsizliðin yarattýðý korku nedeniyle harcamalarýný kýsmakta ve borçlanarak tüketimden
kaçýnmaktadýr. Bunun yanýnda, çok istemeseler bile daha fazla kredi kartý kullanarak bir
dengeleme yoluna gitmektedirler.
• Meslek gruplarýna göre krizin yaþantýlara olan etkisi de göreceli olarak farklýlýklar
gösterebilmektedir. Buna göre, devlet memurlarýnýn gelirleri sabit kalmýþ olsa bile, yeterli zam
alamamalarýndan dolayý satýn alma güçlerinde zayýflama olmuþtur. Öte yandan özel sektör
çalýþanlarýndan bir kýsmý maaþlarýný alamamakta, az almakta, geç almakta ya da en kötüsü
iþlerini kaybetme ve hiç maaþ alamama korkusu yaþamaktadýr. Ev hanýmlarý yeniden iþ hayatýna
dönerek ailenin gelirine katkýda bulunmayý planlarken, bir kýsmý da yarý zamanlý ve geçici iþleri
kabullenmektedir. Serbest çalýþanlar ve iþverenlerin gelirleri de eskiye göre düþmektedir. Ýþ hacminin
daralmasý ve alacaklarýn tahsilatýndaki zorluklar, gecikmeler bu kesimi oldukça olumsuz
etkilemektedir. Üniversite öðrencileri tüm kesimler içinde belki de en az etkilenen gruptur.
Ailelerinden gelen harçlýk ya da aldýklarý kredi nedeniyle böyle bir durum oluþmaktadýr. Ayrýca,
ailelerine yük olmamak için yarý zamanlý iþlerde çalýþma durumlarýnda artýþlar görülmektedir.
Ekonomik kriz, sözü edilen etkilerin yanýnda psikolojik bozukluklara neden olabilecek
etkiler de yaratmaktadýr. Toplumun genelinde hissedilen gelecek kaygýsý ve güvensizlik
bu tür etkilerin baþýnda gelmektedir. Cinsiyet açýsýndan bakýldýðýnda erkeklerde
çözümsüzlük, umutsuzluk, hýrs ve öfke duygularý çok daha etkili iken kadýnlarda
mutsuzluk ve depresif haller ön plana çýkmaktadýr. Erkek ve kadýnýn farklý ekonomik
rollere sahip olmalarý ve eðitim-saðlýk gibi farklý sektörlerde aðýrlýklý olarak
çalýþmalarýndan dolayý, ekonomik krizin etkileri de farklý olabilmektedir. Ýþ güvenliðinin
69