tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

68 Tüketici Yazýlarý II
kalktýktan sonra, her þeyin eskisi gibi olacaðý beklentisi bu kriz için geçerli olmayacaktýr.
Kriz; kontrol edilemeyen, büyük olasýlýkla da beklenmeyen, hýzlý ve olumsuz
deðiþiklikler olarak açýklanabilir. Türk Dil Kurumu’nun sözlüðünde, kriz “bir ülkenin,
bir kuruluþun ya da bir kimsenin yaþamýnda görülen güç dönem, bunalým, buhran”
olarak tanýmlanmaktadýr. Kýsaca, kriz insanlarýn yaþam koþullarýnda hissettikleri
kötüleþmedir. Tarihte birçok ekonomik kriz yaþanmýþ bunlardan ders alýnarak gerekli
dönüþümler, deðiþimler gerçekleþtirilmiþtir. Yaþanan son küresel kriz, önceleri ABD’de
baþlamýþ sonra Avrupa ve tüm dünyayý etkisi altýna almýþtýr. Ýlk baþlarda finansal bir
nitelik taþýyan kriz, ekonomik boyut kazanarak küresel bir yapýya bürünmüþtür. Hiç
þüphesiz küresel kriz tüm dünyayý olduðu gibi ülkemizi de olumsuz biçimde etkisi altýna
almýþtýr. Ýþ hayatýndaki üretime ara verme, iþten çýkarma, iþ yerini kapatma, yatýrýmý
erteleme gibi olumsuz geliþmeler, beklentilerin de kötümser olmasýný neden oluyor.
Mikro düzeyde þirketler bu olumsuz oluþumdan daha az etkilenmek için önlemlerini bir
bir almaktadýr. Ýç ve dýþ talebin azalmasý sonucu satýþlarýn düþmesi, yükselen stoklar,
üretimin kýsýlmasý, alacaklarýn tahsil edilememesi, kredilerin zorlaþmasý sonucunda zor
günler yaþayan iþletmeler maliyet ve nakit kontrolü üzerine odaklanarak günü
kurtarmaya çalýþmaktadýr. Tüketicilere yönelik uygulamalar ise; fiyat indirimleri,
kampanyalar, vadeli satýþlar, ekonomik ürünlerin sunulmasý gibi süreklilik kazanan
uygulamalar ile tüketimin arttýrýlmasý þeklindedir. Doðal olarak, krizden olumsuz
biçimde etkilenen kesim olarak tüketiciler de kendileri için daha uygun olacaðýna
inandýklarý davranýþ deðiþikliklerini gerçekleþtiriyor.
I. Tüketici Sýnýflamasýnda Oluþan Yeni Durum
2009 yýlý, küresel krizin tüm dünyada ve ülkemizde etkili biçimde yaþandýðý ve her
alanda “kriz psikolojisinin” oluþtuðu bir ortama þahitlik yapýyor. Tüketicinin
beklentilerinde ve güveninde geçmiþ yýllara göre önemli azalmalar gözlemleniyor. Bu
konularýn daha iyi anlaþýlmasý için yapýlan araþtýrmalarýn ve çalýþmalarýn çeþitliliði de
gittikçe artýyor. Bunlardan önemli bir tanesi Ýstanbul merkezli yetkin bir araþtýrma
þirketi tarafýndan gerçekleþtirildi. “Türkiye Beklentiler, Tercihler, Beðeniler” baþlýklý bu
araþtýrma 2007 – 2008 ve kriz ortamýndaki 2009 yýlý karþýlaþtýrýlarak 26 il merkezinde,
18 yaþ üstündeki 1111 kiþi ile görüþülerek yapýldý. Araþtýrmaya göre (Ipsos KMG,
2009,s.15);
• Toplum, küresel krizden yüksek düzeyde haberdar ve hem ülkenin, hem de kendi durumunun
etkileneceðini düþünüyor. Cevaplayýcýlarýn cinsiyet, yaþ ve SES durumlarýna göre 55 yaþ ve
üstünde, AB-C gruplarýnda yer alan erkeklerin farkýndalýklarý daha yüksektir. Genel olarak
ise %82’si krizden haberdar.
• Zorunlu harcama grubuna giren günlük tüketim, eðitim, saðlýk gibi alanlar lehine, ancak
diðer birçok sektör aleyhine durum deðiþecek.