tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Tüketicilerin Bilgi Kaynaðý Olarak Gýda Ürünlerindeki Etiketi Okuma ve Anlamada Karþýlaþtýklarý Sorunlarýn Ýncelenmesi
Doðru bir satýn alma kararý þüphesiz, ambalaj ve etiketteki bilgilerin doðruluðuna,
miktarýna, kolaylýðýna ve görümüne de baðlýdýr (Özgen ve Ufuk, 1997). Ambalaj ve
etiket tüketiciye öncelikli olarak doðru olduðu konusunda güven vermeli ve tüketiciyi
yanýltmamalý, aldatmamalýdýr (Ersoy, 1999). Tüketici ancak bu sayede bir karþýlaþtýrma
yapabilir ve daha seçici olabilir (Göðüþ, 2000).
Ambalajlý gýda; içindekinin saðlamlýðý, temizliði, üreticisinin kimliði ve miktarý ile
güvenilir mal demektir. Gýda maddelerinin, üretiminden tüketim aþamasýna kadar
geçen süre içinde saðlýklý beslenmeyi olumsuz yönde etkileyecek herhangi bir
deðiþikliðe neden olmayacak þekilde ambalajlanmalarý gerekir. Çünkü gýdalar
mikrobiyolojik, biyokimyasal, fiziksel ve nem etkisi ile kolayca bozulurlar ve aroma
kayýplarýna uðrarlar. Ambalajý yeterince iyi olmayan ürünler her zaman için kontamine
olma (bulaþma) riski taþýrlar (Toprak vd, 2002). Bu nedenle ürünlerin
ambalajlanmasýnda, ürünü koruyacak, yabancý maddelerle bulaþmasýna, tat, koku ya
da þeklini kaybetmesine izin vermeyecek ve tüketici saðlýðýný tehdit etmeyecek ambalaj
malzemeleri kullanýlmalýdýr (Ulusoy, 1998).
Ambalajla ilgili yapýlan çalýþmalarda da tüketicilere ambalajýn temel fonksiyonunun ne
olduðu sorulduðunda; tüketicilerin büyük çoðunluðu ürünü korumasý, ürün hakkýnda
bilgi vermesi, saðlýk ve diyetle ilgili kararlarda temel bilgiyi göstermesi, karþýlaþtýrma
yapabilmeyi saðlamasý ve saklamayý kolaylaþtýrmasý olarak belirtmiþlerdir (Özgen ve
Ufuk, 1997; Albayrak, 2001; Govindamasy ve Italia, 1999).
Ambalajýn koruyucu bir dýþ kabuk olmasýnýn yaný sýra üzerindeki etiketle birlikte ileti
verme boyutu da ön plana çýkmakta ve bu özelliði ile ambalaj bir iletiþim aracý
olmaktadýr. Ambalaj, alýcýya ürünle ilgili bilgiler ileten, müþteri ve ürün arasýndaki
iletiþimi saðlayan sessiz satýcýdýr (Baka, 2004). Tüketici ile ambalajý yapýlan ürün arasýnda
bir iliþki kurabilmek ancak ambalajýn bilgi verme fonksiyonu yani etiketleme sayesinde
olmaktadýr. Bu iliþki dýþarýdan görünmeyi saðladýðý ölçüde camdan yapýlan ambalajda en
iyi þekilde gerçekleþir (Çakýcý, 1973).
Ambalajlý gýda ürünlerinin üzerinde taþýdýðý etiketteki ürünün içeriði ile ilgili bilgiler,
tüketiciyi bir taraftan doðru tüketime yöneltirken, diðer taraftan saðlýklý tüketim
dolayýsýyla suçluluk duygusunu ortadan kaldýrma ve moral etkisi nedeniyle psikolojik
tatmini de saðlayabilmektedir. Nasýl ki, fiziksel saðlýðýný olumsuz etkileyen bir maddenin
tüketiminde tüketici piþmanlýk ya da suçluluk hissi duyuyorsa, tersine saðlýklý bir
tüketimde bulunduðunda da haz duymuþ olacaktýr. Bu açýdan etiketteki özellikle içerik
bilgisi, tüketici de hem fiziksel saðlýðý koruma hem de psikolojik tatmini ayný anda yerine
255