tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Bilgi Toplumu ve Kamu Yönetimi Baðlamýnda Bireyin Yeri: Vatandaþý mý Tüketici mi?
hizmetlerinde, yerel yönetimler 15 ve iþ dünyasýnda BÝT kullanýmý, kamu yönetiminde
önemli deðiþiklikler getirmiþtir 16. Saðlýk hizmetlerinde; randevu, kiþisel kayýtlara eriþim,
ödeme, saðlýk raporu gibi hizmetlerin elektronik kanallardan sunulmasý, tele-týp
uygulamalarý ile uzaktan saðlýk danýþmanlýðý ve teþhis ve tedavi destekleri gibi
uygulamalar yapýlmaya baþlanmýþtýr. Eðitim ve öðretimde kayýt, yurt ve burs baþvuru
iþlemleri elektronik ortama taþýnmasý, eðitim politikalarýnýn bilgiye dayalý oluþturulmasý
e-sýnav uygulamalarý gündeme gelmekte, kütüphane hizmetleri, katalog tarama ve
içeriðe eriþim hizmetleri elektronik ortamda sunulur hale getirilmektedir. Adalet
hizmetlerinde, ulusal yargý iletiþim aðlarýnýn geliþtirilmesi, vatandaþlarýn adalet
hizmetlerine eriþimin kolaylaþmasý için; ehliyet baþvurusu, emniyet raporlarý, araç ruhsat
iþlemlerinin elektronik kanallar üzerinden paylaþýmý, adalet ve emniyet hizmetleri ile
ilgili kurumlar arasýnda veri paylaþýmlarý mümkün olmaktadýr. Bürokrasinin son derece
yavaþ iþlediði sosyal güvenlik sistemlerinde yeniden yapýlanma çalýþmalarý çerçevesinde
BÝT’in rolü de büyük olmuþtur. Sosyal güvenlik reformu kapsamýnda; sosyal güvenlik
kurumlarý bilgi sistemleri tek çatý altýnda toplanarak hizmette etkinlik saðlanmasý, sosyal
güvenlik sistemindeki kayýp ve kaçaklarýn elektronik vatandaþlýk kartlarýnýn kullanýma
sokulmasýyla önlenmesi, iþ ve iþçi arama hizmetlerinin tek noktadan elektronik olarak
sunulmasý ve bilgi iletiþim teknolojilerinin saðladýðý bilgi paylaþýmý imkânlarýyla sosyal
yardýmlarýn adil daðýtýmý gibi faaliyetler yerine getirilmeye çalýþýlmaktadýr. Kamu
maliyesinin düzenlenmesinde, vergi iþlemlerinde veriye dayalý analizlerin (veri
madenciliði, veri eþleþtirme gibi elektronik ortamda gerçekleþtirilen istatistiksel
yöntemlerin) kullanýlarak etkin denetimlerle ekonominin kayýt altýna alýnmasý, vergi
kaçak ve kayýplarýn azaltýlmasý ve böylece kamu gelirlerinin arttýrýlmasý BÝT kullanýmý ile
gündeme gelen deðiþikliklerdir. Vatandaþlýk hizmetlerinde; adres ve tapu kayýtlarýnýn
elektronik ortama aktarýlmasý, vatandaþlýk ile ilgili iþlemler ve çeþitli belge baþvurularýnýn
elektronik kanallara taþýnmasý, temel kimlik bilgilerini ve týbbi müdahale hallerinde
zorunlu asgari saðlýk bilgilerini içeren elektronik vatandaþlýk kartý uygulamalarý gibi
örnekler uygulamaya geçirilmeye çalýþýlmaktadýr. Tarýmda tarým bilgi sistemlerinin
15 Örneðin, artýk, doðalgazda, 30 günü bulan yeni abone proje onayý ve gaz baðlatma süresi tek güne düþebilmekte, baþvuru günü içerisinde
abonelik gerçekleþebilmektedir. Bu geliþimi, uzun kuyruklardan esinlenip web tabanlý bir yazýlým geliþtiren özel bir firmanýn
saðladýðý, 40 il ve 3 bin doðalgaz tesisat firmasýnýn kapsandýðý sistemde, zaman, mekan ve iþgücü ile 100 milyon dolarlýk tasarruf
yapýldýðý belirtilmektedir (Çelebi 2009). Kamu kaynaklarýndan ve “milli servetten” saðlanan bu ve benzeri kazanýmlar, e-ortamda iþleyiþ,
bürokrasinin azaltýlmasý, hem daðýtým kuruluþlarýnda hem tesisat firmalarýnda tasarruf, cep telefonuyla da e-imza bütünleþmesi
ve iþlem yapýlabilmesi, digital proje onay sistemi ve digital dosya yönetim sistemi geliþtirilmesi, “elden evrak teslim döneminin” bitirilmesi,
el terminali bilgisayarlarý ile personelin “adreste” iþlem tamamlayabilmesi gibi yeniliklere de örnek oluþturabilir.
16 Bu paragraftan sonra; 3. Bilgi Teknolojilerinin Kamu Hizmetleri Sunumuna Etkisi baþlýðý altýnda; kamu hizmetleri sunumuna
iliþkin bilgiler DPT Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planý 2006-2010’ndan derlenmiþtir.
35