tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Bilgi Toplumu ve Kamu Yönetimi Baðlamýnda Bireyin Yeri: Vatandaþý mý Tüketici mi?
Karþý görüþler ise, iç pazarýn, “ithalat artýþý ile büyüyeceði, pazar ne kadar büyürse yerli
(örneðin otomotiv) üretiminin de hýzla artacaðý” tezini savunmaktadýr 5.
Bir baþka yaklaþým, “ulusal gelir artýþý nasýl sürekli hale getirilebilir” sorusuna,
“ihracata aðýrlýk veren bir iktisat politikasýyla” yanýt vermektedir 6. “Tüketim toplumu”
ve yerli-yabancý üretim dengesinin bulanýklaþtýðý dönemlerde, kamu yönetimine de daha
çok iþ düþeceði varsayýlabilir. Kamu yararý-bireysel yarar dengesini koruyabilmek, daha
etkin kamusal düzenlemeleri (regulation) gerektirir. Ayrýca, toplumsal sorumluluk sýnýrlý
devlete indirgenecekse, geleneksel deðerler yerine ekonomik deðerler yükseltilecekse,
dayanýþma yerine profesyonellik ve rekabet (Karcý 2008: 59) vurgulanacaksa, iþ ve
meslek ahlaký eðitiminin (Çakar ve Arbak 2008) de, kamu ve iþletme yöneticileri ile
öðrencileri dahil tüm kesimlere yansýtýlmasý göz önüne alýnmalýdýr. Son yüz yýlda bilim
ve teknolojik ilerleme, internetin ve world wide web’in geliþimi, iletiþim
teknolojilerindeki hýzlý ve muazzam geliþmeler kamu yönetimi alanýný etkileyen
ekonomik, toplumsal ve siyasal deðiþimleri beraberinde getirmiþtir (Bellamy 2003: 113).
Bilgi ve iletiþim teknolojilerinin yol açtýðý ekonomik, sosyolojik ve siyasal dönüþümleri
inceleyen yazarlar; dünyada (belki de özellikle geliþmiþ ülkelerdeki seyri bakýmýndan demek
gerekebilir), tarým toplumu, sanayi toplumu süreçlerinden sonra üretim ve emek
faktörünün “bilgiye” dayandýðý üçüncü bir süreçten geçtiðimizi belirtmektedirler. Bu
üçüncü süreç, post-endüstriyel toplum, bilgi çaðý toplumu, risk toplumu ve çoðunlukla da “bilgi
toplumu” þeklinde adlandýrýlmýþtýr. Ülkemizin 7 ise, henüz sanayi geliþimi görüp görmediði
de tartýþýlmaktadýr. Öyle ki, ancak sanayi geliþimi belirli bir düzeye geldikten sonra,
tüketicinin korunmasý da bir aþama kaydedebilir.
Bilgi toplumu, yeni temel teknolojilerin geliþimi ile bilgi sektörünün, bilgi üretiminin,
bilgi sermayesinin ve nitelikli insan faktörünün önem kazandýðý, eðitimin sürekliliðinin
ön plana çýktýðý, iletiþim teknolojileri, bilgi otoyollarý, elektronik ticaret gibi yeni
geliþmeler ile toplumu ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal açýdan sanayi toplumunun
5 Bkz.: “Türkiye’de satýlan 479 farklý aracýn sadece 20’si yerli: Ýthal-Yerli Kavgasý sürerse elimizdekilerden de olacaðýz”, Hürriyet,
9.9.2009.
6 Ege Cansen, “Cari açýk azalmýyor”, Hürriyet, 9.9.2009: “The World Factbook 2008” kayýtlarýna göre dünya ülkeleri ihracatý
(AB ülkelerinin birbirine yaptýðý hariç) 16 trilyon dolar; Türkiye’nin ihracatý 142 milyar dolardýr, buna göre ihracat pazarýmýz geliþtirilebilir.
7 Ülkemiz, kalkýnma çabasýný dýþsallýklarýyla halen sürdürmektedir. Sanayi yatýrým yetersizliði görüldüðü gibi, “özelleþtirme çaresi”
de net varlýklarý azalttýðýndan borçlarý azaltmamaktadýr. Ayrýca, dýþ borçlar sorunu da günceldir: “bir ülke ekonomisinin en önemli
aktörü devlettir/kamudur” ilkesi açýsýndan devlet, kamu; kamu da halktýr. “Kamu Bütçe açýðýnda dýþ borç yükü, halkýn yükümlüðünü
artýrýr” (Ege Cansen, “Kiþinin kendine borcu olmaz”, Hürriyet, 2.9.2009).
27