tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

48 Tüketici Yazýlarý II
dünya ölçeðindeki üreticiler, yani mal dolaþýmý tüketicilerden onay almak
zorundadýr” (TMMOB, 2003).
Özellikle de son küresel krizin etkisiyle iyice daralan küresel pazarda firmalarýn ön
tutabilmeleri, yenilikçiliði ve bir anlamda da sosyal prestijlerini artýrýcý çalýþmalarý
öngörerek farklýlýk yaratabilmelerine baðlýdýr. Bu noktada firmalarýn ekonominin
yükselen deðerleri olan Etik Tüketiciliðin, Etik Ürün talebine yanýt vererek, Etik
Ticarete yönelmelerinin her geçen gün daha da kaçýnýlmaz olacaðý düþünülmektedir. Bu
yazýda; henüz güncel bir oluþum ve geliþim süreci yaþayan bu konudaki parçalý
yaklaþýmlar “Etik Tüketicilik” ve “Etik Ticaret” baþlýklarý altýnda toplulaþtýrýlmýþtýr.
Ülkemizde henüz çok yeni olan bu konularýn daha iyi anlaþýlabilmesi açýsýndan
çalýþmada kamuoyuna yansýyan bilgi ve tartýþmalara da yer verilerek, tüketimden
ticarete uzanan bu etik sürecin daha anlaþýlýr bir þekilde iþlenmesine ve bu konudaki bazý
kavram ve tanýmlamalarýn oluþturulmasýna da katkýda bulunulmaya çalýþýlmýþtýr.
I. Etik Tüketicilik
Etik Kavramý
Yunanca “Etos” yani “Töre” anlamýna gelen ‘Etik’ sözcüðü, Türk Dil Kurumu’na göre;
“Töre bilimi/ Bir meslek grubunun uymak zorunda olduðu davranýþlar bütünü/
Etik bilimi/Ahlaki-Ahlakla Ýlgili” þeklinde anlamlandýrýlmaktadýr (TDK,2009).
Bir bilim dalý/disiplin olarak ‘etik’, bireyler, toplum ve örgütler açýsýndan, yarar, iyi ve
kötü gibi kavramlarý inceleyen; baþka bir deyiþle bireysel ve grupsal davranýþlarýn ve
iliþkilerin hangilerinin doðru, hangilerinin yanlýþ olduðunu belirleyen; böylece ahlaki
deðerleri, ilkeleri ve standartlarý tanýmlayan bir disiplindir (Schulze,1997:35-41;
Yurtseven, 2000: 249-261). Öte yandan bir felsefe ya da ahlak felsefesi olarak etik,
insanlarýn kurduðu bireysel ve toplumsal iliþkilerin temelini oluþturan deðerleri, normlarý
ve kurallarý, doðru-yanlýþ ya da iyi-kötü gibi ahlaksal açýdan araþtýran bir felsefe
disiplinidir (Pehlivan,2001).
Etik Alaný
“Etik alaný” kelime ve düþünce olarak Yunan Felsefesi tarafýndan kuramsallaþtýrýlan ana
felsefe dallarýndan biri olarak bilinmektedir. Etik alanýnýn ne anlama geldiði konusunda
saðlýklý bir bütünlük olmasa da, güncel yaþamda örneðin; Ýnsan Haklarý, Çalýþan Haklarý,
Çocuk Haklarý, Tüketici Haklarý, Hayvan Haklarý, Ahlaksal Sorunlarý bu çerçevede
sayabiliriz. Günümüzde bu alanýn; Çevresel Etik, Bilimsel Etik, Ýþ Etiði, Gazetecilik
Etiði, Týbbi Etik, Teknolojik Etik vb. kavramlar halinde somutlaþtýðýný söylemek olasýdýr.