tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Bilgi Toplumu ve Kamu Yönetimi Baðlamýnda Bireyin Yeri: Vatandaþý mý Tüketici mi?
iliþkinin” yeniden þekillenmesine neden olmuþtur. Günümüzde hizmet kullananlar kamu
hizmetlerinin tüketicileri olarak yeniden kavramlaþtýrýlmaya çalýþýlmaktadýr.
Þekil 1. Bilgi Toplumu ve Kamu Yönetiminde Vatandaþtan Tüketiciye Kayan Paradigma Deðiþimi
1.Klasik Kamu Yönetimi 2. Yeni Kamu Yönetimi 3. Yeni Kamu Ýþletmeciliði
Vatandaþ Müþteri Müþteri
4. Yönetiþim 5. Bilgi Toplumu Kamu Yönetim 20
Katýlýmcý Müþteri (e-) Tüketici
Klasik kamu yönetimi anlayýþýnda vatandaþ odaklý bir yönetim tarzý esas alýnýr. Yeni
kamu yönetimi ve yeni kamu iþletmeciliði anlayýþlarý yönetimin odaðýný vatandaþtan
müþteriye kaydýrmýþtýr. Kamu mal ve hizmetlerinin sunulduðu kiþiler müþteri olarak
görülür. Yönetiþim anlayýþýnda ise yine müþteri odaklý bir yönetim tarzý hâkimken bu kez
devlet ve müþteri arasýndaki mesafe azaltýlmýþ ve “birlikte yönetmek” savýyla müþterinin
de piyasa yönetimine katkýda bulunduðu bir yönetiþ þekli esas alýnmýþtýr. Bilgi
toplumunun getirdiði ekonomik düzlemde ise, kimi görüþler, vatandaþ ya da müþteriden
ziyade yönetsel alanda halkýn konumunu “tüketici” olarak belirlemektedir. Bu yönde de
kooperatif bir tüketici deðil, aksine bireysel tüketici; örgütlenmemiþ; birey halinde
tüketime dâhil olan bir vatandaþ profili istenmekte gibidir.
Bilgi toplumu olarak, her iþlemin elektronik ortamdan hýzlý bir þekilde yapýlmasýný
amaçlayan eriþmek istediðimiz yeni toplum düzeni ile ilgili yaklaþýmlar çoðunlukla
olumludur. Bilgi toplumu, bilgi çaðýnýn gerektirdiði, kaçýnýlamaz bir süreç, bilginin
erdemli, güç ve geliþme getiren iyi bir þey olduðu söylemi ile birlikte bilgi toplumunun
da ileri, çaðdaþ bir toplum aþamasý olduðu düþüncesi yaygýn kaný olarak
söylemleþtirilmektedir. Bilginin birincil üretim ve emek faktörü olarak yerini aldýðý bilgi
20 Bilgi toplumu kamu yönetimi kavramlaþtýrmasý; bilginin ve bilgi-iletiþim teknolojilerinin üretim ve emek faktörü olarak öne çýkýtðý
bilgi toplumunda, kamusal iþlerin çekip çevrilmesinde hem vatandaþýn hem de devletin yüksek oranda BÝT kullanýmýný tercih ettiði
ve bu teknolojilerin kullanýmýný teþvik eden yönetim anlayýþý olarak adlandýrýlabilir. Bilgi toplumu kamu yönetimi; bilgi toplumu olma
yönünde çabalar, bu yönde çalýþmalarda bulunur. Yönetiþim paradigmasýnýn neo-liberal dünya düzenine kendini uydurmaya çalýþmasý
gibi, bilgi toplumu kamu yönetimi de bilgi toplumu düzenine doðru kendini yeniden yapýlandýrmaya çalýþmaktadýr. E-devlet çalýþmalarý,
kamu harcamalarýndan Ar-Ge çalýþmalarýna ayrýlan paylarýn artmasý, temel kamu hizmetlerinde; eðitim, saðlýk, ulaþtýrma
gibi, BÝT kullanýmýna geçilmesi, bilgi toplumu kamu yönetiminin kendini bilgi toplumuna uydurma çalýþmalarý olarak kabul edilebilir.
37