tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

52 Tüketici Yazýlarý II
noktayý ise Ýngiltere ve ABD’de de 1990’lý yýllarýn baþlarýnda baþlayýp tüm batýya
yayýlan Etik Tüketicilik (Ethical Consumerism) anlayýþý temsil ediyor.
Etik tüketicilik, yukarýda ayrýntýlarý verilen ve küresel üretim güçlerince üçüncü dünya
ülkelerinde geliþtirilen denizaþýrý üretimin; Ýnsanlýkla baðdaþmayacak düzeydeki çalýþma
koþullarý, düþük ücretler, çocuk iþçi çalýþtýrýlmasý, iþçi saðlýðý ve iþ güvenliðini hiçe sayan
emek sömürüsüne bir tepki olarak doðmuþtur. Giderek Etik Tüketiciler küresel
þirketlerce az geliþmiþ ülkelerin hammadde kaynaklarýnýn, küçük çiftçi ve imalatçýlarýnýn
ürünlerinin çok düþük fiyatlarla sömürülmesine de karþý çýkmýþ, ayrýca tüketim
tercihlerinde çevre ve ekolojik deðerleri öne çýkarmýþlardýr. Kýsaca, artýk “Satýlan mal
geri alýnmaz” devrinin çok çok gerilerde kaldýðý batýda, küresel pazarýn kralý olduðunu
çok iyi deðerlendiren tüketici, artýk “kalite” ve “tüketici odaklýlýðýn” yanýna “sosyal
sorumluluk” bilincini ve “etik deðerleri” de koyuyor. Ýþte; “Pazarý kendi istemi
doðrultusunda oluþturup yönünü çizebilmenin kendi elinde olduðunun”
bilincinde olan batýlý tüketici, artýk bilinçli tüketicilik ilkelerine “etik tüketiciliðin
insancýl ve çevreci naifliðini” de ekliyor ve böylece ekonomik eylem yeni bir trend
kazanýyor (Hekimci, 2007a:14-15).
Akdeniz Üniversitesi’nde gerçekleþtirilen Yerel Gündem 21 çalýþmalarýndan yola
çýkarak Etik Tüketiciliði; “Tüketicinin evrensel haklarýndan olan ‘seçme hakkýnýn’
etik olarak üretilen veya topluma, çevreye zararlý olmayan mal ve hizmetlerden
yana kullanmasý” þeklinde tanýmlayabiliriz. Bu seçimin; “Tüketicinin söz konusu
üretim ürünlerini satýn almasý yönünde olduðu gibi, tüketicinin aksine bir üretimi
almama hakkýný kullanarak boykot etmesi” þeklinde de olabileceðini söyleyebiliriz.
Bu yaklaþýmýndan hareketle, “Etik Tüketici olmak demek; bir yumurta satýn almak
kadar kolay veya çocuk iþçilerce üretilen ürünlerin boykot edilmesi ya da çevreye
en az zararlý ürünün seçilmesi kadar da karmaþýk” olabilecektir. Etik sýnýfa giren
ürünler ise; organik tarým ürünleri, tasarruflu ampuller, yenilenebilir kaynaklardan enerji
temini, geri dönüþümlü kaðýt ve onaylanmýþ ormanlardan üretilmiþ aðaç ürünleri olarak
sýralanabilir (Akdeniz, 2007)
II. Etik Ticaret
Günümüzde, medya ve sivil toplum kuruluþlarý, dünya markalarýna, “Üretim
koþullarýnýn etik açýdan uygunluðu” konusunda baskýlar oluþturuyor. Bu durum, bir
yandan tüketicilerin daha da bilinçlenmelerine neden olurken, diðer yandan ise küresel
þirketlerin hissedarlarýnýn þirket yönetimlerine tepkilerine neden oluyor (KSS, 2009). Bu
baðlamda batýda artan sosyal sorumluluk bilinciyle geliþen Etik Tüketicilik, etik ürüne
olan talebi doðurmuþ ve gün geçtikçe artan etik ürün talebi sonuçta Kurumsal Sosyal