tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

54 Tüketici Yazýlarý II
Ýlk Ticari Etik Uygulamalarý; Ahilik Örgütü
Tarihsel süreçte sistematik etik uygulamalarýnýn Selçuklu Medeniyetinin unsurlarýndan
olan Ahilik örgütünde görüldüðünü belirtmeden geçmek, bu konuyu eksik býrakmak
anlamýna gelecektir. Bilindiði gibi Ahilik, 13. yüzyýlda Anadolu'da yaþayan Türklerin,
esnaf ve sanatkarlarýnýn birliðini, çalýþma ilkeleri ve usullerini oluþturan, çok yönlü bir
sosyoekonomik - zamanýmýzýn esnaf ve sanatkarlar odalarý gibi bir sivil bir oluþum olan
Türk kurumudur. Ahi Örgütüne üye olan esnaf ve sanatkarlarýn uymalarý gereken bir
dizi ahlak ve iþ kurallarý vardý. Uyulmamasý durumunda aðýr cezalar da öngörülmüþtü.
Ahilerin vizyonun temel deðerlerini oluþturan ve Ahilerin hayat düsturlarý durumunda
olan fütüvvetnamelerde geçen ilkelerden bazýlarý þu þekilde sýralanabilir (Erken,
2007:2328).
• Ýyi huylu ve güzel ahlaklý olmak,
• Ahdinde, sözünde ve sevgisinde vefalý olmak,
• Gözü, gönlü ve kalbi tok olmak,
• Þefkatli, merhametli, adaletli, faziletli, iffetli ve dürüst olmak,
• Herkese iyilik yapmak, iyiliklerini istemek,
• Hakka, hukuka, hakkaniyete riayet etmek,
• Ýnsanlarýn iþlerini içten, gönülden ve güler yüzle yapmak,
• Hak için hakký söylemek ve hakký söylemekten korkmamak,
• Maiyetinde ve hizmetindekileri korumak ve gözetmek,
• Açýkta ve gizlide Allah’ýn emir ve yasaklarýna uymak,
• Ýçi-dýþý, özü-sözü bir olmak,
• Yapýlan iyilik ve hayýrda Hakkýn hoþnutluðundan baþka bir þey gözetmemek,
• Feragat ve fedakarlýðý daima kendi nefsinden yapmak,
• Haya sahibi olmak,
• Nefsin esiri olmamak,
• Helal kazanç sahibi olmak.
Uyulmasý yasa deðerindeki zorunlu etik meslek ilkelerine sahip olan Ahilik Örgütleri
ayný zamanda Kurumsal Sosyal Sorumluluk uygulamalarýnýn en önemli örneklerini
veren bir etik alaný da oluþturuyorlardý.
Djevad’a göre; “Ahilerden muhtaç olanlara ihsan ve keremde bulunmak; Cömert,
kerem ve ikram sahibi olmak, sosyal ve iktisadi hayatýn cömertliðe ve yardýmlaþmaya
dayanmasýný saðlayan temel ilkelerden birisidir. Baþkalarýyla birlikte büyük hedeflere
ulaþmayý saðlar. Ortak yaþama ilkesini yansýtan bu husus... Ýçtimai tesanüt öyle bir
seviyeye gelmiþtir ki bir kiþinin malý umumun malý gibi, bir kiþinin fakirlik ve sefaleti de
bütün cemaatin fakirlik ve sefaleti gibi telakki edilmektedir. Bu mütekabil ve müeyyed