tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Bilgi Toplumu ve Kamu Yönetimi Baðlamýnda Bireyin Yeri: Vatandaþý mý Tüketici mi?
yeni düzenlemeler gerektirecektir. Teknoloji kullanýcýlarýnýn, teknolojik ürünlerin yan
etkileri ile ilgili bilgilendirilmesi devletin sorumluluklarý içinde olmalýdýr. Örneðin;
eðitimde; bilgisayarlý eðitime geçilmesi, öðrencilerde bilgisayar baðýmlýlýðý ya da internet
baðýmlýlýðý hastalýðýna sebep olabilmektedir. Ýnternetin, baðýmlýlýk yarattýðý, kiþileri
yalnýzlaþtýrdýðý, sosyal yaþamdan soyutladýðý çeþitli çalýþmalarla kanýtlanmýþtýr.
Dolayýsýyla ilköðretim çaðýndaki bir öðrencinin internet baðýmlýsý olmasý, buna baðlý
olarak sosyal geliþim bozukluðu yaþamasý özel alana ait kiþisel bir sorun deðil, doðrudan
kamusal ve çözüm üretilmesi gereken yönetsel bir sorundur.
Sonuç
Bilgi toplumu kamu yönetiminin temel yaklaþýmlarýndan birisi hizmetlerden
yararlananlara karþý tüketici yönelimliliktir. Bilgi ve iletiþim teknolojilerinin yarattýðý
büyük sermaye en az kendi kadar büyük bir tüketici pazarýna gereksinim duymaktadýr.
Bilginin birincil üretim ve emek faktörü olarak öne çýktýðý, kamu hizmetlerinin neredeyse
tamamýnýn elektronik ortamdan bilgisayarlar ve teknolojik iletiþim araçlarý ile
gerçekleþtiði bilgi toplumu düzeninde, vatandaþlar yönetim ile ilgili kamusal iþlemlerini
ve özel iletiþim iþlemlerini teknolojik ürünler aracýlýðý ile gerçekleþtirmektedir.
Dolayýsýyla, bilgi toplumunda her vatandaþýn, vatandaþ kimliðinin yanýnda müþteri ve
onun da ötesinde bir tüketici kimliði bulunmaktadýr.
Bilgi iletiþim teknoloji pazarý, kendini mobil teknoloji üretimi üzerine üreterek
büyümektedir. Cep telefonlarý; kiþiye özel telefon hatlarý, kiþisel dizüstü bilgisayarlar, ebankacýlýk,
e-alýþveriþ, e-rezervasyon, e-posta hizmetleri, kiþisel þifreleme hizmetleri,
kiþisel web sitesi tasarýmlarý, kiþiye özel geliþtirilmiþ teknolojik tasarýmlar; mp3 çalarlar
(sadece kiþinin duyabileceði ve müzik listesini de kendi oluþturabileceði müzik çalar
aparatlarý), kredi kartlarý, bilgisayar oyunlarý, internet üzerinden alýþveriþ hizmetleri gibi
her biri bireylerin tek baþlarýna, baþka kimse ile iletiþime geçmeden yapabilecekleri
faaliyetleri mümkün kýlan teknolojilerdir. Bu anlamda birey, teknolojik hizmetten
yararlanan ve onun karþýsýnda yalnýz olan, tek ve bireysel bir duruþ sergilemektedir. Tam
bu noktada bireyin tüketici vatandaþ olarak ya da e-tüketici olarak haklarý ve hukuku
önem arz etmektedir. Teknolojik bir ürünü reklamlarda görüp tüketici pazarýndan alan
birey, ürünün fonksiyonlarý ve yan etkileri teknik bilgi bilmeyi gerektirdiði için minimum
bilgi sahibi olarak ürünü kullanmaktadýr. Dolayýsýyla bu teknik ürünler karþýsýnda
bilgisiz tüketici yalnýzdýr ve maðduriyete açýktýr.
Bu noktada kamu yönetiminin görevi tüketiciye yönelik düzenlemeleri geliþtirmesidir.
Bir dönemin Sanayi Bakaný’nýn da belirttiði gibi; her vatandaþýn bir de tüketici kimliði
bulunabilir. Dolayýsýyla, tüketiciyi korumak, vatandaþý korumak anlamýna gelmektedir.
41