tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

254 Tüketici Yazýlarý II
Beslenmede esas olan, canlý varlýðýn yaþamasýný ve her yönden saðlýklý geliþmesini
saðlayacak gýda maddesi ve onun doðru seçimidir (Küçükköse, 2002). Gýda maddelerinin
seçimi ve satýn alýnmasý süreci karmaþýk bir olgudur. Tüketicilerin gýda maddelerinin
satýn alýnmasý, hazýrlanmasý ve tüketimi ile ilgili davranýþlarý, fizyolojik ve biyokültürel
etmenler yanýnda sosyal, psikolojik ve kültürel ortamlardan (kültürel, yaþamsal,
çocukluk deneyimleri, inançlar, gelir düzeyi, gýdanýn bulunabilirliliði gibi)
etkilenmektedir. Bununla birlikte gýdanýn tadý, kokusu ve görüntüsü gibi duyusal
özellikleri de tüketiciyi satýn alma sýrasýnda etkileyen etmenler arasýndadýr (Aksulu,
2001; Çýnar, 2006; Ersoy, 2004; Karabulut, 1985).
Yapýlan çeþitli araþtýrmalarda tüketicilerin yararlandýklarý bilgi kaynaklarý araþtýrýlmýþ
ve en çok kullanýlanlarýn Radyo, TV, gýda ambalajý ve etiketi, gýda güvenliði bilgisi,
maðaza, reklam, kitap, dergi, magazin, gazete makaleleri, beslenme uzmanlarý,
diyetisyenler, psikologlar, saðlýkla ilgili kuruluþlar vb. olduðu bulunmuþtur (Buzby ve
Ready, 1996; Drichoutis vd, 2005; Rodolfo ve Nayga, 1999; Babaoðul ve Hazer, 1999).
Satýn alma noktasýnda tüketicinin baþlýca bilgi kaynaklarýndan birisi olan ürünün
üzerindeki ambalaj ve etiket bilgisi; ambalaj, ürün ve üretici firma hakkýnda bilgi
vererek, etiket bilgilerinin duyurulmasýna yardýmcý olan, tüketiciyi ya da kullanýcýyý
bilgilendiren ürüne ait önemli bir unsurdur (Aksulu, 2001; Baka, 2004).
Günümüzde süper marketlerin ve hiper marketlerin sayýsýnda meydana gelen artýþlar
nedeniyle, etiket ya da ambalajýn rengi, þekli, boyutu gibi görsel özellikler, ambalaj
üretiminde kullanýlan teknoloji ve ambalajýn üzerindeki bilgiler özellikle, self servis tipi
perakende pazarlarda tüketiciye bilgi verecek ve onun satýn alma kararýný etkileyecek
baþlýca etkenler haline gelmiþtir (Gökalp, 2007; Göðüþ, 2000). Çünkü tüketiciler
herhangi bir ürünü satýn alýrken satýþ elemaný ile deðil ürünün ambalajý ile karþý karþýya
gelmektedir. Bu nedenle, tüketicilerin dikkatini çekerek, ürünü koruyarak ve ürünü
kullanýþlý hale getirerek satýlmasýna yardýmcý olan ambalaj ve etiket; tüketicilerin farklý
ürün ve markalarý karþýlaþtýrmalarýný saðlayarak, harcadýklarý para ve ihtiyaçlarýna göre
akýllý bir seçim yapmalarýna hizmet etmekte ve satýn alma iþlemini kolaylaþtýrmaktadýr
(Göðüþ, 2000).
Ambalajlý gýda etiketlerinin tüketicilerin yeni bir ürün satýn almasýndaki etkisini
belirlemek amacýyla yapýlan çeþitli araþtýrmalarda; tüketicilerin büyük çoðunluðunun
ambalaj üzerindeki etiketleri ilk defa bir ürünü satýn alacaklarý zaman okuduklarý
saptanmýþ ve tüketiciler etiketleri yeni bir ürün satýn almada bilgi kaynaðý olarak
kullandýklarýný belirtmiþlerdir (Texeira ve Badrie, 2005). Bu da etiketlerin tüketicilerin
bilgi saðlamalarýnda ve satýn alma kararlarýnda önemli rol oynadýðýný göstermektedir.