tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Ekonominin Yükselen Deðerleri; Etik Tüketicilik ve Etik Ticaret
Sorumluluða olan duyarlýlýðý artýrarak; ‘Fair Trade’ anlayýþýyla ‘Etik’, ‘Dürüst’ ya da
‘Adil’ ticaret arayýþlarýna dönüþmüþtür.
Henüz çok yeni ve geliþen güncel bir süreç olan bu konudaki literatür de henüz daha
oluþum aþamasýndadýr. Konunun ülkemize yansýmasý ise birkaç þirketin Sosyal
Sorumluluk Standartlarý ve Sosyal Sorumluluk Projeleriyle sýnýrlýdýr. Dolayýsýyla batýdaki
uygulamalarý kamuoyuna yansýtan bazý köþe yazarlarýmýzýn görüþlerini paylaþmak yararlý
olacaktýr.
Etik Tüketiciliðin Yükseliþi ve Etik Ticaret
Ayþe Özek Karasu Hürriyet Gazetesi’ndeki ‘Etik Þýklýðýn Yükseliþi’ baþlýklý köþe
yazýsýnda; “Batý’daki geliþen bazý tüketim davranýþlarýný artýk küresel pazarlarda söz
sahibi olabilmenin etik üretime dayanan bir tüketici zorlamasýna kadar gittiðini”
açýklýyor. Karasu; tüketici davranýþlarýný analiz eden Mintel adlý kuruluþun raporuna
göre, “Tüketicilerin kitlesel pazarlamaya baþkaldýrdýklarýný, çocuk iþçi çalýþtýran
bazý markalarý boykot ettiklerini” belirterek; “Bangladeþ ya da Hindistan’daki
kadýnlarýn adil bir ücret karþýlýðýnda dokuduðu, doðal boyalarla baský yapýp diktiði
kýyafetler, paþmina ve aksesuarlar, Batýlý kadýnla buluþuyor. Sadece el iþçisi deðil,
tarladaki üretici de fair trade desteði alýyor(...) Fairtrade Vakfý, Batý Afrikalý ya da
Hintli üreticinin hakký yenmemiþ emeðinden doðan ‘Mark’ giyim markasýyla piyasaya
çýkýyor. Pamuðun üreticiden adil ticaret kurallarýyla alýndýðý garantisini veren
Fairtrade’in ürünleri, Londra’daki büyük maðaza ve perakende zincirlerinde
satýlacak” diyor (Karasu, 2005). Yine ayný gazeteden Banu Tuna etik ticareti konu ettiði
yazýsýnda; “Özellikle üçüncü dünya ülkelerinde ve özellikle tekstil ile tarým sektöründe
çalýþan iþçilerin içinde bulunduðu insanlýk dýþý ortam, batý ülkelerinde yeni bir
eðilimin yükselmesine sebep oldu: Fair Trade. Yani dürüst veya etik ticaret” diyor.
Tuna, sivil ve uluslararasý bir organizasyon olduðunu belirttiði Etik Ticareti þöyle
anlatýyor; “(Sistem) Sömürü yoluyla elde edilen ürünlerin tüketilmemesi üzerine
kurulu. Amaç iþçilerin ve çiftçilerin daha iyi ücretler almasýný, daha iyi koþullarda
çalýþmasýný saðlamak. Fair Trade kapsamýnda üretilmiþ bir þey alýrken biliyorsunuz ki,
onu üretmek için kimsenin hakký yenmemiþtir, kimse insanlýk dýþý koþullarda
çalýþtýrýlmamýþtýr, hele hele çocuklar hiç çalýþtýrýlmamýþtýr…” (Tuna, 2005). Akþam
Gazetesi yazarý Selin Özavcý ise konuyu þöyle irdeliyor; “Þeffaflýk, güven ve iletiþime
dayalý bir ortaklýk olan Fairtrade’in amacý; üreticilerle tüketicileri adil þartlar altýnda
buluþturmak özetle… Esasen üçüncü dünya ülkelerinde çocuk yaþlý demeden düþük
ücretlerle çalýþtýrýlan üretici ve iþçilerin hakkýný bir nebze de olsa daha adil þartlarda
ödeyebilmek” (Avcý,2007).
53