tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

354 Tüketici Yazýlarý II
Mert,2009:2). Sanayileþmenin ilk evresinde “üretim” ve “çalýþma” kavramlarý temel
öneme sahipken, ilerleyen süreç ile birlikte bu defa “tüketim”, “tüketici”, “tüketim
toplumu”, “serbest zaman” gibi kavramlar daha önemli hale gelmiþtir (Özcan,2007:39).
Tüketim Açýsýndan Serbest Zaman ve Alýþveriþ Merkezleri
Serbest zaman; çalýþmak, yemek, barýnmak gibi yaþamýn zorunlu gereksinimlerini
karþýladýðýmýz zaman dýþýndaki alandýr. Serbest zaman, bireyin dýþ gerçekliðin ona
yüklediði rollerden sýyrýlýp, kendisini özgür olarak tanýmlayabildiði ve hissedebildiði,
kendisini ve toplumsal gerçekliði eleþtirel bir biçimde sorgulayabildiði bir alandýr. Bu
nedenle, serbest zaman aslýnda çok önemli bir yaþam dilimini oluþturmaktadýr. Ancak,
serbest zaman özellikle 19. yüzyýlýn ikinci yarýsýndan itibaren yaþanan geliþmelerle
birlikte, bireyin zamaný olmaktan çýkmýþtýr (Aydoðan, 2000:15-16).
Tüketimle birlikte serbest zamanýn da önemi artmýþtýr. Serbest zamanýn, tüketim
toplumundaki önemli özelliði, tüketimi tanýmlayýcý ya da tüketim hacmini arttýrýcý bir
zaman dilimi olmasýdýr. Serbest zaman ve tüketim, gündelik yaþam içerisinde önemli
öðeler haline gelmeye baþladýkça, tüketimin doðasý da deðiþmektedir. Geleneksel
dönemin zorunlu ihtiyaçlarý ile sýnýrlý olan tüketim yapýsý yerini, hazza, eðlenceye ve lükse
dayalý tüketim yapýsýna býrakmýþtýr. Önceden sadece ekonomik ve rasyonel bir zeminde
ele alýnan tüketime, deneyim ve serbest zaman eylemi þeklindeki tüketim de
katýlmaktadýr. Böylece tüketim, modern dönemde insanlarýn serbest zamanlarýný
deðerlendirdikleri bir eðlence haline gelmektedir (Özcan,2007:40,42,51). Perakendecilik
sektörü özellikle son yýllarda Türkiye’de hýzlý bir geliþme içindedir. Perakendecilik
sektörünün bu geliþimine paralel olarak, tüketicilerin alýþveriþ alýþkanlýklarý ve satýn alma
davranýþlarý da deðiþmektedir (Akat vd.,2006:14). Tüketiciler özellikle son yýllarda,
birçok ürün arasýndan seçim yapabilme þansýna sahip olduklarý alýþveriþ merkezleri ile
tanýþmýþlardýr (Aksoy,1996). Ýnsanlarýn bugün büyük alýþveriþ merkezlerinde tüketmiþ
olduklarý þeyler, sadece ürün ve hizmet deðildir. Eðlence imkânlarýný da
tüketmektedirler. Böylece gerçek tüketimle, serbest zamanýn eðlence aracý olan tüketim,
birbirine karýþmýþ haldedir. Bunun sonucunda, modern kapitalist toplumda tüketimin
kendisi, serbest zaman geçirme eylemi haline dönüþmektedir (Özcan,2007:55). Farklý bir
perakendecilik anlayýþýný ve bir çok farklý fýrsatý bir arada sunan alýþ veriþ merkezleri,
tüketici beklentilerinde de deðiþiklikler meydana getirmiþtir (Aktepe,2008:2).
Organize alýþveriþ merkezleri “çok sayýda perakendeciyi, departmanlý maðazalarý,
yiyecek-içecek, tiyatro salonu, sinema ve banka gibi çok farklý iþletmeleri bir arada
bulunduran, mimari bir bütünlüðü bozmadan 80.000 m2’ye kadar çýkabilen büyüklüðe
sahip, yönetimi tek merkezden yapýlan alýþveriþ kompleksleri” olarak tanýmlanabilir