26.11.2012 Views

tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Türkiye’de Ýþyerinde Kantin için Ýþverenin Rýzasýna Býrakýlmasýnýn Tüketici Haklarý Açýsýndan Ýrdelenmesi<br />

2.1.5. Kayýt dýþý istihdam<br />

Kayýt dýþý istihdam, kayýt dýþý ekonominin iþgücü piyasasýna bir yansýmasýdýr. Türkiye’de<br />

kayýt dýþý istihdamýn boyuttu da, iþçilerin <strong>tüketici</strong> olarak iþyeri tüketim<br />

kooperatiflerinden yararlanmalarýný engelleyici etki yapmaktadýr. TÜÝK’in 2006 Hane<br />

halký Ýþgücü Anketi sonuçlarýna göre kayýt dýþý istihdam toplam istihdamýn %48’ini<br />

oluþturmakta ve kayýt dýþý istihdamýn %34’ü tarým dýþý sektörlerde gerçekleþmektedir<br />

(www.csgb.gov.tr,2006). Kayýt dýþý istihdam edilen iþçilerin, Ýþ Kanunu hükümlerinden<br />

yararlanmasý ve pazarlýk gücüne sahip olmalarý söz konusu deðildir. Bu nedenle, kayýt<br />

dýþý istihdamýn boyutu Türkiye’de sendikalaþmayý da olumsuz etkilemektedir. Kayýt dýþý<br />

istihdamýn, küreselleþmeye baðlý olarak iþletmelerin dýþsal esnekliðe dayalý istihdam<br />

stratejilerini benimsemeleriyle yakýn baðlantýsý vardýr.<br />

Dýþsal esnekliðin, iþgücü maliyetinde esneklik saðlamasýnýn, kayýt dýþý istihdamý ve<br />

kayýt dýþý ekonomiyi artýrýcý etki yaptýðý ifade edilmektedir (Toksöz, 2009:7). Diðer<br />

taraftan olumsuzluklarýna raðmen, Türkiye’de kayýt dýþý istihdamýn iþsizliðe çözüm<br />

olduðu da kabul edildiði dikkat çekmektedir (SPO, 2007:61). Ýþyerinde tüketim<br />

kooperatifi için yer tahsisinin iþverenin onayýna baðlanmasýnda iþçi sayýsýnýn esas<br />

alýnmasý, istihdama dayalý yasal yükümlülüklerin iþgücü maliyetini dolayýsýyla kayýt dýþý<br />

istihdamý arttýrdýðý görüþü (DPT, 2000:212) ile açýklanabilir.<br />

2.2. Türkiye’de Ýþyeri Tüketim Kooperatifçiliðinin<br />

Tüketici Haklarý Açýsýndan Ýrdelenmesi<br />

Türkiye’de iþyeri tüketim kooperatifçiliðinin genel olarak ve <strong>tüketici</strong> olarak iþçi haklarý<br />

açýsýndan irdelenmesinde aþaðýdaki noktalar dikkat çekmektedir.<br />

• Türkiye’de ihracata dayalý ekonomik büyüme yaklaþýmýnýn benimsenmesi ve<br />

küreselleþme süreci içinde, firmanýn ulusal ve uluslararasý alanda rekabet gücünün<br />

korunmasý temel amaç olarak algýlanmaktadýr. Bu baðlamda, iþyeri tüketim<br />

kooperatifçiliðinin 4857 sayýlý Ýþ Kanunun 115.Maddesi içindeki düzenleniþ biçimi,<br />

küresel üretim sisteminin Türkiye’de <strong>tüketici</strong> haklarý üzerindeki olumsuz bir<br />

yansýmasýdýr.<br />

• Türkiye’de küçük ve orta ölçekli iþletmeler, toplam iþyeri ve toplam istihdam içindeki<br />

paylarý aðýrlýklý payý, iþçilerin <strong>tüketici</strong> haklarý açýsýndan korunmasýnda iþyeri tüketim<br />

kooperatiflerinin etkinliðini azaltmaktadýr.<br />

• Diðer taraftan söz konusu deðiþiklik, Türkiye’de kooperatifçiliðin geliþimini de<br />

engelleyecek nitelikte bir düzenlemedir. Anayasa ile, kooperatifçiliðin geliþmesinin<br />

teminat altýna alýnmýþ olmasýna paralel olarak, Türkiye’de kooperatifçiliðin teþvik<br />

edilmesine de ihtiyaç duyulmaktadýr. Ýþyeri tüketim kooperatiflerinin varlýðýný<br />

sürdürmesi ve teþviki, <strong>tüketici</strong> grup içinde yer alan iþçilerin korunmasý açýsýndan da önem<br />

373

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!