tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

364 Tüketici Yazýlarý II
gruplarýn kýt kaynak olan gelirlerinin tamamýný tüketim harcamalarý için ayýrmak
zorunda olmalarýndan kaynaklanmaktadýr. Tüketici olarak korunmak herkesin hakký
olmakla birlikte; alt gelir gruplarýnýn tüketim eðilimlerinin yüksek oluþu, bu gruba giren
tüketicilerin korunmasýný daha öncelikli konuma getirmiþ bulunmaktadýr. Dar ve sabit
gelir grubu içinde, iþ akdine dayanarak istihdam edilen iþçiler de yer almaktadýr. Ýþçilerin
tüketici olarak korunmasýnda sendika-kooperatif iliþkisi büyük önem taþýmakta ve
iþyerinde sendika-kooperatif iliþkisine dayalý tüketim kooperatiflerinin kurulmasýnýn
benimsendiði görülmektedir. Bu, tarihsel süreç içinde sendikacýlýðýn ve kooperatifçiliðin
eþ zamanlý geliþme gösteren ve birbirini tamamlayan örgütlenmeler olmalarýndan
kaynaklanmaktadýr. Her ikisinin de iþçilerin sosyo-ekonomik menfaatlerinin korumaya
ve gerçekleþtirmeye yönelik olmasý, ortak hareket noktalarýný oluþturmaktadýr. Sendikal
hareket, iþçinin sosyal ve ekonomik haklarýný savunurken; kooperatiflerin varlýk nedeni,
iþçi, küçük üretici ve dar gelirlilerin sosyal ve ekonomik haklarýný savunmaktýr. Diðer
taraftan, kooperatifçilik ve sendikacýlýðýn üyeleri arasýnda karþýlýklý dayanýþma,
bilinçlenme ve yardýmlaþma esasýna dayanmasý da diðer bir ortak noktayý
oluþturmaktadýr.
Bu ortak noktalar, kooperatifçilikle sendikacýlýðý birbirine yaklaþtýrmaktadýr. Bu açýdan
sendikacýlýk ve kooperatifçilik birbirini tamamlayan örgütlenme biçimleri olmaktadýr. Bu
yaklaþýmla, sendikalarýn bulunabilecekleri sosyal ve ekonomik faaliyetler arasýnda üyeleri
için kooperatif kurulmasýna yardým etmek ve kurulacak kooperatiflere finansal destek
saðlamak da yer almaktadýr.
Sendika-kooperatif iliþkisinin bir gerçek olarak Türkiye’de de benimsendiði
görülmektedir. Nitekim, Türkiye’de ilk kurulan iþçi sendikalarý konfederasyonu olan
Türk-Ýþ’in 24 ilkesinden birisi, kooperatifçilikle ilgilidir. Söz konusu ilkede “Üretici, köylü
ve çiftçinin kooperatifleþmeleri, bu kooperatiflere devletin müdahalesinin veya aracý ve tefecilerin
sýzmasýnýn önleyici tedbirlerin alýnmasý, ayrýca üretici kooperatiflere sýnai tesisiler kurma
imkanýnýn saðlanmasý konularýnda Türk-Ýþ, yetkilileri zamanýnda uyaracak ve gerekli
çalýþmalarý yapacaktýr” denilmektedir.” (Vargý, 2000:3).
Tüketicinin korunmasýna yönelik örgütlenmelerde de sendika-kooperatif iliþkisi esas
alýnmaktadýr. Nitekim, sendikalar ile kooperatifler arasýnda iþbirliðinin saðlanmasý
gereklilik olarak kabul edilmekte (Niksarlý, 2006:1) ve bu iþ mevzuatý dýþýndaki yasal
düzenlemelere de yansýmaktadýr. Bu baðlamda, Türkiye’de iþçi sendikalarý, Tüketicinin
Korunmasý Hakkýnda Kanun kapsamýnda kurulan ve ayný kanun gereðince 1996
yýlýndan itibaren senede bir kez toplanmasý zorunlu olan Tüketici Konseyine üye olarak
katýlmaktadýrlar (Tüketici, 2009:1).