tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

250 Tüketici Yazýlarý II
IV. Sonuç Yerine: Bilgilenmiþ Kullanýcý Kavramýnýn Ýlacýn Tüketicisini
Belirlemede Kullanýllmasý
Ýlaç tüketicisinin hasta mý yoksa hekim ve eczacý mý olduðu sorusu marka hukukunda
“bilgilenmiþ kullanýcý” kavramý ile karþýmýza çýkmaktadýr. Bilgilenmiþ kullanýcý kavramý,
marka hukukundan çok tasarým hukukunda ön plana çýkmaktadýr ve tasarýmýn “yeni”
olduðunu belirlemede ölçüt olmaktadýr. Tasarým hukuku anlamýnda bilgilenmiþ
kullanýcý, ortalama bir tüketicinin tasarým hakkýnda sahip olmasý beklenen bilgiden daha
fazlasýna sahiptir. En azýndan geçmiþte tasarýmýn yapýldýðý alanda önceki tasarýmlardan
haberdar olmalýdýr. O ürün hakkýnda detaylý bilgiye sahiptir. Ancak bu durum
bilgilenmiþ kullanýcýnýn ürün hakkýnda herþeyi bilmesini de gerektirmemektedir
(Koschtial, 2005: 298.). Önemli olan bilgilenmiþ kullanýcýnýn tasarýmý, daha önceki ürün
tasarýmlarýyla karþýlaþtýrarak açýk bir þekilde yeni olup olmadýðýný söylebilecek yeterlilikte
olmasýdýr. Bilgilenmiþ kullanýcý, tasarýmý diðer tasarýmlarda ayýrýrken ürünün tüm
özelliklerini dikkate almalýdýr (Franzosi, 1996: 93). Bilgilenmiþ kullanýcý, tasarýmýn
kendisinde býraktýðý genel izlenim ile buluþun yeni olduðuna karar vermelidir (Michaels,
2007: 208).
Marka hukuku söz konusu olduðunda artýk bilgilenmiþ kullanýcýdan çok marka konusu
ürünün satýcý ve kullanýcý çevresinin tamamý dikkate alýnacaktýr. Orta düzeyde bir
kimsenin markayý, benzer markalarla karýþtýrýlýp karýþtýrmayacaðýna bakýlacaktýr. Ancak
ürünün alýcý çevresi eczacý gibi alanýnda uzman kiþilerse, onlarýn markayý diðer
markalarla karýþtýrma olasýlýðýna bakýlacaktýr (Öztek, 2005: 28;Suluk, 2003: 257).
Ýlaç markalarýnda hekim ve eczacýnýn mý yoksa hastanýn mý belirleyici olmasý gerektiði
tartýþmasý vardýr. Marka hukukunda özellikle marka iltibasýnýn varlýðýný tespitte
bilgilenmiþ kullanýcý kavramý önem kazanmaktadýr. Bilgilenmiþ kullanýcý tüketici dýþýnda
birisi de olabilir. Burada önemli olan o konu hakkýnda bilgi sahibi kiþinin bilgilenmiþ
kullanýcý olarak kabul edilmesidir ki, hekim ve eczacýnýn farmakolojik bilgisinin olmadýðý
söylenemeyecektir. Bilgilenmiþ kullanýcýdan ayný zamanda gerekli özeni göstermesi de
beklenecektir. Bu nedenle reçeteli satýlan ilaçlarda, hekim ve eczacýnýn alanlarýnda uzman
kiþiler olmasý nedeniyle marka hukuku anlamýnda bilgilenmiþ kullanýcý olacaklardýr. Ýlaç
markalarýnda iltibasýn gerçekleþmesi için, benzerliðin alanlarýnda uzman kiþilerin (hekim
ve eczacýnýn) dahi karýþtýracaklarý düzeyde olmasý gerekmektedir. Ýlaç hakkýndaki bilgi
düzeyi düþük hastanýn yaþayacaðý karýþýklýk burada dikkate alýnmayacaktýr.Çünkü son
tüketici konumunda da olsa hekim ve eczacý yönlendirmesi ile hareket etmektedir.
Hekim ve eczacýnýn ilacý reçeteye yazma ve satma aþamalarýnda kendileriyle ayný
konumda olan orta düzeydeki kiþi ile ayný dikkat ve özeni göstermesi beklenmektedir.
Hekim, hastalýðý teþhis edip ilacý reçeteye yazmýþtýr. Bu nedenle özellikle de etken