tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Ekonominin Yükselen Deðerleri; Etik Tüketicilik ve Etik Ticaret
“2007 yýlýnýn trendi organik ürünler ve Etik Tüketicilik” olduðunu söylüyor. Salzman
devamla, “Yani ‘bu ürünün üretiminde kullanýlan kimyasallar denize dökülmemiþtir,
þu yöntemle imha edilmiþtir’ ya da ‘üretiminde çocuk çalýþtýrýlmamýþtýr’ ibaresi yazan
ürünleri satýn alacaðýz. 10 yýl önce çocuklar babalarýnýn Mercedes’iyle övünürdü, þimdi
‘doða dostu Toyota’ kullanmasýyla (…) ‘Ýþ kuracaksanýz organik ürün satýn” diyor
(Baþaran, 2006).
Nitekim artýk Adil Ticaret etiketli ürünler Avrupa'da 79 binden fazla süpermarkette
satýþa sunuluyor. Adil Ticaret Maðazalarýnda, 1.300'den fazla ürün çeþit mal satýyor.
Avrupa'da bir çok belediye adil ticaret belediyesi olmak için adeta yarýþýyor. Belediyeler
bu ürünlerin satýþýný teþvik ediyor. Özellikle Ýngiltere'de Londra’da Newham, Tower
Hamlet, Hackney baþta olmak üzere birçok belediye tarafýndan hayata geçirilmeye
çalýþýlýyor. Belediyelerin Adil Ticaret yeterliliðine ulaþmasý için sýnýrlarý dahilindeki
iþletmelerin belli bir bölümünde ‘Fairtrade’ ürünlerin satýlmasý gerekiyor (Tuncay, 2007).
25 Avrupa ülkesini kapsayan bir araþtýrmaya göre 2005 yýlý sonu itibariyle Etik Ticaret 1
milyar Euro sýnýrýna dayandý, buna göre son 5 yýlda %155 büyüyen etik pazar, her yýl
ortalama %20 büyüyor (Bayýksel, 2006).
Türkiye’ deki Durum
Bu noktada, ülkemizde henüz firmalarýn Kurumsal Sosyal Sorumluluk anlayýþý
paralelinde kýsmen; gönüllü BM sözleþmelerine imza koyma, SA8000 Standardý
uygulamalarý ve bazý sosyal sorumluluk projelerini uygulama gibi giriþimler dýþýnda Etik
Ticaret baðlamýnda deðerlendirilebilecek yeterli bir geliþimin henüz olmadýðýný
belirtelim. Bununla birlikte yurdumuzda az sayýdaki SA8000 Standardý sahibi
þirketlerden olan Yeþim Tekstil Genel Müdürü Þenol Þenkaya ile Alarko Carrier Genel
Müdürü Önder Þahin’in sözlerini bu yeni “etik ve sosyal sorumlu trendin” ülkemiz
açýsýndan önemini baþkaca bir þeye yer býrakmayacak þekilde ortaya koymasý açýsýndan
buraya almanýn yararlý olacaðý düþünülmektedir. Yeþim Tekstil Genel Müdürü Þenkaya
bu konuda þöyle diyor; “… Türkiye Avrupa pazarýna yakýnlýk avantajýný kullanarak,
kaliteli ve sosyal uygunluk koþullarý doðrultusundaki üretimle rakipleri arasýndan
sýyrýlabilir. Sosyal uygunluk kriterlerinin bir engel olarak deðil, uzun vadede bir fýrsat
olarak görülmesi gerekiyor. Türk firmalarý bu konuda yol aldýklarý takdirde rekabette
avantaj elde edebilecekler.” Türkiye’de SA8000 belgesini almaya hak kazanan bir baþka
þirket olan Alarko Carrier Genel Müdürü Önder Þahin ise bu belgelere “dünya þirketi
olmak isteyen” her kurumun sahip olmasý gerektiðini belirterek; “Bu belgeler kurum
olarak deðiþtiðinizin ve kendinizi uluslararasý platformda geliþtirdiðinizin bir
göstergesi” diyor (Bayýksel, 2006). Oysa halihazýrda ülkemiz de Yeni Ekonomi’nin adil
olmayan bazý uygulamalarýndan, çevre ve insan haklarý ihlallerinden olumsuz etkilenen
61